عملیات بازار باز از صبح روز شنبه 28 دی ماه در ایران  اجرایی شد تا بانک مرکزی به ابزار جدیدی برای کنترل تورم، تنظیم نرخ سود بین بانکی و همچنین هدایت نرخ سود اوراق بدهی مجهز شود.

به گزارش خبرنگار اگزیم نیوز، روز پنجشنبه 26 دی ماه و در حاشیه برگزاری مجمع بانک مرکزی از سامانه معاملات عملیات بازار باز به عنوان سیاست جدید نظام پولی کشور رونمایی و از روز شنبه 28 دی ماه این سیاست اجرایی شد. 

این عملیات که از مدت‌ها قبل در دنیا به کار گرفته شده است، دست سیاستگذار پولی را برای هدایت نرخ سود با استفاده از خرید یا فروش اوراق بدهی باز می‌گذارد.

عملیات بازار باز یا OMO، سیاستی است که براساس آن بانک مرکزی با خرید یا فروش اوراق قرضه (بانک مرکزی ایران تنها مجاز به خرید و فروش اوراق اسناد خزانه اسلامی است) برای انبساط یا انقباض میزان پول در نظام بانکی اقدام کند. البته این عملیات ممکن است اهداف مختلفی را پیگیری کند که کنترل تورم، تنظیم نرخ سود، تنزیل اوراق در بازار سرمایه، کنترل بازار ارز ... از جمله این اهداف هستند.

براین اساس بانک مرکزی نرخ هدفی را برای سود تنظیم می‌کند و هر زمان نرخ سود از آن میزان بالاتر رفت، اقدام به خرید اوراق از بانک‌ها کرده و برعکس هر زمانی نرخ از هدفگذاری پایین‌تر آمد، اقدام به  فروش اوراق می‌کند.

این عملیات همچنین به بانک‌ها کمک می‌کند تا در صورت نیاز به نقدینگی، به جای استقراض از بازار بین بانکی، اوراق بدهی خود را به بانک مرکزی بفروشند. البته این امر در صورتی است که نرخ سود بازار بین بانکی  بالاتر از سود اوراق باشد. 

همان گونه که افسانه اروجی معاون فرابورس درباره نخستین عملیات بازار باز گفته است، این معاملات از درگاه بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس رقم می‌‌خورد و در جریان اولین معامله، تعداد 10هزار برگه اسناد خزانه اسلامی در این بازار بین بانک مرکزی و یکی از بانک‌های دارای مجوز به منظور تامین کمبود نقدینگی این بانک انجام شده است.

تصور کنیم که اگر این عملیات اجرایی نشده بود، بانک مزبور ناچار بود نقدینگی مورد نیاز خود را یا از بازار بین بانکی با هر نرخی جذب کرده یا از بانک مرکزی استقراض کند. حال با اجرای این عملیات، قاعده‌مندی و پیش‌بینی‌پذیری بر بازار حکمفرما خواهد شد. 

سیدحسین سلیمی عضو هیات مدیره بانک خاورمیانه و کارشناس مسائل بانکی در این خصوص به اگزیم نیوز گفت: آغاز اجرای عملیات بازار باز به طور قطع بر نرخ تورم تاثیر مثبت خواهد داشت ولی این موضوع دست کم به یک تا دو هفته زمان نیاز دارد تا تاثیر خود را در نرخ سود بین بانکی و تنزیل اوراق خزانه نشان دهد.

وی ادامه داد: با اجرای این عملیات بانک‌ها در صورت نیاز به نقدینگی می‌توانند با نرخی که معمولا در بازار سرمایه کشف می‌شود، اوراق اسناد خزانه خود را به بانک مرکزی بفروشند و با این کار به طور عملی نبض بازار اوراق در اختیار بانک مرکزی خواهد بود.

رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان تصریح کرد: با وجودی که عملیات بازار باز بر روی نرخ سود بین بانکی، تنزیل اوراق و غیره تاثیرگذار است، اما هدف غایی آن کنترل تورم است و بانک مرکزی با در اختیار داشتن این ابزار، بهتر می‌تواند نسبت به کنترل تورم اقدام کند.

در عین حال باید توجه داشت که نباید انتظار معجزه از عملیات بازار باز را داشت و تنها باید به آن به عنوان ابزاری جدید برای تامین نقدینگی و هدف گرفتن نرخ سود در بازارهای مختلف نگریست. عملیات بازار باز نیازمند اقداماتی تکمیلی مانند اصلاح نظام بانکی، اصلاح ترازنامه بانک‌ها، رها شدن دارایی‌های منجمد، فروش اموال مازاد، تعیین تکلیف بدهی‌های دولت و بدهی‌های مشکوک‌الوصول است که در کوتاه مدت امکان اجرای آنها وجود ندارد و باید بعد از گذشت چند سال این اقدامات را انجام داد. با این حال اصل اجرای عملیات بازار باز را باید به فال نیک گرفت و منتظر تاثیر آن بر نرخ تورم و نرخ سود ماند.