به گزارش روز یکشنبه اگزیم نیوز از وزارت اقتصاد، ارکان شرکت‌های دولتی عموماً مشتمل بر مجمع‌عمومی، هیأت‌مدیره، حسابرس مستقل و بازرس قانونی است که در قوانین تأسیس یا عمدتاً در اساسنامه آنها مشخص می‌شود. مهم‌ترین رکن در اداره شرکت‌های دولتی، مجمع عمومی است که مشابه سایر شرکت‌های سهامی از اجتماع صاحبان سهام تشکیل می‌شود.

اعضای مجمع عمومی در شرکت‌های دولتی اصلی و مادرتخصصی که سهامدار آنها دولت است، بر اساس تبصره ۷۲ دائمی قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و قانون بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور (مصوب بهمن ۱۳۵۲) و اصلاحیه این قانون (مصوب بهمن ۱۳۷۹)، متشکل از وزیر مسئول، وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان برنامه و بودجه و یک یا چند وزیر دیگر با تصویب هیات وزیران است. به عبارت دیگر، اتخاذ تصمیم سهامدار واحد یعنی دولت در شرکت‌های دولتی از طریق معرفی نمایندگان دولت که اشاره شد، تبلور می‌یابد.

قالب اصلی مجمع عمومی شرکت‌های دولتی و حداقل سه عضو آن را قانون مشخص کرده است و ثابت هستند. سایر اعضای مجمع به پیشنهاد رئیس مجمع عمومی (وزیر مسئول) و تایید سازمان برنامه بودجه و وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران (در قالب اساسنامه) تعیین می‌شوند.

بر اساس کتاب «نگاهی به عملکرد شرکت‌های دولتی» که توسط دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شده، میزان حضور وزرا و روسای سازمان‌های مستقل دولتی در مجامع شرکت‌های دولتی اصلی و مادرتخصصی مطابق جدول زیر است:

بر اساس این گزارش در حال حاضر، ۷۷ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی فعال در کشور داریم و ۱۱ شرکت دیگر در حال انحلال و تصفیه و یا در حال تشکیل هستند. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تنها شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی است که وزیر امور اقتصادی و دارایی عضو مجمع عمومی آن نیست.

وظایف و زمان تشکیل مجامع عمومی شرکت‌های دولتی

براساس مواد ۸۳، ۸۶ و ۳۰۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت (مصوب اسفند ۱۳۴۷)، اهم وظایف مجمع عمومی عادی شرکت‌های دولتی عبارت است از تعیین خط مشی عمومی و تصویب تشکیلات کلی شرکت، تصویب برنامه و بودجه، تصویب صورت‌های مالی و اتخاذ تصمیم نسبت به گزارش‌های عملکرد هیات مدیره، نصب و عزل رئیس و اعضای هیئت مدیره (مدیرعامل)، تعیین حسابرس (بازرس قانونی)، تعیین روزنامه کثیرالانتشار، تعیین حقوق و مزایای مدیرعامل و اعضای هیات مدیره، تصویب آیین‌نامه‌های اداری، مالی و معاملاتی و استخدامی و نیز سایر آیین‌نامه‌ها.

به طور معمول، مجامع عمومی عادی سالانه این شرکت‌ها هر ساله برای دو موضوع مجمع عمومی تصویب صورت‌های مالی و عملکرد شرکت‌های دولتی که حداکثر ظرف مدت شش ماه پس از پایان سال مالی برگزار شود و مجمع عمومی بودجه پیشنهادی و اصلاحی شرکت که به طور معمول و با توجه به مهلت ارائه لایحه بودجه کل کشور توسط دولت به مجلس شورای اسلامی، در سه‌ماهه سوم سال و در ماه‌های مهر یا آبان برگزار می‌شوند.

جلسات مجامع عمومی بودجه اصلاحی شرکت‌های دولتی به استناد ماده ۲ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (مصوب بهمن ۱۳۸۰) می بایست حداکثر تا ۱۵ آبان ماه هر سال برگزار شود.