به گزارش روز سه شنبه اگزیم نیوز از روابط عمومی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، حمید آذرمند در نشست تامین مالی زنجیره ای و نظام بانکی؛ فرصت ها و چالش ها که توسط پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی برگزار شد، با بیان اینکه نظام تامین مالی سرمایه در گردش فعلی آسیب های جدی دارد و لازم بود تا بازنگری در این زمینه اتفاق بیفتد، افزود: تامین مالی مکرر و موازی بانک ها به دفعات در حال رخ دادن است و زنجیره ای از تامین کننده نهاده تا توزیع کنندگان، تولیدکنندگان و نهایتا مصرف کننده نهایی از ظرفیت سیستم بانکی استفاده می کنند.
مدیر تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی گفت: بنگاه ها به صورت مستقل به بانک ها مراجعه می کنند و در حال حاضر سهم بازار سرمایه در تامین مالی بسیار اندک است و حجم اوراق شرکتی نیز در GDP بسیار پایین است. نظام تامین مالی بسیار متکی بر نظام بانکی است و از این طریق، فشار بر بانک ها تشدید می شود. بانک ها در حال حاضر با ناترازی منابع و مصارف مواجه اند و انتظاراتی که بنگاه ها را به سمت مازاد تقاضای تسهیلات می برد، منشاء ناترازی بانک ها نیز هست و در این زمینه عدم تخصیص بهینه را نیز داریم.
آذرمند خاطرنشان کرد: ظرفیت سیستم بانکی عمدتا در تامین سرمایه در گردش درگیر می شود که علل مختلف دارد. این باعث می شود منابعی که بانک ها برای تشکیل سرمایه ثابت می توانند تجهیز کنند، سهم اندکی داشته باشد. نکته دیگر اینکه سیاست گذار با توجه به شرایطی که در ۱۵ سال اخیر طی شد، نیاز دارد که سیاست گذاری با رشد داشته باشد و در عین حال تورم نیز مهار شود.
وی تاکید کرد: در شرایط فعلی و نظام مالی حال حاضر، کنترل تورم و رشد اقتصادی حاصل نخواهد شد. از اینرو، در مجموع کلیت دولت را به این جمع بندی رساند که به سمت یک تغییر پارادایم در تامین مالی برود. مهم ترین وجه تغییر رویکرد حرکت به سمت تامین مالی زنجیره ای بود که در دنیا تجربه شده بود و ما امکان ارزیابی عملکرد کشورهای مختلف را داشتیم و در دستور کار قرار گرفت.
آذرمند افزود: اولین وجه تمایز تامین مالی زنجیره ای با روش های سنتی این است که ابتدا نظام مالی فعال می شود و یک اتفاقی در بخش واقعی رخ می دهد و کالایی تولید می شود و به تبع آن نیز بخش مالی اقتصاد واکنش نشان می دهد و این وجه تمایز مهم در زمانی است که نگران خروج منابع هستیم.
به گفته وی، نکته دوم در تامین مالی زنجیره ای عدم تامین مالی مجزا است. بنابراین حلقه های متصل به هم مجزا نیستند و ارتباط زنجیره ای و ثابت دارند و مشخص است که منابع از کجا و با اتکا به کدام حلقه تسری پیدا می کند. نکته سوم در تامین مالی زنجیره ای این است که، فرایند تامین مالی و مدیریت ریسک با هم اتفاق می افتد و ما صرفا هدف تامین مالی بنگاه ها را دنبال نمی کنیم.
آذرمند تصریح کرد: ابزارهای مختلفی در این زمینه ها قابل استفاده هستند و اعتبار اسنادی را همه بانک ها می شناسند و امروز با تغییراتی در تامین مالی زنجیره ای مورد استفاده قرار می گیرد و ما ابزارهای جدید از قبیل برات الکترونیک را هم دنبال می کنیم. درباره اوراق گام نیز تغییراتی در ماهیت ابزار دادیم که به اوراق تامین مالی زنجیره ای تبدیل شد که بتواند کمک کند تا فرایند شکل بگیرد.
مدیر تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی خاطرنشان کرد: صورتساب الکترونیکی یکی از زیرساخت های اصلی تامین مالی زنجیره ای است که باید مورد استفاده قرار بگیرد و دیگری نیز بحث پلتفرم ها است و با تفاهم نامه ای که با وزارت صنعت امضاء شد، این پلتفرم ها یک سهم ۲۰ درصدی خواهند داشت و رگولاتوری نیز بر روی این پلتفرم ها شکل خواهد گرفت.
وی در زمینه تعریف ابزارها، گفت: تجربه دنیا و نحوه عملکرد ابزارها در زمان طراحی مورد توجه قرار گرفت و تاکنون ۴۵ هزار میلیارد تومان اوراق گام منتشر شده که نزدیک به ۴۰ هزار میلیارد تومان از تیرماه تاکنون بوده و در یکماه اخیر ۱۳ هزار میلیارد تومان اوراق گام منتشر شد و در حال حاضر ۱۵ بانک به صورت جدی از این ابزار استفاده می کنند.
آذرمند تصریح کرد: در حال حاضر بیش از ۱۶ رشته فعالیت مانند خودروسازی، قطعات، فلزات اساسی و لوازم خانگی، ماشین آلات کشاورزی، مصالح ساختمانی و بخش کشاورزی و اخیرا نیز بهداشت و درمان به این حوزه ورود کرده اند. در حال حاضر، در یکسال و نیم منتهی به خردادماه ۸۰ فقره اوراق گام صادر شده بود که به ۱۸۰ فقره رسیده که نشان دهنده بسط این ابزار در زنجیره های مختلف است.

وی درباره ابزار برات الکترونیک نیز افزود: برخی الزامات سامانه ای و فناوری در این بخش داریم که امیدواریم به زودی تشکیل شود که بانک ها نیز بتوانند از آن استفاده کنند. ابزار تامین مالی اسناد داخلی نیز در حال تغییراتی است که برای تامین مالی زنجیره ای یک ابزار قوی خواهد بود.
به گفته آذرمند، ابزار کارت اعتباری متصل به زنجیره به بانک ها کمک می کند که بدون اینکه دچار ناترازی شوند عملا برای بنگاه ها و خانوار تامین مالی صورت گیرد و خانوار با نرخ های پایین از این ابزار استفاده خواهند کرد و خرید کالا انجام می شود. به دلیل تسویه اعتباری، بانک نیز دچار مشکل تامین مالی نخواهد شد.
وی با تاکید بر کاهش هزینه تامین مالی در ابزار تامین مالی زنجیره ای، بیان داشت: کارکرد اوراق گام به صورت خاص به عنوان یک ابزار بدهی دیده نشده و اگر قرار بود یک شرکتی مراجعه و اوراق را در بازار بفروشد در قالب اوراق شرکتی است، ولی کارکرد اوراق گام این است که تضمین بانک را دارد و برای بنگاه اعتبار ایجاد می کند و با کمترین هزینه مبادله، امکان خرد شدن را به هر میزان دارد و چنین ابزاری نباید در بازار سرمایه تنزیل شود.
مدیر تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی گفت: بانک ها در حال حاضر روش های کار کردن با اوراق گام را فرا گرفته اند و بانک مرکزی در حال برگزاری جلسات با بانک ها است و به دنبال این هستیم که میزان تنزیل اوراق در بازار سرمایه کاهش یابد و در این صورت گردش اعتبار در زنجیره را مدیریت خواهیم کرد.
آذرمند ادامه داد: اگر به هر دلیلی دارنده اوراق بخواهد اوراق خود را تنزیل کند، این امکان وجود دارد. در ماه های گذشته متوسط نرخ اوراق گام اندکی بیش از اخزا بوده و در نیمه دوم آبان ماه دو نرخ با هم برابر شد و محاسباتی که امروز داشتیم در هفته اول آذر ماه، متوسط نرخ اوراق گام نیم واحد درصد از اخزا کمتر شده و اوراق گام در حال کار کردن است.
وی با اشاره به انتظارات و سیاست های کلان اثر گذار بر نرخ های اوراق بدهی، تصریح کرد: درباره اثرگذاری اوراق گام بر بازار سرمایه، کل اوراق گام تنزییل شده ۳.۷ درصد سهم دارد و سهم آن از کل بازار اوراق بدهی کشور چند هزارم است و نمی تواند بازار را تحت تاثیر قرار دهد.
مدیر تامین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی تصریح کرد: ما مصوبه ای از ستاد اقتصادی دولت گرفتیم که شرکت های بزرگ دولتی اوراق گام را بپذیرند و این شرکت ها بر مبنای مصوبه ستاد اقتصادی دولت می توانند اوراق گام را برای تسویه مطالبات خود بپذیرند. اجرایی شدن این مصوبه به این معنی است که بنگاه های اقتصادی انگیزه نگه داشتن اوراق را در زنجیره ها خواهند داشت و نهایتا به عنوان تسویه بدهی اشخاص به دولت باز خواهد گشت.
آذرمند درباره اعتبار ابزارها بیان داشت: در این زمینه مراقبت از سوی بانک مرکزی انجام می شود و طبق دستورالعمل اوراق گام اگر بنگاه در سررسید نکول کند، جرایم اعمال و تا سه ماه بعد از تسویه تمام بدهی ها، امکان استفاده از اوراق گام را نخواهد داشت. در مورد بانک نیز اگر بانک تعهد خود را در قبال دارنده نهایی اوراق عمل نکند، مجوز صدور اوراق گام بانک لغو می شود و تا یکسال اجازه صدور اوراق را نخواهد داشت و ما سعی کردیم اعتبار ابزار را تا سطح مناسبی بالا ببریم.
وی درباره اعتبارسنجی بنگاه ها نیز تصریح کرد: فرایند مشابه صدور ضمانتنامه است، ولی یک تفاوت وجود دارد. در صدور ضمانت نامه بانک با یک بنگاه طرف است، ولی در صدور اوراق گام، تامین مالی زنجیره ای برای بانک نیز به همین صورت است و بانک با زنجیره طرف است و بانک می تواند مدل مالی طراحی کند و به سراغ بخشی از زنجیره که اعتبار بیشتری دارد برود و این باعث می شود بانک با ریسک کمتری فرایند اعتبارسنجی را انجام دهد.