نقدینگی کشور به نزدیکی 2 هزار تریلیون تومان رسیده است اما بسیاری از بنگاه های اقتصادی مشکل نبود منابع مالی را به عنوان یکی از دغدغه های اصلی خود مطرح می کنند.

دولت هم نبود منابع را چالش اصلی طرح های عمرانی در کشور می داند و مدت ها است این طرح ها متوقف مانده اند. این در حالی است که نرخ رشد نقدینگی کشور اکنون در حدود 23 درصد و رشد اقتصادی منفی است.

صنعت 9.6 درصد در سال گذشته افت کرده اما بازارهای موازی هر یک تا چند برابر افزایش را تجربه کرده اند و این یعنی نقدینگی که می تواند موتور محرک اقتصاد باشد عامل اصلی تهدید برای کشور است.

در این بین رشد پایه پولی نیز نگرانی مهمتری برای اقتصاد کشور محسوب می شود. بررسی ها نشان می دهند اکنون منابع بانکی نیز از حساب های بلندمدت به سمت حساب های کوتاه مدت حرکت کرده اند درنتیجه باید انتظار آن را داشت که دیر یا زود ماشه نقدینگی چکانده شود و این می تواند باز هم اقتصاد را دچار بحران کند.

در چنین شرایطی اما یک روزنه امید در اقتصاد ایران رشد و شکوفایی در بورس است. بازار سرمایه دوران طلایی خود را از سر گرفته است و شاخص اکنون از 300 هزار واحد نیز عبور کرده است.

رشد این بازار از ابتدای سال تاکنون 100 هزار واحد افزایش یافته است و این یعنی 50 درصد رشد درحالیکه سایر بازارها یا ثابت بوده اند و یا کاهش یافته اند. به این ترتیب باید گفت اکنون بورس بهترین مسیر برای هدایت نقدینگی به سمت تولید است.

با این حال دو مشکل وجود دارد؛ نخست آن که بورس با مشکلاتی روبرو است که استفاده از این بازار را برای رشد اقتصادی در کشور محدود می سازد و دوم این که اقتصاد ایران یک اقتصاد بانک محور است و درنتیجه در خلال سال های گذشته همیشه این بانک ها بوده اند که تامین مالی تولید را بر عهده داشته اند.

به عبارتی در صورت انتقال منابع از بانک ها به سمت بورس باید زمینه های لازم برای بکارگیری این منابع در جهت تقویت بخش واقعی اقتصاد کشور تقویت شوند و اینطور نباشد که منابع تنها به مصرف سفته بازی در بورس برسند.

در ارتباط با هدایت نقدینگی به سمت تولید یکی از بهترین نکات تحلیل و عملیاتی را رییس کل بانک مرکزی ابتدای امسال مطرح کرد. همتی در این رابطه گفته بود برای هدایت نقدینگی به سمت تولید، باید، بازدهی بخش تولید، از طریق بهبود فضای کسب و کار، کاهش هزینه‌های تولید، بالا رفتن قدرت خرید مردم برای تقاضا و رشد صادرات، افزایش یابد تا انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاری منتج به رونق تولید، ایجاد بشود.

کارشناسان اما معتقدند برای آن که بتوان از منابع نقدینگی در مسیر رشد تولید استفاده کرد باید اولا هزینه فعالیت های سفته بازانه را در اقتصاد ایران افزایش داد.

این که نقدینگی هر از گاهی به اسانی در بازارهایی مانند سکه، ارز، ملک و ... ورود کرده و باعث از هم پاشیدگی این بازارها می شود موضوعی است که باید توسط دولت کنترل شود.

به عنوان مثال با وضع مالیات بر عایدی فعالیت های سفته بازانه می توان بخشی از این تهدید را کاهش داد.

دولت حتی می تواند مالیات های تصاعدی و مکرر روی این قبیل فعالیت ها وضع کند و به این ترتیب سرعت این فعالیت ها را به خصوص در شرایط بحرانی کاهش دهد. در حال حاضر فعالیت های زیادی در کشور وجود دارد که اغلب آنها معاف از مالیات هستند. باید شرایط را در همه فعالیت های اقتصادی متعادل کرد. بازدهی در بخش تولید در کشور ما پایین نیست بلکه پایین تر از سایر فعالیت ها است و سایر فعالیت ها نیز منظور همان فعالیت های سفته بازانه است.

سفته بازی حتی وارد بازار مواد اولیه نیز شده است و سال گذشته بخش زیادی از مشکلات صنایع پایین دستی از همینجا ناشی شد. این در حالی است که تولیدکننده مالیات می دهد اما سفته باز خیر و این موضوع نیز به عدم شفافیت در اقتصاد کشور برمی گردد.

در بورس نیز باید سریعا از شتاب فعالیت های سفته بازانه جلوگیری کرد. باید ظرفیت های استفاده از سودهای موجود به منظور رونق تولید را افزایش داد. افزایش سرمایه شرکت های تولیدی و ایجاد طرح های توسعه تولید ضروری است.

اغلب بنگاه ها ترجیح می دهند سهامداران بیشتر و سهام گران تری داشته باشند اما این مساله زمانی که سهام گره ای از چالش های تولیدکننده باز نمی کند چه ارزشی دارد. در برسی برخی سهام بازار سرمایه به مواردی برمی خوریم که شرکتی که سهام آن روز به روز با افزایش شدید قیمتی روبرو شده عملا تولیدی ندارد و یا برخی شرکت ها در مرحله راه اندازی هستند و هنوز به مرحله تولید نرسیده اند.

همین مساله باعث می شود در شرایطی که نرخ رشد اقتصادی در کشور منفی است بازار سرمایه با 50 درصد رشد در 6 ماه مواجه شود و این نشان می دهد یک جای کار اشکال دارد. برای رفع این اشکال باید منابع نقدینگی در بازار سهام به سمت بخش واقعی تولید هدایت شوند.