به گزارش روز شنبه اگزیم‌نیوز، آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد که تا پایان آبان‌ماه ۱۳.۲ میلیون تن کالا به عراق صادر شده، این در حالی است که تا پایان هشت ماه سال گذشته بیش از ۲۱ میلیون تن به این کشور صادر شده بود. به عبارت دیگر در هشت ماه نخست سال جاری، شاهد کاهش ۳۹ درصدی صادرات به عراق از لحاظ وزنی هستیم.

بررسی دقیق روند صادراتی ایران به عراق در سال جاری بیانگر آن بوده که در سال ۱۴۰۱، به طور میانگین ماهیانه ۱.۶ میلیون تن کالا به عراق صادر شده اما در سال ۱۴۰۰ به طور میانگین ماهیانه ۲.۵ میلیون تن کالا به عراق صادر شده بود.

کاهش صادرات به عراق در حالی صورت گرفته است که رئیس‌جمهور و دولتمردان همواره بر افزایش تجارت با کشورهای همسایه تأکید داشته‌اند، با این وجود کاهش صادرات کالای ایرانی به عراق، به‌عنوان یک شریک تجاری استراتژیک، در تضاد با اهداف و خواسته‌های پاستور نشینان صورت گرفته است؛ این در حالی است که شواهد نشان می‌دهد در همین بازه زمانی میزان صادرات ترکیه به عراق به عنوان رقیب سنتی ایران، افزایش چشمگیری داشته است.

اما در روزهای اخیر، برخی از فعالان اقتصادی در مصاحبه با رسانه‌ها، از محدودیت‌های اینترنتی و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خارجی به عنوان یکی از عوامل اصلی کاهش صادرات ایران به عراق یاد کردند؛ ادعایی که البته آمارهای گمرک آن را تأیید نمی‌کند.

هر چند این محدودیت‌ها به صورت مقطعی در روابط تجار تأثیر بوده است اما در مجموع می‌توان ادعای این دسته از فعالان تجاری را تا حدود زیادی گمراه‌کننده دانست چراکه بررسی آمار و ارقام مربوط به صادرات ماهانه کالاهای ایرانی به مقصد عراق نشان می‌دهد که پس از اعمال محدودیت‌های اینترنتی (انتهای شهریورماه) نه تنها کاهش معناداری در میزان صادرات رخ نمی‌دهد بلکه میزان صادرات کالا نسبت به ماه‌های گذشته روند افزایشی داشته است.

اما علت اصلی کاهش صادرات کالای ایرانی به عراق چیست و چه عامل در این زمینه تأثیرگذار بوده است؟

عوامل تأثیرگذار در کاهش صادرات ایران به عراق

علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق کاهش صادرات ایران به عراق را تحت‌تأثیر چند عامل مختلف دانست و گفت: صادرات کالای کشور به عراق در چند دسته کالاهای پرمصرف کم‌دوام، صنایع ساختمانی، برق، پتروشیمی و میعانات تقسیم می‌شود.

وی ادامه داد: به دلیل حذف ارز ترجیحی، شاهد کاهش صادرات در بخش کالاهای پرمصرف کم‌دوام نظیر شکلات، بیسکویت، چیپس و مواد غذایی بوده‌ایم؛ اما حجم این کاهش در مجموع آمار چشمگیر نیست، در واقع با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، قدرت رقابتی مواد غذایی ایرانی کاهش پیدا کرده است، اما در مجموع این عامل تأثیر بالایی در آمار کلی ندارد.

به گفته شریعتی، بهتر است در آمارها باید طبقه‌بندی صورت گیرد و حجم کاهش صادرات هر بخش مورد ارزیابی قرار گیرد تا بتوان به شکل دقیق علت کاهش صادرات به عراق را عنوان کرد.

گمرک آمار صادرات برق و گاز را بروزرسانی نمی‌کند

عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق افزود: به‌طورکلی می‌توان گفت در برخی از کالاهای صادراتی نظیر برق، گمرک آمار را به‌روزرسانی نمی‌کند و آمارها چندماهه اعلام می‌شود و شاید عواملی از این دست نیز در کاهش آمار صادرات مثمر ثمر باشد.

شریعتی در ادامه تصریح کرد: در بحث پروژه‌های عمرانی و خدمات فنی و مهندسی و فروش میعانات که عمده فروشنده دولت است، شواهد حکایت از افت محسوس دارد، به عبارتی ازآنجایی‌که بانک‌های عراقی عمدتاً با بانک‌های اروپایی و آمریکایی کار می‌کند به سبب حضور ایران در لیست سیاه FATF مشکلاتی برای فعالان این حوزه به وجود آمده است.

عضو اتاق بازرگانی تأکید کرد: در واقع در بحث‌های ضمانت‌نامه و انتقال پولی مشکلاتی به وجود آمده است و همین امر موجب کاهش تمایل طرف عراقی با شرکت‌های ایرانی به‌خصوص در حوزه پروژه‌های عمرانی و خدمات فنی و مهندسی شده است.

اختلال اینترنت موجب مشکلات مقطعی شد

این فعال اقتصادی در بخش دیگری از اظهارات خود به موضوع اختلالات اینترنتی و روند تجاری کشور اشاره و اعلام کرد: آب همیشه مسیر خود را پیدا می‌کند، به عبارتی با وجود اختلال اینترنت و مشکلات ایجاد شده؛ اما رفته‌رفته شرایط بهتر شده و ارتباطات شکل‌گرفته است، اما این نکته را باید در نظر گرفت که درصورتی‌که طرف مقابل احساس کند با یک کشور بی‌ثبات مواجه است، قدرت چانه‌زنی تجار به سبب افزایش ریسک بازار کاهش پیدا می‌کند.

وی در انتها گفت: در عراق اتفاق خاصی نظیر تحریم کالاهای ایرانی رخ نداده است؛ ولی همان‌طور که گفته شد باید سهم هر بخش از صادرات به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد و با واکاوی دقیق علت کاهش صادرات به عراق مشخص گردد.

آنچه مشخص است حداقل در حوزه دیپلماسی اقتصادی با عراق مسیر نزولی طی شده است و پیش‌تر نیز گزارش‌هایی در خصوص ازدست‌دادن بازار سوریه مخابره شده بود، از آنجایی صادرات کالا به‌عنوان رکن کلیدی پیشرفت اقتصادی شناخته می‌شود، تداوم روند نزولی صادرات ایران به عراق به عنوان یکی از شرکای مهم تجاری می‌تواند زنگ خطر را به صدا در بیاورد؛ بنابراین بهتر است به جای طرح ادعاهای نادرست که بیشتر کاربرد زرد رسانه‌ای دارند، دلایل اصلی شناسایی و برطرف شود.