تحریم های بین المللی علیه ایران در سالهای اخیر مانند دیوار حائلی بین ایران با کشورهای جهان عمل کرد و روابط بین المللی کشورمان را در حوزه های مختلف اعم از سیاسی و اقتصادی به حاشیه راند. اکنون که با اجرای برجام و لغو عمده تحریم های بین المللی، اقتصادی و سیاسی به استقبال سال جدید و فصل تازه روابط بین الملل رفته ایم، با بررسی روابط اقتصادی ایران در سطح بین الملل و فرصت های ایجاد شده در دوران پساتحریم نگاهی به پتانسیل های مزیتی کشور خواهیم کرد

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز، با گذشت چند ماه از آغاز اجرای برجام شاهد اقدامات و مراودات بسیاری از سوی اروپایی ها برای احیا و تقویت روابط اقتصادی در بخش های مختلف بوده ایم؛ به عنوان مثال در اسفندماه هیأت انرژی کمیسیون اروپا جهت انجام مذاکرات در حوزه انرژی با جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر کرد از سوی دیگر بدهکاران اروپایی برای اینکه بتوانند در پسا تحریم شریک ایران باقی بمانند در صدد پرداخت بدهی های خود برآمدند.

لغو تحریم های بین المللی در ماه های اخیر پنجره های تازه ای در گسترش روابط تهران با جهان و به خصوص اتحادیه اروپا گشوده است و اجرای برجام بیش از هرچیز زمینه های توسعه و تقویت روابط خارجی ایران را با اتحادیه اروپا فراهم نموده است؛ در ادامه با مرور مهم ترین مذاکرات و اقدامات چهار کشور اروپایی برای احیای روابط با ایران، اهمیت ارتباط اقتصادی با حوزه یورو را بررسی نموده ایم.

اسلواکی

مرور اخبار سال 94 حاکی از آن است که آغاز مذاکرات بین ایران و اسلواکی برای احیای روابط دو کشور به ماه های پیش از برقراری برجام باز می گردد.

در نهایت بعد از سفرهای مقدماتی، سفیر اسلواکی به همراه دو تن از مقامات هیات تجاری اتاق بازرگانی و صنایع براتیسلاوا در بهمن ماه به دیدار رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران آمدند. یان بوری، سفیر اسلواکی در تهران، با اشاره به صنایع پیشرفته در اسلواکی از جمله خودروسازی و تولید بالای خودرو در این کشور از تمایل اسلواکی ها به تولید خودروهایی با کیفیت بالاتر و بهتر در ایران خبر داد. هم‌اکنون خودروسازهای بزرگ دنیا از جمله پژو، فولکس واگن، لامبورگینی، بنتلی، کیا و ... در اسلواکی کارخانه دارند و با کمک شرکت‌های صنعتی اسلواکی خودرو تولید می‌کنند.

همچنین در کنار صنعت خودرو، بخش انرژی نیز یکی از مهم‌ترین حوزه‌های دارای ظرفیت همکاری دو کشور عنوان شده است.

ایگور یوناس، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع براتیسلاوا، به تشریح روابط بانکی دو کشور پرداخت و با اشاره به صنایع مختلف در ایران از جمله صنایع غذایی، پتروشیمی، معادن متفاوت، حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، تجارت کالاهای مصرفی را از جمله حوزه‌های آماده برای همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک نام برد. نظام بانکداری اسلواکی خصوصی است و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران بیشترین ضربه خود را به روابط بانکی وارد کرد و باعث شد نه تنها بانک‌های اسلواکی، که تمامی بانک‌های اروپایی نتوانند با بانک‌های ایرانی مراوده داشته باشند.

به این ترتیب زمینه های دارای ظرفیت زیادی برای احیای روابط دو کشور بویژه در خودروسازی، حوزه انرژی، روابط بانکی، پتروشیمی و معادن وجود خواهد داشت که این ظرفیت ها با اهتمام فعالان اقتصادی و مسئولان حوزه تجارت می تواند به سرمایه گذاری مشترک و هم افزایی در تولید و اقتصاد دو کشور منجر شود.

آلمان

پس از رفت و آمدهای مکرر هیات‌های انرژی آلمانی به تهران در طول چند ماه گذشته از برجام، اولین تفاهم نامه رسمی توسعه صنعت برق ایران در اواخر بهمن ماه 94 به منظور احداث یک نیروگاه خورشیدی بین ایران و یک شرکت آلمانی امضا شد.

پس از توافق هسته‌ای وین بین ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵، مسئولان ایران و آلمان در طول سه ماه در پنج محور اصلی شامل انتقال دانش فنی و تکنولوژی در حوزه صرفه‌جویی مصرف آب و برق، ارتقای راندمان نیروگاه‌ها و ساخت واحدهای جدید نیروگاهی و ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و انرژی نو دیدار و گفتگو کردند.

بر این اساس، تفاهم ‌نامه احداث فاز اول نیروگاه ۱۰ مگاواتی خورشیدی (فتوولتائیک) در اهواز بین شرکت آلمان۳۰۰۰  Green و شرکت برق منطقه‌ای خوزستان منعقد شد.

همچنین با توجه به تخصص و تجربه شرکت‌های ایالت نیدرزاکسن در استخراج نفت، این شرکت‌ها علاقمند به حضور در صنایع نفت و گاز ایران هستند. ایالت نیدرزاکسن که بزرگترین بندر نفتی آلمان است و بزرگترین محموله‌های وارداتی نفت در این ایالت تخلیه می‌شوند می تواند پذیرای کشتی‌های حمل گاز ال‌ان‌جی ایران و عامل انتقال این گاز به مناطق دیگر باشد.

در ادامه می توان به علاقه خودروسازهای آلمانی برای حضور در بازار ایران اشاره نمود؛ هم‌اکنون ارتباطاتی جدی بین فولکس واگن و خودروسازهای ایرانی برای بررسی نحوه همکاری در حال برقراری است.

هم‌چنین لازم به ذکر است سرمایه‌گذاری در صنایعی چون صنعت غذا و مواد شیمیایی که شرکت‌های ایالت نیدرزاکسن در آن متخصص هستند، باعث ایجاد اشتغال در کشور خواهد شد.

وزیر اقتصاد، حمل‌ونقل و کار ایالت نیدرزاکسن آلمان نیز با معاون بانک مرکزی ایران دیدار کرد و در این دیدار مراودات بانکی، نقل و انتقال پول، بیمه و همچنین شبکه سوئیفت مطرح شد.

جهانگیری، نایب رییس اتاق تهران در این باره اظهار کرد: در سال‌های اخیر آلمان درصد قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاری خارجی را در ایران به خود اختصاص داده است که عمده آن را در بخش‌های پتروشیمی، قطعات یدکی و ماشین آلات و نیز قطعات الکترونیکی بوده است. همچنین عمده کالاهای صادراتی از ایران به آلمان را فرش، خشکبار و زعفران تشکیل می دهند.

کالاهای صادراتی سنتی ایران با مرکزیت آلمان به اروپا صادر می‌شده است که به دنبال تحریم‌ها حجم و اندازه آن به طور چشمگیری کاهش یافته است.

چندی پس از آمدن هیات آلمانی به تهران، هیات  تجاری ایالت باواریای آلمان نیز برای آغاز مرحله تازه‌ای از همکاری‌های اقتصادی به دیدار رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران آمدند و در انتهای این نشست یک تفاهم‌نامه همکاری بین اتاق تهران و اتحادیه صنعت ایالت باواریای آلمان به امضای مسعود خوانساری و برترام بروسارد رسید.

همچنین هیات تجاری اتاق تهران در بهمن ماه به آلمان سفر کرد؛ از نتایج این سفر، امضای تفاهم‌نامه‌ای میان برترام بروسارت، رییس اتحادیه صنعت باواریا و محمدرضا نجفی‌منش عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران است. این قرارداد همکاری در چهار بند به امضا رسید که شامل همکاری بین شرکت‌های ایالت باواریا و ایران در زمینه ساخت خودرو و قطعات، سرمایه‌گذاری مشترک شرکت‌های ایالت باواریا و همتایان ایرانی در هر دو کشور، اعزام هیات‌های تجاری زمینه صنعت خودرو و قطعات و برگزاری همایش‌های مشترک در دو کشور به منظور اطلاع‌رسانی از وضعیت پیشرفت و فناوری به کارگرفته شده در صنعت خودرو است.

همچنین در ادامه همکاری های جدید بین دو کشور به قرارداد همکاری میان شرکت زیمنس آلمان با ایران در زمینه توسعه خطوط راه‌آهن ایران نیز می توان اشاره نمود.

با توجه به مذاکرات صورت گرفته و قراردادهای اخیر تمایل آلمانی ها به سرمایه گذاری در حوزه انرژی ایران کاملا مشهود است؛ به علاوه، همکاری در صنعت خودرو، پتروشیمی و بانک و بیمه نیز از حوزه های مورد توجه احیای همکاری ها از سوی آلمانی ها بین تهران و برلین بوده است.

در مورد زمینه های موردبحث ایران نیز می توان به بخش انتقال تکنولوژی ها برای ارتقای فناوری های موجود در شرکت های دانش بنیان و نیز گرفتن لایسنس و تکنوتوریست برای پارک های فناوری اشاره نمود که از اولویت های تهران در رابطه دوسویه با برلین می باشد.

ایتالیا

ایتالیا از کشورهای وفادار به روابط با تهران به شمار می آید؛ به این معنی که نه تنها در دوران پیش از تحریم بلکه در حین اعمال تحریم ها نیز ثبات نسبی روابط دو کشور حفظ شده است؛ در میان کشورهای اروپایی اولین شریک تجاری ایران پیش از تحریم کشور ایتالیا بود و در حال حاضر با  لغو تحریم ها روابط دو کشور در حال بازسازی است. همچنین رئیس جمهوری ایران در اولین سفر خود به اروپا پس از لغو تحریم ها ابتدا به ایتالیا و سپس به فرانسه رفت که این اقدام می تواند نشان از اهمیت و قدمت روابط تهران و رم داشته باشد. به این ترتیب پس از مذاکرات و سفرهای ابتدایی برای احیای روابط، بزرگترین هیات تجاری و صنعتی ایتالیا در آذرماه سال گذشته به تهران سفر کرد و طی همایشی که به ابتکار اتاق مشترک ایران و ایتالیا برپا شد، از نزدیک با فعالان اقتصادی و بخش‌خصوصی ایران ملاقات نمود. در این دیدار که رایزن اقتصادی و نماینده بانک مرکزی ایتالیا و همچنین قائم مقام بانک مرکزی ایران حضور داشتند به معرفی پتانسیل های همکاری دو کشور و نیز قراردادهای بین دو کشور اشاره شد.

می توان گفت کشور ایتالیا در صنایع کشاورزی و خوراک دام و طیور همچنین صنعت پوشاک و نساجی، انرژی های نو، باد و زمین گرمایی و خورشیدی، مرمت وساخت ابنیه، هتل های زنجیره ای و فروشگاه و رستوران های بزرگ در کنار بزرگراه ها و خودروسازی شاخص است.

در این نشست تفاهم نامه ای در سه بند توسط محمد علی قاسمی نایب رئیس مرکز خدمات سرمایه گذاری استان قزوین و آدولفو اورسو رایزن اقتصادی سفارت ایتالیا در ایران در خصوص ایجاد هتل ها و فروشگاه ها امضاء شد. همچنین، دو کشور بر همکاری های مشترک در خدمات زیربنایی و صنایع، گردشگری، دانشگاهی، برندینگ محصولات مشترک، سرمایه گذاری در بخش های تجارت و گردشگری، تاکید کردند و ایتالیا  اعلام آمادگی خود را برای سرمایه گذاری در جهت  تولید محصولات مشترک و توسعه شبکه ریلی، فعالیتهای محیط زیست و تولید کمپوست از پسماندهای صنعتی و خانگی ابراز کرد.

لازم به ذکر است با توجه به آنکه بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایتالیا از توان و ظرفیت بالایی برخوردار هستند، ایجاد زمینه‌های همکاری مشترک میان صنایع کوچک و متوسط ایران با این بخش در ایتالیا از جمله اهداف اتاق تهران در دوره پسا توافق شمرده می شود.

در این نشست، نماینده هیات ایتالیایی با بیان توانایی‌های ایتالیا در زمینه ارائه خدمات آموزشی در حوزه‌های بانکی، مالی، مدیریت ریسک و همچنین فناوری اطلاعات، خواستار تقویت روابط بین بانکی دو کشور شد. این در حالی است که برخی بانک‌های ایرانی، با ارائه تقاضای خود در زمینه تأسیس شعب و یا دفاتر نمایندگی در ایتالیا، تمایل خود را برای حضور و فعالیت در این کشور ابراز کرده‌اند.

نتایج حاصل از مذاکرات دو کشور برای احیای روابط حاکی از وجود زمینه های مناسبی در حوزه های مختلف اقتصادی برای همکاری های تهران و رم می باشد؛ این زمینه ها شامل بخش کشاورزی، صنایع انرژی، روابط بانکی و سرمایه گذاری های مشترک در صنایع زیربنایی و نیز تکنولوژیک ایران است.

اتریش

در ادامه سفرهای اروپایی به تهران که برای بازیابی فرصت های اقتصادی و تجاری این کشورها در ایران بعد از تحریم صورت گرفته است، در خرداد ماه سال 94 هیأت تجاری اتریش به کشورمان سفر کرد.

این هیات تجاری و صنعتی بلندپایه در دیدار با رئیس اتاق بازرگانی ایران تمایل خود را برای همکاری در حوزه حمل و نقل ریلی، گردشگری، چوب و جنگل، صنایع معدنی، صنعت فولاد، آبیاری نوین، دارو و تجهیزات پزشکی، بازیافت زباله و استحصال پساب اعلام کردند.

پس از گذشت سه ماه ، وزیر امور اقتصادی و دارایی کشورمان در دیدار با رینهلد میترلهنر معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد اتریش از امکان افزایش حجم مبادلات تجاری دو کشور تا رقم یک میلیارد دلار و هدف گذاری برای افزیش سه برابری سطح مبادلات تجاری ایران و اتریش خبر داد.

حدود 5 ماه بعد، فعالان اقتصادی ایالت اشتایر مارک اتریش که یکی از قطب‌های صنعتی این کشور است با تجار و صاحبان کسب‌و‌کار ایران ملاقات و پیرامون فرصت‌های همکاری گفت‌و‌گو کردند که نتیجه این مذاکرات امضای تفاهم‌نامه همکاری میان اتاق تهران و اتاق اقتصاد ایالت اشتایر مارک اتریش بود.

سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری نیز در دیدار با کریستین بوخمان، وزیر اقتصاد، گردشگری و فرهنگ ایالت اشتایر مارک اتریش، با اشاره به افق روشن پیش روی تعاملات دو کشور بر مبنای فناوری، ظرفیتهای همکاری علمی، فناوری و اقتصادی دو کشور را براساس توانمندیها و سرمایه های انسانی دو طرف مورد تاکید قرار داد. ایران و اتریش بر همین اساس می‌توانند همکاری خوبی را در دوره جدید پس از تحریم، براساس فناوری و شرکتهای فعال حوزه های گوناگون دو کشور ایجاد کنند. فعالیت شرکتهای توانمند ایران در حوزه فناوریهای راهبردی همچون زیست فناوری، نانو فناوری، اطلاعات و ارتباطات، هوایی و فضایی، زمینه های عالی برای همکاری فناوری دو کشور و بازاری مناسب به منظور سرمایه گذاری، تبادل فناوری توسط هر دو طرف است.

وزیر اقتصاد، گردشگری و فرهنگ ایالت اشتایر مارک اتریش نیز با اشاره به ظرفیتهای ایران از جمله بازار اقتصادی و نیروی انسانی تحصیل کرده، فرصتی مغتنم برای همکاریهای دوجانبه  و حضور اتریش در ایران بر پایه همکاریهای اقتصادی و فناوری را اعلام نمود.

همچنین همکاری ایران و اتریش با شرکت AVL درباره طراحی و ساخت موتورهای ماشینهای سواری به عنوان نمونه موفق از همکاریهای علمی و فناوری ذکر شده است.

در همین حین همزمان با مذاکرات ایران با «باسف» و «میتسوبیشی» به منظور ازسرگیری همکاری‌های در صنایع پتروشیمی، هلدینگ کریستف انرژی اتریش هم برای ساخت پتروشیمی‌های جدید در ایران اعلام آمادگی نمود.

براین اساس مدیرعامل هلدینگ کریستف انرژی بر آمادگی انتقال تکنولوژی و فن آوری به ایران در صنایع پتروشیمی تاکید کرد.

همچنین در آستانه سفر رئیس جمهور، مرکز آموزش اتاق بازرگانی تهران و موسسه همکاری‌های اقتصادی اتاق بازرگانی اتریش یک تفاهم‌نامه همکاری به امضا رساندند.

به گزارش اگزیم نیوز، در نشست اخیر میان شرکت های بخش خصوصی ایران و اتریش در فروردین ماه نیز چند قرارداد همکاری به ارزش بیش از 2 میلیارد دلار در اتاق بازرگانی اتریش به امضا رسید؛ این تفاهم نامه ها شامل 8 سند در زمینه خودرو، فولاد، دارویی و بخش های مهندسی است.

به این ترتیب ظرفیت های ویژه ای در حوزه های مختلف اعم از اقتصاد دانش بنیان، انتقال تکنولوژی، صنایع پتروشیمی، احیای روابط بانکی و مالی، معدن و صنایع فولاد و حوزه انرژی برای تهران و وین در دوران پساتحریم ایران وجود دارد.

در پایان با نگاهی به آمار گمرکی کشور، روابط تجاری ایران با کشورهای نام برده را مقایسه و ارزیابی نموده ایم؛

بر همین اساس آمارهای تجاری نمودارهای 1و 2 در زیر نشان می دهد در حوزه مقاصد صادراتی اروپا، اولین شریک تجاری ما در دوسال گذشته ایتالیا بوده است و در سالهای90 تا 92 نیز بیشترین صادرات ما به اروپا به مقصد آلمان صادر شده است.

همچنین در حوزه مبادی واردات ایران نیز آلمان در 4 سال گذشته بیشترین سهم را در بین این 4 کشور داشته و بعد از آن ایتالیا قرار گرفته است؛ صادرات اتریش به ایران نیز سهم قابل توجهی در این میان داشته و در بین 4 کشور فوق رتبه سوم را دارا بوده است.

به این ترتیب، آلمان، ایتالیا و اتریش شرکای مهمی برای ایران محسوب می شوند که حتی در دوران تحریم نیز کم و بیش به روابط تجاری خود با تهران ادامه داده اند؛ لذا با توجه به اهمیت روابط ایران با کشورهای ذکر شده امید می رود در شرایط جدید و با لغو تمام موانع و تحریم های اقتصادی و تجاری بتوانیم گام مثبتی در توسعه روابط بین الملل و صادرات غیرنفتی کشور برداریم و شاهد بازگشت رشد اقتصادی و رونق تولید به چرخه اقتصاد ایران در سال جدید باشیم.

                                                                                                                                                 صادرات ایران به شرکای اروپایی

                                                                                                                                                  واردات ایران از چهار شریک اروپایی