چالش تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط، موضوعی است که چندی است دو کمیسیون صنعت و معدن و بازار پول و سرمایه اتاق تهران، آن را در دستور کار خود قرار داده‌اند. نمایندگان بخش‌خصوصی در اتاق تهران سعی کرده‌اند با مشورت تشکل‌ها، راهکارهایی برای تامین مالی و سرمایه در گردش این بنگاه‌ها جدا از نظام بانکی، پیشنهاد بدهند. از این رو در نشست‌های مختلف، راه‌های مختلف تامین مالی از طریق بازار سرمایه مورد بررسی قرار گرفت.

در نهایت دو کمیسیون صنعت و معدن و کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران، نشست مشترکی را برای بررسی این موضوع ترتیب دادند تا در کنار هم و با حضور کارشناسانی از هر دو حوزه به مساله تامین مالی بپردازند. نقطه اشتراکی که اعضای این دو کمیسیون را برای برررسی این موضوع دور هم جمع کرد، به‌کارگیری و استفاده از خدمات تامین منابع مالی از بازار سرمایه بود. صاحبان کسب‌و‌کار بر این باورند که با استفاده از مکانیزم‌هایی مشخص، می‌توان بخش عمده‌ای از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را از این طریق تامین کرد. مدیرعامل فرابورس ایران نیز به دعوت فعالان اقتصادی به این نشست آمد و در خصوص چگونگی ورود شرکت‌ها و بنگاه‌ها به این بازار توضیحاتی داد.

انتقاد از محدودیت‌ها برای ورود بنگاه‌ها به فرابورس

در ابتدای این جلسه، رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران با بیان اینکه از جمله راهکارهای دسترسی بنگاه‌های کوچک و متوسط به منابع مالی، فرابورس است، گفت: این در حالی است که شرکت‌ها برای ورود به فرابورس با اعمال محدودیت و سخت‌گیری‌هایی مواجه می‌شوند که عملا راه ورود و دسترسی به منابع مالی از طریق بازار سرمایه را به روی آنها بسته است.

علی سنگینیان با اشاره به اینکه شرکت‌های بزرگ و عمدتاً دولتی، مشکلی در تامین منابع مالی مورد نیاز خود ندارند، افزود: در حالی که یکی از روش‌های تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط، از طریق بازار سرمایه تعریف شده است اما الزامات و موانعی بر سر راه واحدهای اقتصادی این بخش برای بهره‌مندی از این خدمات وجود دارد که با همفکری دولت و بخش خصوصی، باید این موانع برداشته شده و راه ورود بنگاه‌ها به فرابورس تسهیل شود.

بازار ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط راه‌اندازی می‌شود

در ادامه نشست، مدیرعامل فرابورس ایران ابتدا توضیحاتی در ارتباط با روند فعالیت این شرکت بازار سرمایه ارائه داد و گفت: طی هشت سالی که از بازگشایی فرابورس می‌گذرد، نزدیک به 500 شرکت برای ورود به این بازار درخواست داده‌اند که تنها 100 شرکت موفق به ورود شده و روی تابلو فرابورس قرار گرفته‌اند.

امیر هامونی افزود: فرایند پذیرش بنگاه‌ها در فرابورس پیچیده نیست اما شفافیت شرط اصلی ورود به این بازار است اما بسیاری از شرکت‌ها، بدون آمادگی کافی درخواست پذیرش می‌دهند به همین جهت قطعا طی کردن الزامات قانونی ورود به تابلوی فرابورس برای آنها زمان‌بر خواهد بود.

وی سپس به ایجاد مکانیزم استفاده از خدمات این بازار برای شرکت‌های کوچک و متوسط اشاره و عنوان کرد که به تازگی و پس از کسب مجوزهای لازم، مراحل راه‌اندازی بازار شرکت‌های کوچک و متوسط به عنوان بازار نوظهور آغاز شده است. هامونی در توضیح این بازار جدید در فرابورس، افزود: در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط که از آن به SME Market یاد می‌شود، شرکت‌های متقاضی پس از احراز شرایط پذیرش موردنظر در فرابورس ایران پذیرفته شده و علاوه بر برخورداری از تمامی مزایای شرکت‌های پذیرش شده در بازار سرمایه، مشمول مزایای ویژه این بازار نیز می‌شوند.

به گفته مدیرعامل فرابورس، بر اساس دستورالعمل‌های تعیین شده ساده‌ترین شرایط برای ورود شرکت‌ها به این بازار جدید در نظر گرفته شده، اعم از اینکه جمع حقوق صاحبان سهام آنها حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر 500 میلیارد ریال باشد، یا اینکه حداقل یک سال از تاسیس شرکت متقاضی سپری شده باشد.

هامونی در عین حال، ایجاد صندوق‌های متنوع در فرابورس مانند صندوق قابل معامله، صندوق زمین و ساختمان و نیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه را یکی دیگر از ابزارهای مالی برای سرمایه‌گذاری و تامین مالی بنگاه‌ها عنوان کرد و گفت: اسفند ماه سال گذشته، سازمان بورس و اوراق بهادار، نمونه اساسنامه و امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه را به منظور پذیرش در فرابورس ایران ابلاغ کرد که می‌تواند حلقه مهمی در تکمیل زنجیره بازار دارایی فکری و تامین مالی اقتصاد دانش‌بنیان از طریق بازار سرمایه باشد.

به گفته هامونی، سرمایه‌گذاری جسورانه برای شرکت‌های جدید با سابقه فعالیت کوتاه که توانایی جذب سرمایه از طریق پذیره‌نویسی عمومی را ندارند و علاوه بر این، به دلیل مخاطرات بالای آن معمولا بانک‌ها از تامین مالی آن اجتناب می‌کنند، گزینه مناسبی به شمار می‌رود.

وی همچنین در خصوص رفع صف طولانی برای ورود و پذیرش بنگاه‌ها در فرابورس، این خبر را اعلام کرد که به زودی سامانه‌ای برای رفع این مشکل طراحی خواهد شد و این شرکت به دنبال آن است که هیات پذیرش را نیز به صورت آنلاین درآورد تا روند پذیرش‌ها تسریع شود.

مدیرعامل فرابورس ایران در ادامه خاطرنشان کرد که بسیاری از شرکت‌ها، اطلاعات اندکی از پذیرش در فرابورس دارند که این معضل نیز می‌تواند با برگزاری کارگاه‌های آموزشی برطرف شود. هامونی در همین زمینه، از توافق فرابورس ایران با برخی موسسات بین‌المللی در راستای آموزش بنگاه‌ها برای ورود به این بازار سرمایه خبر داد و همچنین عنوان کرد که برای تکمیل و تجهیز زیرساخت آی‌تی در شرکت فرابورس ایران، مذاکراتی با هشت کشور صورت گرفته است.

فرهنگ‌سازی برای ورود به بازار سرمایه

در ادامه این نشست، برخی از اعضای هر دو کمیسیون اتاق تهران نظرات و دیدگاه‌های خود را مطرح کردند. سیدحسین سلیمی، نایب رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه، به اهمیت فرهنگ سازی بنگاه‌ها برای ورود به بازار سرمایه اشاره و تاکید کرد که در ایجاد این فرهنگ، اتاق بازرگانی به همراه شرکت فرابورس ایران می‌توانند پیش قدم شوند.

مهدی پورقاضی، رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران، نیز با بیان اینکه نزدیک به 80 هزار بنگاه و شرکت کوچک و متوسط در کشور فعال است، افزود: با این وجود، به گفته مدیرعامل فرابورس ایران، تنها 100 شرکت موفق به ورود به تابلو این بازار سرمایه شده اند بنابراین، باید این موضوع که چرا شرکت‌ها نتوانسته یا نخواسته‌اند از امکانات تامین مالی بازار سرمایه استفاده کنند، آسیب‌شناسی شود.

علی شمس اردکانی دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران و از اعضای کمیسیون بازار پول و سرمایه این اتاق نیز، استفاده شرکت‌های دانش‌بنیان از خدمات بازار سرمایه را مورد اشاره قرار داد و گفت: بسیاری از بنگاه‌های این بخش، اطلاعات کافی از مزایای بازار سرمایه ندارند که در این زمینه، اتاق بازرگانی می‌تواند در تبدیل دانش این بنگاه‌ها برای دستیابی به تولید، کمک کند و در نهایت با برگزاری کارگاه‌های آموزشی راه ورود آنها به بورس را فراهم کند.

عباس آرگون دیگر عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه نیز بر تقویت شرکت‌های مشاور پذیرش در فرابورس، تاکید کرد و تجهیز شرکت‌های این بخش را گامی مهم در ورود بنگاه‌ها به بازار سرمایه و شرکت فرابورس دانست.

در پایان نشست مشترک کمیسیون صنعت و معدن و کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق تهران، مقرر شد اتاق تهران و شرکت فرابورس ایران، در زمینه برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای تشکل‌ها و بنگاه‌های کوچک و متوسط در جهت ورود به بازار سرمایه، هفکری و اقدام کنند.