یکی از مهمترین فاکتورهای توسعه صادرات بویژه در بخش خدمات فنی و مهندسی شناسایی رقبای عمده ایران در بازارهای هدف و مزیت های آنهاست. همچنین ایجاد بسترهای لازم برای حفظ بازارهای ایران در کشورهای هدف صادراتی یک گام استراتژیک در این راه خواهد بود؛ یک فعال حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی در گفتگو با اگزیم نیوز به تشریح این موارد پرداخته است
مهندس امیر انوری در این باره به خبرنگار اگزیم نیوز گفت: صادرات یک اقدام نیست بلکه یک فرایند است؛ در این فرایند بسیاری از زیرفرایندها و اقدامات هستند که با هم در تعامل هستند.
وی افزود: این صحیح است که ما در حوزه صادرات انرژی رقبایی داریم و به عبارتی باید گفت ما رقیب آنها شدیم چراکه ما  تازه شروع به صادرات خدمات فنی و مهندسی کرده ایم و طبعاً کشورهایی نیز همراه ما وارد این عرصه شده اند.
انوری تاکید کرد: باید توجه داشت که تکنولوژی مسری است و تمام کشورها به ترتیب و ذره ذره از تکنولوژی کشورهای پیشرفته منتفع می شوند. به این ترتیب کشورهای در حال توسعه هم در حال بنیه دار شدن و تقویت زیرساختهای خود هستند.
قائم مقام پیشین شرکت صانیر در ادامه گفت: رقبای اصلی ما کشورهایی مانند چین و هند هستند که منابع طبیعی و همچنین منابع انسانی ارزان قیمت و تحصیل کرده دارند؛ علاوه بر این دسترسی نسبتا ساده تری به تکنولوژی جهانی دارند. دسترسی کشور ما به تکنولوژی بدلیل مسائل سیاسی و مشکلاتی از قبیل تحریم ها با محدودیت مواجه شده و کشورهای رقیب در این مسائل از ما جلوتر هستند.
انوری افزود: همچنین حمایت های دولتی و پشتیبانی ها در این کشورها قوی تر از ایران است. در کشور چین حدود 15 تا 17 درصد تشویق صادراتی از سوی دولت پرداخت می شود و به این ترتیب حاشیه سود صادرکننده چینی افزایش می یابد.

صادرات، خط مقدم جنگ اقتصادی

این فعال حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی همچنین گفت: تنها با تامین مالی و مشوق های اعتباری مساله حل نمی شود بلکه مکانیزم های خاصی باید فراهم شود. صادرات مانند یک جنگ اقتصادی است و شرکت صادرکننده در خط مقدم تیراندازی می کند اما در واقعیت لجستیک، طراحی و تفکر و حمایت از صادرات فاکتورهای راهبردی پشت جبهه هستند.
به گفته مهندس انوری، ساده ترین مکانیزم برای توسعه صادرات تشویق است ولی تا به مرحله عمل رسیدن صادرات فرایند طولانی باید طی شود؛ لذا انجام حمایت طی فرایند صادرات هم اهمیت ویژه ای دارد.
وی افزود: یکی از مکانیزم ها طی فرایند صادراتی در قالب منابع مالی ارزان قیمت مطرح می شود. در دنیا پروژه های زیادی برای اجرای مهندسی وجود دارد و منابع مالی فراوانی هم بطور پراکنده وجود دارد اما اینکه طرح های توجیه پذیر یافت شود و بین منابع و پروژه ها پل زده بشود و در واقع عمل فاینانس به درستی صورت بگیرد حائز اهمیت است.
انوری در ادامه گفت: منابع مالی داخلی ما در مقایسه با سایر کشورها کم و گران هستند؛ این منابع یکی از راه های پشتیابی صادرات هستند چراکه بسیاری از کشورهای رقیب مانند چین و ژاپن با منابع مالی پر و پیمان وارد عرصه رقابت صادراتی با ایران می شوند و بعد پروژه ها را با شرایط مالی مناسب یکی پس از دیگری درو میکنند و در بازار هدف ریشه پیدا می کنند. منابع مالی که بخواهد پشتیبان صادرکننده ایرانی بشد خیلی کم و گران قیمت است. عمدتا این تامین مالی به عهده بانک توسعه صادرات است که بدلیل بودجه محدود از فقر منابع رنج می برد.
وی افزود: ما براساس تفکرات دولتی اخیر پول را در صندوق ذخیره ارزی و سپس صندوق توسعه ملی واریز میکنیم؛ در سال 95 اهمیت صادرات در این منابع مطرح شد و در این راستا لازم است صندوق توسعه ملی بخش عمده ای از منابع خود را در اختیار صندوق ضمانت صادرات و بانک توسعه صادرات قرار دهد.
قائم مقام پیشین شرکت صانیر در ادامه گفت: مکانیزم بعدی بیمه صادراتی است؛ صندوق ضمانت صادرات همین کار را انجام می دهد ولی بدلیل مشکل منابع و نیاز به اصلاحات در برخی دیدگاه ها چالش هایی در عملکرد این صندوق وجود دارد.
انوری افزود: پیمانکاری که اقدام به صادرات می کند با خطرهای زیادی از جمله ریسک های اقتصادی و سیاسی مواجه است. تغییرات نرخ ارز و حوادث غیرقابل پیش بینی از انواع این ریسک ها هستند که حتی دولت ها در سطوح کلان هم قادر به پیش بینی آنها نیستند.
وی تصریح کرد: نکته بعدی منابع انسانی متخصص و آگاه از مسائل فاینانس است. مفهوم تامین مالی با عملیاتی کردن آن متفاوت است؛ به همین دلیل در کشور از فقدان منابع انسانی متخصص که بیمه و فاینانس را در تراز جهانی بفهمد و بداند رنج می بریم.

لزوم تسرّی تفکر صادراتی

به گفته انوری، مکانیزم بعدی تفکر صادراتی است؛ ما عادت کرده ایم نفت بفروشیم و پول آن را مصرف کنیم؛ اما در شرایط فعلی با نیاز به صادرات خدمات باید در کشورهای دیگر کار کنیم و پول به داخل کشور بیاوریم؛ این تغییر رویکرد هنوز بطور کامل جا نیفتاده است و تا این تفکر بخواهد به تمامی سطوح تصمیم گیری و عملیاتی تسری پیدا کند زمان لازم است.
این فعال حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی گفت: از چالشهای موجود در تفکر صادراتی این است که گاهی صادرکننده را مصرف کننده تلقی می کنند و وقتی برای تسهیلات اقدام میکند بدون توجه به نقش کارآفرینی و توسعه محوری صادرات با او مانند یک متقاضی وام مصرفی برخورد می شود.
وی افزود: پس علاوه بر تفکر صادراتی، تبدیل تفکرات صادراتی به مکانیزم های پشتیبانی نیز حائز اهمیت است. با اینکه این مکانیزم ها طراحی شده اند تفکر لازم به آنها سرایت نکرده است و همچنان رقبای ما بخاطر مزیت هایشان در انرژی، منابع انسانی، دسترسی به تکنولوژی و نهادینه کردن آن از ما جلوتر حرکت می کنند.
انوری در ادامه گفت: خوشبختانه در داخل کشور روز به روز شرکت ها در حال آشنایی با بازارها و مکانیزم های صادراتی هستند. فرصت های زیادی در سالهای اخیر پیش روی صادرات خدمات ایران بوده و برخی کماکان باقیست؛ تفکیک کشورهای شوروری، بازارهای افغانستان، عراق و سوریه و مشخصا افغانستان و عراق که منابع مالی دارند و همینطور پاکستان از جمله این فرصت ها هستند و ما باید بتوانیم نقش خود را در این بازارها تثبیت کنیم.

دستگاه سیاست خارجی، جاده صاف کن اقتصاد بین الملل

به گزارش خبرنگار اگزیم نیوز این فعال اقتصادی و مالی حوزه صادرات همچنین گفت: دستگاه سیاست خارجی در حمایت های صادراتی از سایر نهادها عقب تر است. در کشورهای دیگر مانند ترکیه، وقتی نخست وزیر به سفر تجاری می رود، بسیاری از فعالان اقتصادی همراه او سفر می کنند و دولت اقدامات آنها در بازارهای صادراتی را ساپورت می کند؛ عمده این فعالان از بخش خصوصی هستند.
انوری افزود: وظایف و راهبردهای دستگاه سیاست خارجی برای ما بد جا افتاده است و به اشتباه یک دستگاه نظارتی و کنترلی به حساب می آید در صورتی که باید مانند سایر کشورها جاده صاف کن بخش اقتصادی و مبادلات تجاری باشد.
وی در پایان تشریح کرد: برای مثال بخش اقتصادی سفارت چین در ایران حدود 40-50  نفر اعضا دارد که در حال جمع آوری اطلاعات، پروژه ها، ارتباطات و ساپورت پروژه هایشان در ایران هستند. البته خوشبختانه سفرای ما کم کم در حال یادگیری این فرایندها هستند.