نگاهی به آمار روابط تجاری ایران با شورای همکاری خلیج فارس نشان دهنده نکات جالب توجهی است. بررسی اگزیم نیوز از سال 89 تا پایان 96 نشان می دهد میزان صادرات ما به کشورهای این گروه 103 درصد رشد را در این مدت تجربه کرده است، این در حالی است که میزان واردات ما از کشورهای این گروه با افت 53 درصدی روبرو شده است.

برایند این دو روند افزایشی و کاهشی اما در مجموع باعث شده حجم تجارت کشور با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از 20 میلیارد و 730 میلیون دلار در سال 89 به 15 میلیارد و 500 میلیون دلار کاهش یابد.

بررسی آمارها نشانمی دهد ایران در سال 89 رقمی معادل 3 میلیارد و 676 میلیون دلار کالا به کشورهای عضو این شورا صادر کرده اما در همان سال بیش از 17 میلیارد دلار کالا وارد کرده است. در پایان سال 96 نیز ایران کشورمان نزدیک به 7 میلیارد و 500 میلیون دلار کالا صادر و کمی بیش از 8 میلیارد دلار نیز وارد کرده است.

به گزارش اگزیم نیوز امارها اگر چه از کاهش حجم کلی تجارت حکایت دارد اما دو نکته را گوشزد می کند؛ نخست آن که میزان وابستگی به کشورهای عضو از کانال واردات کاهش یافته و ایران تلاش کرده واردات خود را از این محل تعدیل کند و دوم این که صادرات ما به این منطقه افزایشی بوده است و هر دو تحلیل برای اقتصاد ایران مفید تلقی می شود.

البته لازم به ذکر است که نوسانات آماری در این دو شاخص کم نبوده اما برآیند آن قابل توجه است. نوسانات امارها نیز تا حدی به شرایط حاکم بر روابط سیاسی بین ایران و کشورهای این شورا بستگی دارد.

در این بین رییس جمهور کشورمان در سفری که روز گذشته به هرمزگان داشت روی موضوع روابط با کشورهای عربی منطقه تاکید کرد که این موضوع می تواند روابط اقتصادی را نیز تقویت کند. در حال حاضر به گفته کارشناسان نوسانات زیادی در روابط کشورهای منطقه ایجاد شده است که این موضوع روی روابط تجاری ایران با آنها نیز اثر گذاشته است.

تضعیف روابط سیاسی ایران با عربستان در سال های اخیر، تحریم قطر توسط کشورهای منطقه از سوی دیگر، زاویه گرفتن روابط ایران و امارات از سوی دیگر، برجام و از سرگیری روابط ایران با اروپا، نفوذ چین در خاورمیانه و تشدید روابط اقتصادی با کشورهای منطقه اعم از ایران و کشورهای عربی و ... همگی از موضوعاتی هستند که روی روابط تجاری ایران با این کشورها اثر گذاشته است.

در عین حال کاهش تولید و صادرات نفت ایران در دولت دهم و ضعف مدیریتی در وزارت نفت در آن دوره باعث شد جایگاه ایران در اوپک نیز تضعیف شود و این مساله نقش تجاری ایران را در همه ابعاد تحت تاثیر قرار داد با این حال با روی کار آمدن زنگنه در وزارت نفت این روند معکوس شد.

با این حال آغاز جنگ در یمن و سوریه و ظهور داعش در منطقه بار دیگر دامنه مجادلات این کشورها را با ایران افزایش داده است و در این میان آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز به شدت در تلاشند تا ارتباطات ایران با این کشورها را کاهش دهند. با این حال عراق، امارات و عمان همواره جزو ده کشوری هستند که ایران بیشترین صادرات را به آنها دارا است.

امارات معمولا بین 15 تا 20 درصد کالاهای صادراتی ایران را می خرد و عراق نیز با احتساب خدمات فنی و مهندسی 20 تا 25 درصد کل واردات از ایران را دارا است.

البته ایران نتوانسته از برخی فرصت های ایجاد شده استفاده لازم را ببرد. به عنوان مثال تحریم قطر توسط کشورهای عربستان، امارات، بحرین و مصر فرصت مناسبی بود تا ایران بتواند میزان صادرات خود را به این کشور افزایش دهد.

در سال 96 میزان صادرات ما به این کشور 60 تا 70 میلیون دلار بود اما امسال پیش بینی می شود به حدود 300 میلیون دلار برسد که اصلا رقم مناسبی متناسب با شرایط موجود این کشور نیست و انتظار می رفت ایران بتوان صادرات خود را به قطر به بالای یک میلیارد دلار برساند اما بازار متاسفانه از دست ایران خارج شده و به دست ترکیه و روسیه افتاد.

این موضوع نشان داد که ایران نیازمند بازنگری در استراتژی های تجاری خود به خصوص در گذرگاه ها است تا بتواند در شرایط اضطراری از پتانسیل های ایجاد شده استفاده کامل را ببرد.