حذف تحریم های اقتصادی دارای دو اثر روانی و اثر واقعی است. بررسی های اگزیم نیوز از رفتار بازارهای ارز، سکه و حتی بازار سهام نشان می دهند به دلیل طولانی شدن دوره مذاکرات ایران و غرب و انتشار اخبار در این حوزه به کرات و در فواصل زمانی مختلف باعث شده است آثار روانی در این حوزه تقریبا به اتمام برسد به طوریکه با اجرای برجام تغییرات شدیدی در بازارهای ارز و سکه به وقوع نپیوست به طوریکه قیمت دلار در حدود 100 تومان کاهش را از خود نشان داد. در این بین اما حداکثر تغییر قیمت در روزهای اولیه بعد از اجرای برجام در بازار سکه 4 درصد بوده که البته در دوره زمانی ناپایداری نیز رخ داده است که این امر حکایت از تأثیرپذیری اندک قیمت سکه از اجرای برجام دارد.

با این حال اما بازار سهام به سرعت و با شدتی عجیب روند رو به رشد خود را طی کرد. در این بازار از زمان پیش از اجرای برجام تا چهارشنبه هفته گذشته 7 هزار و 500 واحد رشد را از خود نشان داده است. این موضوع تفسیر مهمی را با خود به همراه دارد. به تحلیلی پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز نگاهی به رفتار بازار سهام از سال 92 تاکنون حکایت از آن دارد که در این بازار عوامل روانی به سرعت آثار خود را برجای گذاشته و این موضوع چه در دوران رکود و چه در دوران رونق مشاهده شده است. اما کارشناسان معتقدند آن چه در شرایط کنونی قابل بررسی است رونق بخش واقعی اقتصاد متأثر از تکانه های مثبت اقتصادی و سیاسی بین ایران و کشورهای جهان است. سفر روحانی به اروپا و دیدار با مسوولان اقتصادی و سیاسی و بخش خصوصی ایتالیا و فرانسه جزو اولین جرقه های اصلاح اقتصادی در کشور ما است که می تواند بخش های مهمی را تحت تأثیر خود قرار دهد.

در این بین اما سوال آن است که کدام صنایع با سرعت بالاتری در مدار رشد قرار خواهند گرفت؟ بررسی های اگزیم نیوز در این رابطه نشان می دهند گروه های بانکی، حمل و نقل، بیمه ، کشتیرانی، خودرویی ها، پتروشیمی، از مهمترین بخش های اقتصادی هستند که در پساتحریم میی توانند رونق قابل توجهی را تجربه کنند.

پول و اعتبار در راه سیستم بانکی

در گروه بانکی حذف تحریم بانک های مهمی که در سال های اخیر در لیست موسسات تحریمی واقع شدند اولین سیگنال را برای این صنعت ارسال کرده است. پس از آن رفع تحریم بانک مرکزی و بازگشایی سوییفت موضوع دیگر به حسصاب می آید. بازگشایی اعتبارات اسنادی و ورود مبادلات پولی به کانال های حقیقی  آن که با کمترین میزان هزینه عملیاتی می شود موضوعات دیگری است که به بهبود تراز بانک های کشور کمک شایانی خواهد کرد. آغاز روابط کارگزاری بانک های مهم به خصوص بانک های توسعه ای و تجاری نیز قابل توجه است. این موضوع به خصوص با افزایش حضور بانک های ایرانی از طریق بازگشایی و رونق شعب خارجی و جذب سرمایه های خارجی می تواند به رونق بانکداری در کشور کمک کند. 

در این بین بهبود روش های بانکداری، استفاده از امکانات جدید و وصل شدن به مقررات بین المللی بانکداری، ارتقای رتبه های سیستم بانکی، امکان استفاده از منابع خارجی و ... همگی فرصت های جدیدی برای صنعت بانکداری کشورمان در پساتحریم به حساب می آیند.

خروج حمل و نقل از زیر بار تحریم

صنعت حمل و نقل در دوران تحریم با چالش های مهم و اساسی روبرو شد. این موضوع به شدت بر بخش تجارت خارجی ایران اثر منفی از خود بر جای گذاشت به طوریکه انتقال بار تنها از طریق کشتی های داخلی و بدون استفاده از ظرفیت های بیمه های بین المللی صورت می گرفت که محدودیت های حمل و نقل به خصوص در بخش دریایی باعث افزایش شدید هزینه های حمل و نقل و افزایش قیمت تمام شده محصولات ایرانی در بازارهای جهانی شده بود. این موضوع قدرت رقابتی کالای ایرانی را در بازارهای جهانی به شدت کاهش داد. در این بین با رفع تحریم در این بخش کشور قابلیت استفاده از بیمه های بین المللی را دارا است و از طرفی بارگیری کشتی های خارجی در آب های ایران بلامانع خواهد بود که تمام این مسایل به دلیل رقابتی که در بهای بیمه و بارگیری ایجاد می کند باعث کاهش قیمت تمام شده محصولات ایرانی در بازارهای جهانی خواهد شد. در این میان امکان دسترسی به بازارهای جهان در اقصی نقاط جهان نیز فرصت های جدیدی را فراروی کشور قرار خواهد داد.

طلای سیاه بر مدار رونق اقتصادی

با رفع تحریم های غرب یکی از مهمترین بخش های اقتصاد ایران که با رونق روبرو خواهد شد صنعت نفت کشور و شرکت های وابسته به این بخش است. افت شدید میزان تولید و صادرات نفت ایران در سال های اخیر باعث شد میزان درآمد نفتی ایران به شدت کاهش یابد. شرکت های نفتی اما به سرعت جایگزین شرکت های خارجی صنعت نفت کشور شدند و در این راستا توفیقات فراوانی را کسب کردند. با این حال همچنان مواد اولیه مورد نیاز صنعت را با قیمت های گزاف از تولیدکنندگان درجه دو و سه دریافت می کردند که این موضوع باعث افزایش هزینه های طرح های صنعت نفت کشور می شد. با رفع تحریم های غرب انتظار می رود تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت به سهولت در اختیار این بخش قرار گیرد که نتیجه این امر نیز رشد و رونق سریع در این صنعت است. با این حال اثرات دوگانه ای را در بخش نفت می توان برشمرد. به عنوان مثال در دوره جدید تکلیف شرکت های پیمانکاری چیست؟ ایا این گروه در رقابت با شرکت های قدرتمند اروپایی و آمریکایی قادر به رقابت خواهند بود؟‌ در عین حال تأمین مواد اولیه مورد نیاز این گروه ها، تسهیل در عملیات نقل و انتقال پول در بدنه صنعت نفت و ... از مهمترین نشانه های رونق بخش نفت در پساتحریم است. در عین حال تولید نفت نیز به سرعت رشد خواهد کرد و این موضوع به ارتقای منابع ارزی مورد نیاز اقتصاد ملی و سایر بخش های اقتصادی منتهی می شود.

بازگشت شیمیایی ها به اوج

بخش پتروشیمی کشور از مهمترین بخش های اقتصادی محسوب می شود. این صنعت در حدود 35 درصد اقتصاد ملی را در بر دارد و صادرات محصولات پتروشیمی بخش قابل اعتنایی از صادرات محصولات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است. این بخش مستقیما در تحریم ها لحاظ شده بود و صادرات محصولات پتروشیمی به چالشی جدی برای ایران در بازارهای جهانی تبدیل شده بود. با این حال حذف تحریم های این بخش امکان تأمین مواد اولیه تولید و تکنولوژی های جدید جهانی را با قیمت های مناسب و پایین (از جمله کاتالیست های تولید که در دوره تحریم واردات آنها تقریبا به صفر رسیده بود) فراهم کرده است. در دوران تحریم ها به دلیل آن که واردات تکنولوژی ها و مواد اولیه به کندی و با قیمت های بالا و از طرق غیرمعمول صورت می گرفت هزینه های تمام شده تولید بالا بود ولی در دوره جدید انتظار می رود این مشکل برطرف شود. از طرف دیگر مشارکت شرکت های خارجی به خصوص شرکت های اروپایی در طرح های پتروشیمی از موضوعات دیگری است که در دوره جدید قادر است به رونق و شکوفایی در این بخش منجر شود. اخیرا و در سفر رییس جمهور کشورمان به ایتالیا و فرانسه نیز اخباری از حضور شرکت های قدرتمندی همچون SSE ایتالیا و توتال فرانسه در بخش های ال ان جی، پتروشیمی و نفت نشان می دهد که افق روشن این بخش در راه است و به زودی شاهد موفقیت شرکت های پتروشیمی خواهیم بود.

چرخش مثبت خودرو در پساتحریم

صنعت خودرو بعد از تحریم های غرب به شدت تحت تأٍیر قرار گرفت. عدم تأمین به موقع قطعات و تجهیزات، عدم تضمین امکانات وارداتی از چین، مشکلات فروش و صادرات محصولات تولید شده، عدم حضور شرکت های صاحب نام در صنعت خودرو، مشکلات مالی و نقدینگی و ... همگی از موضوعاتی بودند که در دوران تحریم ها در این صنعت شاهد آنها بودیم. در این بین با رفع تحریم ها کارشناسان معتقدند با حضور شرکت های معتبر خارجی و قراردادهای همکاری بین تولیدکنندگان داخلی و خارجی بسیاری از این چالش ها رفع خواهند شد. در سفر اخیر دولت به فرانسه نیز شرکت پژو قراردادهای همکاری جدیدی را با ایران خودرو به امضا رسانده که این موضوعات از رونق بخشس خودرو در دوره جدید حکایت دارد. این موضوع قادر خواهد بود بخشی از زیان وارده به صنعت را در سال های تحریم برطرف کند و صورت های مالی را در این بخش اصلاح نموده و به اقبال دوباره در این صنعت منجر شود.

فرش قرمز معادن و صنایع معدنی برای سرمایه گذاران:

در دوران تحریم های اقتصادی یکی از بخش های بسیار تأثیر پذیر بخش معادن و صنایع معدنی بودند. به گزارش اگزیم نیوز، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها و اقدامات اکتشافی از سوی بخش خصوصی در سال های تحریم به دلیل کاهش درآمد و پایین آمدن قیمت مواد معدنی در داخل و خارج از کشور نامطلوب بوده و کمتر سرمایه‌گذاری منابع مالی خود را صرف این بخش از فعالیت‌های معدنی کرده اند.

بر این اساس در دوره جدید مزیت‌های معدنی ایران مورد استقبال سرمایه‌گذاران کشورهای بزرگ دنیا قرار می‌گیرند. به عقیده کارشناسان استفاده از فرصت های کشور در دوره پساتحریم در بخش معدن باعث می شود این بخش به یکی از نقاط مهم مورد توجه سرمایه گذاران خارجی تبدیل شود که قادر است ظرفیت های جدیدی را برای اقتصاد ملی فراهم سازد. توسعه همکاری‌های تجاری با کشورهای خارجی پس از خارج شدن از تحریم‌ها، قطعا حجم سرمایه‌گذاری‌های بیشتری را به سمت معادن ایران سوق می‌دهد. این در شرایطی است که سرمایه‌گذار با خود تکنولوژی و ماشین‌آلات بازار، همچنین دانش اکتشافات گسترده را نیز می‌آورد.

در این بین در بخش فولاد نیز نیازمند رفع تحریم های اقتصادی این بخش بودیم. این بخش در حال حا     ضر از شرایط نامطلوبی برخوردار است به طوریکه در بازار داخلی برای خرید محصولات تولیدی مشتری نیست و در بازارهای جهانی نیز به دلیل افت بیسابقه قیمت ها و مشکلات تحریم برای صادرکنندگان داخلی صرفه های اقتصادی از صادرات این محصول رخت بربسته است. به این ترتیب رفع تحریم ها در دو بعد افزایش مشارکت خارجی ها در طرح های توسعه صنعت فولاد و در عین حال بهبود میزان صادرات محصولات فولادی و کسب بازارهای جدید می تواند به رونق بخش فولاد در کشور منجر شود.

صنایع وارداتی زیر سایه دلار:

کارشناسان معتقدند در دوره پساتحریم به دلیل نتایجی که از کاهش قیمت دلار با شرایط خوبی روبراه خواهند شد. به عقیده آنها واردکنندگان تجهیزات و مواد اولیه که واردات خود را در قیمت های بالای ارز انجام می دادند در دوره جدید قادر خواهند بود با قیمت های پایین تری محصولات مورد نیاز خود را وارد کنند و نتیجه این امر نیز منافع بیشتر این گروه از فعالان اقتصادی در کشور است. در این بین شرکت‌های پیمانکاری داخلی با بهبود در عملکرد خود و اخذ دانش از شرکت‌های خارجی وضعیت مناسبی را تجربه خواهند کرد. در صنعت دارو نیز شرکت‌های داروساز داخل کشور پتانسیل تهیه داروهای خاص و دارو با فرمول‌های پیچیده را از خارج دارند که با همکاری شرکت‌های خارجی زمینه تهیه این دارو‌ها فراهم می‌شود. همچنین این شرکت‌ها می‌توانند مواد اولیه خود را با سهولت و با هزینه کمتری تهیه کنند. 

انتظار روند رو به بهبود اقتصاد کشور پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی در کنار باز شدن دست دولت به منظور صاف کردن بدهی‌های شرکت‌های پیمانکاری، می‌تواند اثر مثبتی بر این شرکت‌ها داشته باشد.

در پایان باید گفت با رفع تحریم های غرب علیه کشورمان شاهد رشد و رونق در اکثر قریب به اتفاق بخش ها و صنایع کشور خواهیم بود که نتیجه ای امر در رشد 5 تا 6 درصدی پیش بینی شده بانک جهانی منجر خواهد شد. بانک جهانی برای کشورمان در سال جاری میلادی رشد اقتصادی 5.8 درصدی را پیش بینی کرده است.