به گزارش روز دوشنبه اگزیم نیوز از شادا، در گزارش قبلی از پرونده شرکت‌های دولتی توضیح دادیم که روند شکل گیری شرکت‌های دولتی در ایران با تاسیس بانک سپه در اردیبهشت ۱۳۰۴ آغاز شد و نهایتا با تاسیس بانک صنعت و معدن در مهر ۱۳۵۸ یعنی چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکت‌های دولتی اصلی و مادرتخصصی تاسیس شده در ایران تا پایان دهه پنجاه شمسی به ۲۹ شرکت رسید.

در این گزارش به بررسی روند تاسیس شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی از سال ۱۳۶۰ تاکنون می پردازیم:

سیر زمانی تاسیس شرکت‌های دولتی در ایران از ابتدای دهه شصت تاکنون

براساس کتاب «نگاهی به عملکرد شرکت‌های دولتی» که توسط دفتر امور شرکتهای دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شده، اولین شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی که در دهه شصت تاسیس شد، سازمان ملی زمین و مسکن بود. روند شکل گیری شرکت‌های دولتی در نیمه دوم دهه شصت سرعت گرفت و ۱۱ شرکت از جمله شرکت عمران شهرهای جدید، شرکت ملی پست، سازمان حسابرسی و سازمان راهداری و حمل‌و نقل جاده‌ای در این دوره زمانی ۵ ساله تاسیس شدند.

روند سریع تشکیل شرکتهای دولتی اصلی و مادرتخصصی در نیمه اول دهه هفتاد هم ادامه داشت و ۱۴ شرکت در این دوره زمانی تاسیس شدند. بانک توسعه صادرات اولین شرکت دولتی بود که در دهه هفتاد تاسیس شد؛ سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، سازمان بیمه سلامت و شرکت پیشتیبانی امور دام از جمله مهمترین شرکتهای دولتی بودند که در نیمه اول این دهه شکل گرفتند. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) مهمترین شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی بود که در نیمه دوم دهه هفتاد تاسیس شد.

خاطرنشان می شود تشکیل هسته اولیه باشگاه‌های ورزشی استقلال و پرسپولیس به ترتیب به سال های ۱۳۲۴ و ۱۳۴۲ بازمی‌گردد ولی این باشگاه‌ها در قالب شرکت در سال‌های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ تاسیس شدند.

در دهه هشتاد هم ۱۴ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی تشکیل شدند. سازمان خصوصی سازی، بانک توسعه تعاون و سازمان هدفمندسازی یارانه ها، از جمله مهمترین شرکتهای دولتی بودند که در این دهه تاسیس شدند. با آغاز دهه نود، روند تاسیس شرکت‌های دولتی اصلی و مادرتخصصی کند شد به گونه‌ای که در این دوره زمانی، صرفا صندوق توسعه صنایع دریایی و شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) تاسیس شدند و تعداد شرکت های دولتی اصلی و مادرتخصصی به ۷۷ شرکت رسید.

گفتنی است در سال‌های اخیر، صندوق توسعه حمل‌و نقل کشور و صندوق ملی مسکن در حال تاسیس هستند.