گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز از میان دستگاه‌های اجرایی درآمدزا در کشور محسوب می‌شود که بعد از صنعت نفت و مالیات در مقام سوم اخذ درآمدهای مالیاتی است، با توجه به گسترده مرزی ، نقش گمرک هرمزگان ازابتدا تاکنون به همین شکل بوده است.

گمرکات کشور نقش عمده‌ای در ورود و خروج کالا ایفا می‌کنند، اما نقش برخی از گمرکات به واسطه حجم مبادلات در آن‌ها پررنگ‌تر است، به طوری‌که حدود ۵۲ درصد فعالیت‌های تجاری کل کشور از طریق گمرکات استان هرمزگان و بندر شهید رجایی انجام شده و شاخص‌های ورود و خروج کالا در این مدت مثبت به نظر می‌رسد.

از طرفی مطابق بند ۲ قانون امور گمرکی، گمرک جمهوری اسلامی ایران سازمانی دولتی تابع وزارت امور اقتصادی و دارایی است که به عنوان مرزبان اقتصادی کشور نقش محوری و هماهنگ‌کننده را در مبادی ورودی و خروجی کشور دارد و مسوول اعمال حاکمیت دولت در اجرای قانون امور گمرکی و سایر قوانین و مقررات مربوط به صادرات و واردات و عبور(ترانزیت) کالا و وصول حقوق ورودی و عوارض گمرکی و مالیات‌های مربوطه و الزامات فنی و تسهیل تجارت است.

گمرک جمهوری اسلامی ایران برای انجام وظایف قانونی خود، سطوح واحدهای اجرایی موردنیاز را بدون رعایت ضوابط و تقسیمات کشوری و ماده(۳۰) قانون مدیریت خدمات کشوری، متناسب با حجم و نوع فعالیت‌ها تعیین می‌کند.

ارگانی که تا پیش از تحریم‌های ظالمانه پس از نفت، دومین منبع درآمد مالی کشور بود و همواره در حساس‌ترین مقاطع کشور یاری‌گر دولت و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بوده است از جمله در مقطع پیش‌رو که استکبار جهانی به رهبری آمریکا، ملت ایران را هدف تحریم قرار داده تا به اهداف خبیثانه خود که دهه‌هاست برای آن برنامه‌ریزی می‌کند، برسد.

۱۵۷ گمرک با بیش از هشت هزار نیرو سکان مرزبانی اقتصادی را در دست دارند، در این میان بیش‌ترین فعالیت‌های گمرکی کشور که تمام رویه‌های گمرکی را شامل می‌شود در استان هرمزگان انجام می‌گیرد که افزون بر۲۷ درصد فعالیت‌های گمرکی کشور را در برمی‌گیرد.

به طور مشخص‌تر باید گفت که گمرکات استان هرمزگان بیش از یک چهارم فعالیت‌های گمرکی کشور را بر دوش دارد که این مهم توسط پنج اداره کل و ۱۹ دفتر گمرکی در این استان جاری است.

گمرکات این استان نخستین و مهم‌ترین گمرکات کشور به لحاظ حجم مبادلات تجاری (صادرات و واردات) است و گمرک ایران نگاه ویژه ای به آن دارد.

در میان گمرکات استان هرمزگان، اداره‌کل گمرک شهید رجایی بیش‌ترین سهم را از فعالیت‌های گمرکی داراست و به تبع آن در میان گمرکات کشور چنین مقامی را از آن خود کرده است.

به عبارتی افزون بر۸۹ درصد فعالیت‌های گمرکی استان هرمزگان در گمرک شهید رجایی صورت گرفته و افزون بر ۴۷ درصد درآمد گمرکات کشور متعلق به این گمرک است.

ناظر گمرکات هرمزگان اسفندماه سال گذشته(۹۸) در دیدار با مدیرکل بازرسی مدیریت عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت امور اقتصادی و دارایی اظهارداشت: ۸۹ درصد از درآمد گمرکات کشور در استان هرمزگان بوده و حدود ۱۱ درصد مربوط به سایر گمرکات کشور است.

ابوالفضل اکبرپور افزود: نزدیک به ۶۰ درصد عملیات گمرکی  کشور در گمرکات استان هرمزگان انجام می‌شود که این میزان حجم کار فقط با تقریبا هفت درصد از پرسنل گمرک ایران انجام می‌شود.

گمرک شهید رجایی از دیرباز و از بدو تاسیس، به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین گمرک کشور فعالیت‌های خود را آغاز کرده و همچنان در این عرصه پیشتاز است چراکه بیش‌ترین حجم واردات، صادرات و ترانزیت در این گمرک مشاهده می‌شود.

بیش‌ترین حجم واردات کالاهای اساسی و صادرات مواد نفتی و پتروشیمی و هم‌چنین بیش‌ترین صادرات غیرنفتی کشور متعلق گمرک شهید رجایی است.

از مجموع محموله‌های وارده به گمرک شهید رجایی، حدود ۶۰ درصد کالاها مربوط به واحدهای تولیدی است که در جهت حمایت از صنایع داخلی، بستری مناسب جهت ترخیص و اعطای تسهیلات به ورود مواد اولیه، ماشین‌آلات خط تولید، نهاده‌های دامی، قرنطینه‌ای، بهداشتی و غیره است.

در مجموع گمرک شهید رجایی و گمرک شهید باهنر ۲ گمرک مهم و راهبردی در بندرعباس هستند، بندر شهید باهنر از بنادر چند منظوره قدیمی استان هرمزگان و سومین بندر ترانزیتی کشور است که به دلیل دسترسی به آب های آزاد جهان از طریق خلیج فارس، اتصال به راه های بین المللی، نزدیکی به منطقه آزاد قشم، جزیره ها و بندرهای تجاری خلیج فارس این بندر را به پایگاهی استراتژیک و منحصر به فرد پس از مجتمع بندری شهید رجایی تبدیل کرده است.

اما گمرک شهید رجایی مهم‌ترین دروازه کشور برای صادرات و واردات است؛ به تعبیری گمرک شهید رجایی بندرعباس بزرگ‌ترین گمرک از لحاظ حجم واردات کالایی بوده و دلیل این اهمیت نیز موقعیت جغرافیایی منحصر به‌فرد این بندر است.

گمرک شهید رجایی حامی تولیدکنندگان

ناظر گمرکات هرمزگان در این باره اظهارداشت: گمرک شهید رجایی با بهره‌گیری از متخصص‌ترین نیروهای خود در سطح کشور همواره در کشف قاچاق پیش‌تاز بوده و علاوه بر استفاده از نیروهای متخصص، بهره‌مندی از تکنولوژی‌های روز مانند ایکس‌ری پرسرعت کامیونی و هم‌چنین به‌کارگیری سامانه مجازی و پنجره واحد تجارت فرامرزی توانسته آمار کشف کالای قاچاق را افزایش داده و در این امر موثر واقع شود.

ابوالفضل اکبرپور ، گمرک شهید رجایی بندرعباس را همواره حامی تولیدکنندگان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان دانست و افزود: این گمرک همچون سایر گمرکات کشور، منویات مقام معظم رهبری را در عرصه جهش تولید و اقتصاد مقاومتی، راهبر و شالوده سیاست‌گذاری‌های خود قرار داده است.

وی در این باره بیان داشت: اهمیت این مساله به قدری است که؛ سال گذشته دکتر سورنا ستاری معاونت علمی و فناوری رییس جمهور در سفری که به استان هرمزگان در بازدید از گمرک شهید رجایی، هدف خود را از این سفر قدردانی از مسوولان و پرسنل گمرک شهید رجایی به دلیل حمایت‌های همه‌جانبه و تسهیلاتی که در اختیار شرکت‌های دانش بنیان قرار داده عنوان کرد.

به گفته ناظر گمرکات هرمزگان، در ۲ سالی که آمریکا از معاهده برجام خارج شد و تحریم‌های ظالمانه خود را بر ملت ایران روا داشت، با اقداماتی که گمرک شهید رجایی در خصوص ورود کالاهای اساسی به کشور داشت دغدغه‌ای برای کمبود چنین کالاهایی در کشور احساس نشد.

مدیرکل گمرک شهید رجایی هم‌چنین نقش گمرکات هرمزگان در افزایش درآمدهای کشور بسیار تعیین کننده دانست و اظهارداشت: بیش‌ترین درآمد گمرکات کشور در سال ۹۸ متعلق به گمرکات این استان بوده و پس از گمرک شهید رجایی، گمرک قشم توانست بیشترین درآمد را کسب کند.

در تکمیل موضوع آنچه مهم است اینکه؛ با موافقت ناظر گمرکات استان هرمزگان با حمل یکسره کالاهای اساسی از گمرک، گامی دیگر در این راستا از سوی گمرک برداشته شد؛ قدمی که پیش از آن و در روزهای پایانی سال ۹۸ و با ورود ویروس منحوس کرونا موجب شد در کشور بر خلاف سایر کشورهای پیشرفته و صنعتیِ مدعی فرهنگ که فروشگاه‌های آنها به شدت با کمبود اقلام بهداشتی روبرو شد، در کشور ما این اتفاق نیفتد.

 از سوی دیگر علاوه بر حمایت از تولید داخل و همبستگی مردم و نظام در مبارزه با ویروس کرونا، گمرک شهید رجایی نیز با ترخیص ۲ ساعته کالاهای بهداشتی در اشباع بازار از کالاهای مقابله با ویروس کرونا نقش عمده‌ای ایفا که حتی در اقدامی ماسک‌های صادراتی بارگیری شده را برای استفاده مردم به داخل کشور بازگشت داد.

موضوع دیگری که نقش گمرکات این استان را پررنگ‌تر می‌کند، میزان ترانزیت داخلی و خارجی و نقش نظارتی گمرک بر روی این کالاهای ترانزیتی و هم‌چنین سهم گمرک در کشف و مبارزه با کالاهای قاچاق است.

در این باره شایسته است اگر بدانیم؛ ترانزیت داخلی استان هرمزگان در هفت ماهه سال ۹۵ به وزن ۲۶۳ هزار و ۱۲۷ تن به ارزش تقریبی ۲هزار و ۸۱۵ میلیارد تومان معادل یک میلیارد و ۲۲۹ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن از نظر وزنی ۲۱ درصد و از نظر ارزش ریالی ۹ درصد کاهش داشته و این میزان کاهش ناشی از افت واردات بوده است.

از سوی دیگر ترانزیت خارجی این استان در هفت ماهه سال ۱۳۹۵ به وزن ۲میلیون و ۹۴۳ هزار و ۶۷۰ تن به ارزش تقریبی ۳۲ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان معادل ۱۰ میلیارد و ۴۳۰ میلیون دلار بوده است و نسبت به مدت مشابه سال قبل آن به لحاظ وزنی ۲۸ درصد و از نظر ارزش ریالی ۱۸ درصد و ارزش دلاری ۲۲ درصد رشد نشان می‌دهد، بنابراین هر میزان رشد وزنی کالا به مفهوم نکته مثبت و هر میزان کاهش ارزشی به عنوان نکته منفی منظور نمی‌شود، بلکه نقطه مقابل تأثیرات بهینه بازرگانی خارجی را رقم می‌زند.

اما یک کارشناس گمرک در فروردین سال ۹۸ در گفت‌وگو با تسنیم ابرازداشت: ماه دی سال ۹۵ درآمد گمرک شهید رجایی حدود ۶۲هزار میلیارد ریال بود این در حالی است که در پایان همان سال درآمد گمرک به ۱۲۲هزار میلیارد و ۶۷۰میلیون ریال افزایش یافت.

به گفته مرتضی کبریایی، در سال ۹۶ درآمد گمرک شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین گمرک کشور، از ۱۲.۲ درصد به ۱۷ درصد افزایش یافت درحالی که افزایش واردات طی آن سال فقط ۲۰ درصد بوده است.

رییس پیشین درب‌های خروج گمرک شهید رجایی افزود: با تمهیدات صورت گرفته لاین‌های خروج کالا از درب خروج شهید رجایی از ۲ به ۴ لاین افزایش یافت و همین موضوع منجر به کاهش ۵۰ درصدی توقف کالا در درب خروج این گمرک شد.

 ۷۵ درصد کالاهایی که وارد گمرک می‌شود واسطه‌ای است

ناظر گمرکات هرمزگان نیز چهارم اردیبهشت امسال در نشست تخصصی دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بندرعباس و مدیران کل سایر ارگان‌های مرتبط با ناظر گمرکات استان هرمزگان در راستای اقتصاد مقاومتی در خصوص روند تشریفات کالاهای وارداتی، صادراتی و ترانزیت داخلی و خارجی به گمرک شهید رجایی در سال ۹۸ بیان داشت: حدود ۷۵ درصد از کالاهایی که وارد گمرک می‌شود مربوط به کالاهای واسطه‌ای، ۳ درصد سرمایه‌ای، ۱۶ درصد مصرفی و ۶ درصد سایر موارد بود.

ابوالفضل اکبرپور در خصوص عملکرد ایکس‌ری (xray) اظهارداشت: تمام کالاهای ترانزیت داخلی و خارجی تماماً ایکس ری می‌شود اما در خصوص کالاهای وارداتی فقط کالاهای حساس ایکس ری می‌گردد که تقریباً نزدیک به ۴۰ درصد فعالیت‌های گمرکی در سال ۹۸ ایکس ری شدند.

درحال حاضر سه دستگاه ایکس‌ری در بندرشهید رجایی مستقر می‌باشد و قرار است طی قراردادی که سال گذشته بین گمرک استان با شرکت‌های ایرانی بسته است،این تعداد امسال به ۶ دستگاه افزایش یابد.

ناظر گمرکات هرمزگان اردیبشت‌ماه امسال در آیین معارفه مدیرکل گمرک شهید باهنربندرعباس نیز گفت: گمرک جمهوری اسلامی ایران همچنین به عنوان گمرک برتر در حوزه مبارزه با قاچاق کالا و همچنین کشف و مبارزه با مواد مخدر سطح جهان معرفی و تمام تلاش خود را بکار بسته در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی تمام وظایف قانونی خود را به مرحله اجرا برساند.

اکبرپور با بیان اینکه گمرکات این استان عهده دار انجام تشریفات افزون بر۶۰ درصد تمامی رویه‌های گمرکی در کل کشور است، بیان داشت: اگر امروزه سامانه های مجازی گمرک ایران به عنوان الگو در سازمان جهانی گمرک معرفی می شود به دلیل فعالیت های خالصانه و شبانه روزی در کنار دانش مرزبانان اقتصادی در گمرک جمهوری اسلامی ایران است.

وی در خصوص کشف پرونده‌های قاچاق از سوی گمرک شهید رجایی در سال گذشته نیز اظهارداشت: ۷۱ پرونده قاچاق در این سال برای قاچاقچیان باز شد که ارزش آن بالغ بر ۱۴۰ هزار میلیارد و ۹۸۸ میلیون ریال بوده است.

به گفته ناظر گمرکات هرمزگان، سال ۹۷ افزون بر ۷۰ پرونده قاچاق وجود داشت که ارزش آن ۶ هزار و ۶۵۰ میلیارد ریال بود.

اکبرپور در خصوص کشفیات قاچاق نیروی انتظامی که در سامانه‌های گمرک قابل رؤیت است نیز اذعان داشت: نیروی انتظامی در گلوگاه‌ها و جاده‌های استان در سال ۹۸ تعداد یک‌هزار و ۵۱۴ فقره با ارزش ۶۳۰ میلیارد ریال کشفیات داشته که در مقایسه با سال ۹۷ افزایش هفت درصدی و از نظر ارزش کاهش ۳۱ درصدی قابل رؤیت است.

تشکیل ۱۰ پرونده قاچاق میلیاردی در گمرک شهید رجایی

ناظر گمرکات هرمزگان گفت: در سه ماهه نخست سال‌جاری ۱۰ پرونده قاچاق به ارزش بیش از ۲۸۵ میلیارد ریال در گمرک تشکیل شده و مشغول رسیدگی به آن هستیم.

اکبرپور ادامه داد: سال گذشته نیز در گمرکات استان هرمزگان ۷۳ پرونده قاچاق به ارزش بیش ازیک‌هزارو ۷۲۲ میلیارد ریال تشکیل شد که همه آن‌ها در روند دادرسی قرار دارند.

وی خاطرنشان کرد: شاخص‌ترین کشفیات گمرکات استان هرمزگان مربوط به کشف ماده مخدر شیشه با وزن بیش از ۲۰۰ کیلوگرم بود؛ این محموله به طرز ماهرانه‌ای در کانتینرخالی یخچالی که از افغانستان عازم امارات بود، جاسازی شده بود اما توسط پرسنل گمرک شهید رجایی بندرعباس کشف شد.

ناظر گمرکات هرمزگان از برخی اقدامات مهم گمرکات این استان در سال جهش تولید به عقد قرارداد با شرکت‌های دانش بنیان در راستای تولید و در اختیار گذاشتن دستگاه‌های پر سرعت ایکس‌ری پیشرفته و استفاده از کوادکوپتر برای رصد و کنترل محموله‌های تجاری به ویژه کانتینرها به منظور افزایش امنیت و کاهش تخلفات تجاری و هم‌چنین بکارگیری پلمپ هوشمند الکترونیکی، راه اندازی گمرک موبایل و شبکه پیام رسان «وی» اشاره کرد.

اکبرپور در ادامه یادآورشد: گمرک شهید رجایی از دیرباز در صادرات کالاهای نفتی و غیرنفتی تاثیر به‌سزایی داشته و همواره با اعمال قوانین امورگمرکی برای واردات و صادرات هرگونه کالایی که صادرات و یا واردات آن منع قانونی نداشته باشد، تسهیلات خاصی را برای صادرکنندگان درنظرگرفته است؛که منویات مقام معظم رهبری در خصوص حمایت از تولید داخلی، عملیاتی شده و می‌تواند تشویقی برای تشویق دیگران به این مهم باشد.

وی افزود: اگر بخواهیم برای این مقوله اثباتی نگاه کنیم ۴۵ میلیون تن غیرنفتی در سال ۹۷، از این گمرک صادر شد که این رقم در سال گذشته(۹۸) و در اوج تحریم‌ها به ۴۶ میلیون تن رسید که اثباتی است برای ثابت‌قدمی گمرک در خصوص تامین منافع مردم.

در پایان باید تاکید داشت گمرک جمهوری اسلامی ایران و حوزه نظارت گمرکات استان هرمزگان و به ویژه گمرک شهیدرجایی بندرعباس در سال جهش تولید، سیاست‌های نظام را در راستای مقابله با کالای قاچاق و ناامن کردن محیط برای قاچاقچیان بیش از گذشته پیش خواهد برد تا بتواند در رونق تولید داخلی و صادرات بیش‌ترین نقش را ایفا کند و چشم‌اندازی که در راستای آن اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید که همان جهش تولید و اقتصاد غیرنفتی است را نزدیک‌تر کرده و مانند همیشه به‌عنوان سازمانی مهم و تاثیرگذار به شهدای این آب و خاک ادای دین نموده تا ایرانی مستقل، آباد و پیشرفته را شاهد باشیم.

منبع: ایرنا