شفافیت و تعامل کارا با عموم مردم عامل مهمی در موفقیت چارچوب هدفگذاری تورم است. درجه بالای شفافیت و تعامل بانک مرکزی با کارگزاران اقتصادی شرط لازم برای لنگر شدن انتظارات تورمی است. مطالعات نشان داده‌اند که بانک‌های مرکزی با چارچوب هدفگذاری تورم در مهار انتظارات تورمی موفق بوده‌اند. در مجموع، شواهد تجربی بیانگر این واقعیت هستند که در کشورهایی که چارچوب هدفگذاری تورمی را اتخاذ کرده‌اند، انتظارات تورمی به خوبی مهار شده و خطاهای پیش‌بینی کوچک هستند. در رابطه با پویایی‌های تورم، نیز شواهد نشان می‌دهند که اتخاذ چارچوب هدفگذاری تورم منافعی به صورت کاهش نرخ تورم و پایداری تورم دارد.

در چارچوب هدفگذاری تورم، استراتژی‌های ارتباطی بانک مرکزی بر تبیین دو هدف اصلی متمرکز می‌شود: ۱) کسب حمایت و پشتیبانی گسترده عموم از چارچوب سیاست پولی و ۲) تقویت اعتبار و کارایی سیاست‌ پولی. حمایت مردم از چارچوب هدفگذاری تورم به بانک مرکزی کمک می‌کند تا در برابر فشارها در دنبال کردن سایر اهداف بالاخص رشد اقتصادی مقاومت کرده و مأموریت کنترل تورم را با توان بیشتری دنبال کند. در مجموع، کارایی سیاست پولی به میزان اعتبار تعهد بانک مرکزی به تورم هدف و همچنین درک عموم از سازگاری اقدامات مقام پولی با هدف اعلام شده بستگی دارد.

ماهیت سیاست ارتباطی بانک مرکزی به چارچوب سیاست پولی بستگی دارد. در کشورهایی که چارچوب هدفگذاری تورمی را اتخاذ کرده‌اند، استراتژی ارتباطی بازتری نسبت به دیگر چارچوب‌ها وجود دارد. این در حالی است که درجه­ی شفافیت در بین بانک‌های مرکزی هدفگذار نرخ ارز و کل‌های پولی در مقایسه با سایر چارچوب­های سیاست پولی کمتر است. به عبارت دیگر، تعامل با ذینفعان جزء کلیدی در چارچوب‌های هدفگذاری تورم است. بانک‌های مرکزی هدفگذار تورم در مقایسه با سایر چارچوب‌های پولی، نوعاً تلاش زیادی در زمینه ارائه توضیحات در رابطه با تصمیمات و عملکردشان به عموم انجام می‌دهند. تقویت سطح شفافیت و تعامل بانک مرکزی با عموم و بازارها در راستای ارائه توضیحات در مورد برنامه ها، اهداف و تصمیمات یکی از الزامات و پیش‌نیازهای هدفگذاری تورم است.

چارچوب هدفگذاری تورمی تنها یک قاعده سیاستی نیست بلکه یک چارچوب تصمیم گیری است که شدیداً بر یک استراتژی ارتباطی با ساختار مناسب استوار است. برقراری ارتباطات بهتر و آشکارتر یکی از مزیت های مهم چارچوب هدفگذاری تورم است و به همین دلیل مباحث مربوط به پاسخگویی و لنگر کردن انتظارات به طور برجسته‌ای در این چارچوب مطرح گردیده است.

پیشنهاداتی برای بهبود سیاست ارتباطی بانک مرکزی

در بیشتر بانک‌های مرکزی هدف‌گذار تورم، ارائه پیش‌بینی از متغیرهای کلیدی کلان اقتصادی بالاخص نرخ تورم نقش کلیدی در طراحی استراتژی‌های ارتباطی  بانک‌های مرکزی ایفا می‌نماید. در رابطه با این ابزار ارتباطی، یکی از مهم‌ترین مسائل نحوه اطلاع‌رسانی در خصوص ریسک‌ها و نااطمینانی حول پیش‌بینی‌ها است. یکی از بهترین روش‌ها استفاده از نمودارهای بادبزنی (فن چارت) است که قادر است نااطمینانی برآوردها را به خوبی نمایش دهد (بانک مرکزی انگلستان و سوئد از این روش استفاده می‌کنند). روش دیگری که بانک های مرکزی (مانند فد و بانک مرکزی کانادا) استفاده می کنند توضیح تمامی ریسک‌های موجود به صورت کیفی است. بسیاری از بانک‌های مرکزی صورتجلسات شورای سیاست پولی را به منظور کمک به اطلاع رسانی در خصوص نااطمینانی‌های پیش‌روی سیاستگذار پولی منتشر می‌کنند. بانک‌های مرکزی همچنین در گزارش تورم یا گزارش سیاست پولی در رابطه با ریسک‌ها و نااطمینانی‌های موجود به طور مفصل مباحثی را مطرح می‌کنند. در حالی که نمودارهای بادبزنی ابزار مناسبی برای نمایش نااطمینانی حول پیش‌بینی‌های بانک مرکزی است اما توضیح شفاهی در مورد این ریسک‌ها و اینکه بانک مرکزی به چه نحو به آنها پاسخ خواهد داد می‌تواند در انتقال پیام و تعامل کاراتر با عموم نقش بسزایی داشته باشد.

بررسی تجارب بانک‌های مرکزی هدف‌گذار تورم دلالت بر این دارد که مهمترین ابزار ارتباطی در این چارچوب، انتشار «گزارش تورم» به صورت فصلی است. محتوای گزارش تورم شامل ارزیابی بانک مرکزی از شرایط اقتصادی و پیش‌بینی این نهاد از تورم و رشد اقتصادی و سایر متغیرهای کلیدی در افق‌های زمانی مختلف است. همچنین، در این گزارش ریسک‌های مترتب بر افزایش و کاهش نرخ تورم و نرخ رشد اقتصادی از مقادیر پیش‌بینی شده، تحت سناریوهای مختلف بررسی می‌شود. یکی از اهداف اصلی انتشار این گزارش، توضیح منطق اتخاذ تصمیمات سیاست پولی است. اهمیت این گزارش در انتقال اطلاعات و تعامل با ذینفعان به حدی است که بسیاری از بانک‌های مرکزی پس از انتشار این گزارش مبادرت به برگزاری یک کنفرانس خبری با پوشش تلویزیونی می‌نمایند تا از دریافت پیام به طور صحیح توسط ذینفعان اطمینان یابند.

اعلام برنامه زمانی انتشار داده‌های مختلف و اعلام عمومی آن نقش بسزایی در ارتقای سطح اطلاع‌رسانی دارد. بررسی درگاه بانک‌های مرکزی با درجه شفافیت بالا نشان می‌دهد که این بانک‌ها علاوه بر روز انتشار داده‌ها حتی ساعت دقیق آن را نیز از قبل اعلام می‌کنند. ارائه تقویم تنها به اعلام برنامه زمانی انتشار داده‌ها ختم نمی شود و می‌تواند زمان بندی طیف وسیعی از رویدادها نظیر کنفرانس‌ها و جلسات شورای سیاست پولی را نیز شامل شود. همچنین به منظور تسهیل دسترسی به محتوای این برنامه اجرایی می توان یک موتور جستجو تعبیه نمود تا بتوان به طرق مختلف (نوع رویداد یا بازه زمانی) به جستجو پرداخت. لذا پیشنهاد می‌شود در سایت بانک مرکزی بخشی با عنوان برنامه یا تقویم انتشارات بانک مرکزی قرار داده شود.

مریم همتی (مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی)

منبع: ایبنا