قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین به موضوع جدی و بحث برانگیزی میان رسانه‌های داخلی و خارجی بدل شده است. هر چند که این تفاهم‌نامه و قرارداد به پنج سال گذشته مطرح می‌شود اما در طول این سال‌ها اخبار ضد و نقیضی در این رابطه به بیرون درز پیدا کرد.
ماجرای خط ۴۰۰ میلیارد دلاری میان ایران و چین
به عنوان مثال شهریور ماه سال گذشته فریال مستوفی، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه در جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران از ماجرای خط ۴۰۰ میلیارد دلاری میان ایران و چین خبر داد و گفت: «چینی‌ها، بدون ورود در مناقصات به پروژه‌ها ورود می‌کنند.»
پس از انتشار این خبر برخی مقامات مسئول نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. به طوری که یک مقام مسئول در گفتگو با «تابناک اقتصادی» عنوان کرد که راه‌اندازی خط اعتباری ۴۰۰ میلیارد دلاری چینی‌ها کذب است.
از همان وقت مشخص بود که یک مذاکراتی میان ایران و چین انجام گرفته که رسانه‌های بین‌المللی به طور سربسته نسبت به آن موضوعاتی را مورد واکاوی قرار داده بودند. اما حال سوالی که حول محور خبر پر سر و صدای قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین مطرح می‌شود، این است که تاریخچه این خبر به چه دورانی باز می‌گردد؟
آن طور که برخی از رسانهها گزارش داده‌اند سال ۹۴ «شی جین پینگ» رییس جمهور چین میهمان مقامات بلند پایه ایرانی‌ها بود. در جریان سفر رئیس جمهور چین به ایران قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین مطرح شد. زمانی که دو کشور بیانیه مشترک و رسمی را امضا کردند که در یکی از بندهای آن از اراده راسخ دو طرف برای گسترش همکاری‌های جامع ۲۵ ساله سخن گفته شد.
رییس جمهوری چین پس از این توافق گفت: «اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگر هستند و در این سفر درخصوص برنامه‌ریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیده‌ایم و آماده گسترش و تعمیق همکاری‌ها در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، فناوری، نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم و ایجاد سازوکاری برای افزایش همکاری‌های امنیتی در مواجهه با تروریسم را ضروری می‌دانیم.»
سند توافقنامه جامع روابط استراتژیک ۲۵ ساله ایران- چین منتشر نشده است. اما متن توافقنامه جامع مشترک همکاری‌های استراتژیک ایران و چین ۴ سال و نیم قبل به زبان انگلیسی در وب‌سایت رسمی رئیس‌جمهوی ایران منتشر شده است.
در این متن اعداد و ارقام و جزئیاتی از این توافق ذکر نشده و صرفا به کلیات بسنده شده است. زمینه کلیات این توافق در متن منتشر شده «سیاسی»، «همکاری اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقه‌ای و بین‌المللی» اعلام شده است. در آن گفته شده دو طرف درباره تدوین نهایی سند توافق جامع ۲۵ ساله بحث و تبادل نظر خواهند کرد.
تولید مشترک خودرو برقی با چینی‌ها
هر چند گه هنوز جزئیات این تفاهم‌نامه هنوز مشخص نیست اما رئیس اتاق مشترک ایران و چین درباره آن این طور به تجارت‌نیوز می‌گوید: این برنامه ۲۵ ساله میان ایران و چین است که طرف ایرانی به چینی‌ها تحویل می‌دهد. هنوز نمی‌دانیم که چینی‌ها با اصل این برنامه موافق هستند یا خیر؟ بنابراین هر دو طرف باید کنار یکدیگر بنشینند و درباره بندهای این برنامه مذاکره کنند. این برنامه ویرایش نهایی طرف ایرانی است و از سوی چینی‌ها نهایی نشده است.
مجیدرضا حریری به برخی از بندهای اقتصادی این برنامه اشاره می‌کند و می‌افزاید: در یکی از بندهای این برنامه به تاسیس شهرک خودرویی پرداخته شده است. یعنی وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تولید خودروهای مشترک باید شهرکی را در این زمینه تاسیس کند. مسلما دولت چین و ایران خودرو نمی‌سازنند. هر دو وزارت‌‌خانه‌های دو کشور ممکن است به این تفاهم برسند که شرکت‌های خودرویی را به یکدیگر معرفی کنند و قراردادی در این رابطه بنویسند. به هر حال تنها شرکت خارجیِ خودرویی که در ایران سرمایه‌گذاری مستقیم کرده، شرکت «چری» چین است.
او اضافه می‌کند: در این برنامه امکان دارد چند شرکت خودروییِ چینی با دو خودروساز ایرانی مذاکره کنند. از سوی دیگر تولید خودروهای برقی نیز می‌تواند از دیگر محورهای این برنامه ۲۵ ساله ایران و چین باشد.
نفت و گاز بیشتری می‌فروشیم
حریری درباره چگونگی نقل و انتقال پول با چین نیز این طور می‌گوید: در همه حوزه‌ها گرفتار تحریم هستیم اما آیا قرار است تا ۲۵ سال دیگر گرفتار تحریم باشیم؟ چنانچه چین این تفاهم کلی را بپذیرد به معنای آن است که بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران را نادیده می‌گیرد.
رئیس اتاق مشترک ایران و چین اظهار کرد: چنانچه بتوانیم نظر چینی‌ها را درباره این برنامه ۲۵ ساله جلب کنیم از این پس نفت و گاز بیشتری می‌فروشیم. در حال حاضر چینی‌ها در دوران تحریم رفیق ایران بوده و هستند. هر چند در این برنامه چین هم براساس منافع ملی خودش تصمیم‌گیری می‌کند اما چینی‌ها تنها افرادی هستند که تا به امروز تحریم‌ها را نادیده گرفتند؛ این در حالی است که این سطح از مبادلات تجاری برای اقتصاد ما کافی نیست. ما در این شرایط نیاز به ظرفیت‌های جدید اقتصادی داریم.
هر چند درباره برنامه ۲۵ ساله ایران و چین گمانه‌زنی بسیار است اما فعالان اقتصادی با توجه به درگیری‌های سیاسی اخیر چین و آمریکا، امروز را زمان خوبی برای مذاکره میان ایران و چین می‌دانند. از سوی دیگر حقوقدان‌ها می‌گویند دولت موظف است اطلاعات مربوط به قرارداد همکاری ۲۵ساله با چین را منتشر کند. طبق اصل ۵۶ قانون اساسی اگر دولت به آنچه کرده است، اطمینان دارد و این قرارداد را افتخارآمیز و مفید ارزیابی می‌کند، آن را منتشر و از آن دفاع کند که اگر چنین باشد، با حمایت کارشناسان و مردم نیز روبه‌رو خواهد شد. حال باید در آینده منتظر چگونگی نحوه اجرای این برنامه شد.
نظر شما