فعالیت های تحقیق و توسعه از منابع اصلی و عمده ایجاد تحولات دانش و فناوری است و از این رو اغلب کشورها برای رشد و توسعه خود فعالیت های تحقیق و توسعه را گسترش می دهند. در محیط رقابتی سازمانهای امروزی نیز موفقیت در سایه مدیریت علمی با رویکرد تحقیقات محقق می شود. از این رو، اهمیت استراتژیک و راهبردی تحقیق و توسعه به عنوان کلید موفقیت بلندمدت سازمانهای دانش محور، توجه روز افزونی را به خود جلب کرده است و در جهت پیشبرد اهداف سازمان های دانش محور مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به رشد سریع تکنولوژی صنایع به سرعت به سوی رقابتی شدن در حال حرکت هستند و تثبیت موقعیت و کسب سهم عمده بازار را برای کلیه صنایع مهم دشوار نموده است.

از طرفی نیز نیاز و خواسته های مشتریان در حال تغییر بوده و خواستار خدمات نوین و سرویس های متنوع بانکی هستند. نگاه آسیب شناسانه به عرصه تحقیق و توسعه حاکی از آن است که در بسیاری از نهادهای مالی بخش تحقیق و توسعه در متن فعالیتهای جاری قرار ندارد و نقش آنها در اثربخشی فعالیتهای پژوهشی کم رنگ و حاشیه ای است. مشکلات این بخش در ارتباط با نوع و عملکرد سازمان و مدیریت آن و فقدان اعتماد به درجه مفید بودن اینگونه واحدها، کمبود یا نبودن برنامه های علمی و منطقی تجربه های منفی در خصوص واحدهای تحقیق و توسعه است، این عوامل و دیگر عوامل باعث شده واحدهای مذکور به راحتی نتوانند نقش استراتژیک خود را ایفا کنند.

دکتر معصومه فولادی رییس اداره پژوهش و مدیریت ریسک بانک توسعه صادرات در گفتگو با اگزیم نیوز ضمن تشریح کارکردهای این اداره و عملکرد آن گفت: در این اداره 2 معاونت پژوهش و مدیریت ریسک وجود دارد که بدنه اصلی این بخش را تشکیل می دهد. در بخش پژوهش به بررسی رویکردهای پژوهشی مورد نیاز و متناسب با اهداف بانک می پردازد. در بخش ریسک هم مباحث مرتبط را ریسک را در دو گروه عملیاتی و اعتباری و همچنین در گروه نقدینگی و بازار را مورد بررسی قرار می دهد. وی در ادامه افزود: این مباحث در شرایط اقتصادی فعلی که بانک توسعه صادرات در مسیر رشد و رونق جدیدی قرار گرفته جدی تر دنبال می شود و تلاش داریم که این بخش ، نقش برجسته تری داشته باشد.

مدیر اداره پژوهش و مدیریت ریسک بانک توسعه صادرات در ادامه گفت: در سال های اخیر استراتژی اصلی این بخش رصد بازارهای هدف و تهیه گزارش های جامع در خصوص وضعیت تجاری، صنعتی و اقتصادی کشورهای مهمی همچون چین و روسیه بوده تا بتوان تصویری جامع از اقتصاد و بازارهای این کشورها تهیه کرد که این پژوهش ها می تواند در بهبود وضعیت تجاری ما با این کشورها دخیل باشد. این بخش را باید همچون بخش تحقیق و توسعه موسوم به R&D بانک توسعه صادرات به شمار آورد که راهگشای تصمیم گیری های آتی خواهد بود. وی در ادامه افزود: در این اداره رویکرد اصلی کار مطالعاتی است و از مستنداتی قابل اتکا از پایگاه های اطلاع رسانی معتبر استفاده می شود.

معصومه فولادی در خصوص بررسی های اقتصادی در سایر کشورها و شناسایی بازارهای بالقوه به خبرنگار اگزیم نیوز گفت: هم اکنون در حال بررسی بازار برزیل هستیم. در خصوص بازارهای هدف نیز باید گفت که بازارهای مختلف ، نیازهای مطالعاتی متفاوتی دارند هرچند که در پژوهش با محوریت شناسایی بازارهای صادراتی جدید به شناسایی هایی جامع و بررسی مزیت ها و توانمندی های داخلی و رصد نیازهای صادراتی محتاجیم که در این اداره مورد توجه قرار گرفته است. این در حالی است که حتی در بررسی های دقیق و عمیق از برخی کشورها بررسی قوانین آن کشور و حتی روش های رایج تجارت روز در جهان که در بازار هدفی خاص پاسخگویی مناسبی داشته و همچنین توجه به زیرساخت ها از جمله حمل و نقل نیز مورد توجه قرار گرفته است.

در ادامه این گفتگو وی به عدم وجود یک بانک جامع و تخصصی در امر صادرات اشاره کرد و گفت هم اکنون هر بخشی برای خود اقدام به جمع آوری اطلاعات کرده و همچنین پراکندگی منابع در نهایت موجب می شود که محقق در امر صادرات و یا حتی در خصوص تجارت بین الملل به سادگی نتواند به نیاز خود جامه عمل بپوشاند. این در حالی است که در برخی نهادها برای این قبیل اطلاعات حقوق معنوی خاصی قائل هستند. از طرف دیگر باید ارزش علمی پژوهش را نیز باید و مورد بررسی قرار داد.

مدیر اداره پژوهش و مدیریت ریسک بانک توسعه صادرات در خصوص نیاز به یک استراتژی کلان صادراتی اشاره داشت و گفت: هنوز وجود یک استراتژی کلان صادراتی مشاهده نمی شود که شاید در تصویب برخی از قوانین نیز این نگاه کلان دیده نمی شود. در خصوص استراتژی صادراتی نیز می توان به بحث پژوهش باز هم اشاره کرد زیرا هم اکنون زنجیره های مختلف بخش پژوهش نیز با یکدیگر برای نیل به اهداف بلندمدت صادراتی نیز گره نخورده است. به عنوان مثال در چارچوب اقتصاد مقاومتی نیز اگر این طرزفکر به بخش های مختلف اقتصادی و پژوهشی ابلاغ و اعلام شود که نتیجه فعالیت های پژوهشی خود را به سایر بخش های اجرایی و تجاری عرضه کنند ، قطعاً شرایط بهتری در برابر بخش صادرات کشور ایجاد خواهد شد. همچنین می توان به این نقطه ضعف نیز اشاره کرد که در کشور ما فعالیت های پژوهشی در اجرا به صورت دقیق مورد استفاده قرار نمی گیرد. هم اکنون ما به این نکته نیاز داریم که مثلاً پس از یکسال و جمع آوری دستاوردهای یک همایش و یا یک پروژه تحقیقاتی در ارگانی خاص ، این خروجی و رویکرد اجرایی بر پایه نتایج آن ها اجرایی شده و این تغییرات و منافع را ایجاد کرده است. متأسفانه در برخی ارگان ها هزینه های پژوهشی تنها تخصیص و جذب می شود ولی بر اساس نیازهای اساسی سیستم تعریف نمی شود.

در بانک توسعه صادرات هنوز تا نقطه مطلوب یعنی استفاده اجرایی و عملیاتی از پروژه های پژوهشی در فرآیندهای اجرایی حتی در بانک توسعه صادرات نیز فاصله داریم. یکسال اخیر شاهد ثبات این بخش هستیم بنابراین در بخش های عملیاتی و اجرایی تغییرات اساسی را ایجاد کرده که می تواند خروجی های این سیستم پژوهشی را قابل اتکاتر سازد. در برنامه ریزی های این اداره در حال نیازسنجی در بانک توسعه صادرات هستیم تا در برابر نیازهای واحدهای مختلف پژوهش های عملیاتی تعریف شده و اجرایی شود. از سوی دیگر در تلاش خواهیم بود تا از نتایج پژوهش های این اداره در ساز و کارهای اجرایی استفاده شود.

دکتر فولادی اظهار امیدواری کرد درآینده ارتباط بین بخشهای پژوهشی و عملیاتی مستحکم تر شود و اداره پژوهش صرفاً به عنوان یک اداره در چارت سازمانی دیده نشود. به گفته وی مهمترین نیاز این است که این اداره به واحدهای دیگر بانک ارتباط بیشتری داشته و متناسب با عملکرد ، نیازها و اهداف بانک بتواند نقش تسهیل کننده و هدف گذاری بانک را بر عهده داشته باشد. همچنین واحدهای دیگر نیز این رویکرد اجرایی و عملیاتی را بپذیرند.