بر اساس گزارش های سازمان توسعه تجارت ایران، میزان ارز برگشت داده نشده به سیستم ارزی کشور بالغ بر ۸میلیارد دلار است که ترکیبی از کل ارز سال‌های ۹۷ و ۹۸ است. با این حال بنا بر گزارش بانک مرکزی، افرادی که در سال گذشته صادرات انجام داده‌اند تا پایان تیر ماه سال جاری فرصت دارند که درآمد ارزی خود را واریز کنند ولی تجاری که ارز خود را بازگشت نداده‌اند و کارت بازرگانی‌شان هم یکبار مصرف است و آن طور که شنیده شده تعدادشان هم زیاد است متأسفانه برای خود تعهدی قائل نشده‌اند و اقدامی برای برگرداندن ارز نمی‌کنند. سال ۹۷ را می‌توان سال اوج‌گیری صدور کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف دانست، در آن سال برای آنکه برخی از افراد از ارز دولتی (ارز ۴۲۰۰ تومان) استفاده کنند و طبق سهمیه تعیین شده واردات انجام دهند سراغ کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف رفتند. 

این افراد به ازای هر گونه وارداتی که انجام دادند هیچ عوارضی به دولت پرداخت نکردند و در حلقه‌های توزیع کالا مفقود شدند. البته پرونده‌هایی برای آنها شکل گرفته است تا دولت بتواند بخشی از درآمدهای از دست رفته خود را پس بگیرد. اما بعد از حضور پررنگ صاحبان کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف در واردات که از حدود سال ۹۴ آغاز شده بود، کارت بازرگانی یکبار مصرف در بین صادرکننده نماها هم رونق گرفت و به یک چالش برای کنترل نرخ ارز تبدیل شد.

طبق مصوبه بانک مرکزی در تاریخ ۲۲ فروردین سال ۹۷ تمام صادرکنندگان باید ارز حاصل از صادرات را به کشور برگردانند یا امتیاز آن را در بازار ثانویه واگذار کنند. البته طی ماه‌های اخیر بارها اختلاف پیرامون پیمان‌سپاری ارزی میان بخش‌خصوصی و سیاستگذاران پولی و تجاری بود اما بانک مرکزی اصرار به اجرای قانون داشت و در این میان بارها به صادرکنندگان هشدار داده شده که درآمد ارزی خود را به چرخه اقتصادی کشور برگردانند تا بتوان بازار ارز را کنترل و نیازهای ارزی تولیدکنندگان را تأمین کرد.

بر اساس آمار بانک مرکزی ۲۰ هزار کارت بازرگانی از فروردین ۹۷ تا پایان اردیبهشت سال ۹۹ صادرات داشته‌اند. از این تعداد تعهد ارزی ۱۵ هزار و ۳۶۸ کارت صفر درصد، هزار و ۴۲۵ کارت صفر تا ۵۰ درصد و دو هزار کارت، بیش از ۵۰ و کمتر از صددرصد بوده است و هزار و ۴۶۴ کارت نیز صددرصد به تعهد ارزی خود عمل کرده‌اند. بر اساس همین گزارش مبلغ صادراتی ۱۵ هزار و ۳۶۸ کارتی که تعهد ارزی آنها صفر بوده حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد کل صادرات کشور است، کسانی که صددرصد به تعهد ارزی خود عمل کرده‌اند ۲۴ درصد صادرات را به خود اختصاص داده‌اند. در ادامه آمده است ۲۲ درصد صادرات مربوط به کسانی است که تعهد ارزی آنها صفر درصد است، ۱۱ درصد صادرات برای صفر تا ۵۰ درصدی‌ها و ۴۳ درصد صادرات برای افرادی است که به تعهد ارزی خود از ۵۰ تا کمتر از صددرصد عمل کرده‌اند.

در همین راستا به گزارش اگزیم نیوز به نقل از شاتا، وزارت صنعت، معدن و تجارت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: نظر به ضرورت بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور و با توجه به ضرورت تامین نیازهای ارزی کشور از طریق درآمدهای ارزی ناشی از صادرات غیرنفتی، تمامی صادرکنندگان مکلفند تا ارز حاصل از صادرات خود را حداکثر ظرف 4 ماه از صدور پروانه صادراتی به کشور برگردانند.

در این اطلاعیه، وزارت صنعت، معدن و تجارت با تقدیر از تلاش‌های مجدانه صادرکنندگان به عنوان خط شکنان جنگ اقتصادی، که یاران کشور در عبور از شرایط کنونی هستند، اعلام کرد: بر این اساس آن دسته از صادرکنندگانی که ظرف مدت سه ماه از صدور پروانه صادراتی، اقدام به بازگشت ارز نمایند از معافیت ده درصدی در بازگشت ارز صادرات خود برخوردار خواهند شد.