به نظر می رسد در شرایطی که درآمد ارزی حاصل از نفت به شدت کاهش یافته، دولت چاره ای جز بهبود شرایط و افزایش دسترسی به بازارهای بین المللی و توجه به ظرفیت های صادرات غیر نفتی کشور ندارد. زهرا کریمی عضو هیئت علمی دانشگاه اقتصاد مازندران در گفتگو با خبرنگار اگزیم نیوز  ضمن تشریح روند سیاستگذاری های صادراتی کشور، اولویت اصلی دولت را مدیریت شرایط سخت ناشی از تحریم دانست و گفت: با مدیریت بحران می توان کاری کرد که علاوه بر کاهش فشار بر مردم فضای مناسبی نیز برای فعالیت صادرکنندگان ایجاد شود تا میزان نارضایتی در کشور کاهش پیدا کند؛ این کاری است که تمامی دولت ها در شرایط سخت مجبور به انجام آن می شوند.واگذاری مسئولیت مدیریت صادرات به بخش متخصص و با تجربه این حوزه ضروری است.

 این استاد دانشگاه تاکید کرد زمان، زمان آزمون و خطا نیست بلکه باید از سوختن فرصت های کوچک نیز پرهیز کرد؛ صادرات غیر نفتی ظرفیت حل بخش عمده ای از مشکلات کشور را دارد و کلید حل این مشکل در گرو حل مدیریت شرایط بحرانی است.  

زهرا کریمی با تشریح استراتژی توسعه صادرات تحت هجمه های بین المللی در قالب تحریم های متناوب در کشور گفت: کشورهای موفق آسیای شرقی مانند کره،تایوان، سنگاپور و مانند آنها بر اساس تاکید بر صادرات صنعتی به موفقیت های بزرگ دست یافتند و پس از آن استراتژی توسعه صادرات  به الگوی غالب و رایجی تبدیل شد که نهادهای بین المللی نیز بر آن تاکید کردند؛ اما بحث بسیار مهمی که در استراتژی توسعه صادرات وجود دارد ارتباط با کشورهای جهان است، شما نمی توانید در شرایط تنش زا  به سراغ بازارهای کشورهای همسایه، منطقه و جهان بروید.در واقع اساس موفقیت در  استراتژی توسعه صادرات روابط سیاسی مناسب است.شما نمی توانید با کشورهای همسایه خود تنش سیاسی داشته باشید و به بازارهای صادراتی آن کشور وارد شوید.  

وی با اشاره به جهش دلار و ایجاد فرصت برای رشد صادرات در کشور گفت: علی رغم همه فشارهای سیاسی، فرصت هایی برای رشد صادرات  وجود دارد؛ هرچند معمولا کاهش ارزش پول ملی منجر به افزایش صادرات می شود اما این نتیجه زمانی حاصل می شود  که سایر شرایط ثابت باقی بمانند. وقتی ارزش پول ملی پایین می آید اما ما در شرایط تحریم قرار داریم و تولیدکنندگان نمی توانند مواد اولیه و قطعات خود را وارد کنند و همین امر موجب کاهش تولیدات داخلی شد.

به گفته این استاد دانشگاه در صورتیکه در کنار پایین آمدن ارزش پول ملی، سایر شرایط را ثابت نگاه داریم، می توانیم  میزان صادرات را افزایش دهیم؛ بنابراین بحث انتظارات بسیار جدی است زیرا شرایطی که در آن ارزش پول ملی پایین آمد، همراه با تشدید عدم اطمینان نسبت به آینده اقتصاد بود زیرا تحریم ها جنگ اقتصادی تمام عیار هستند و در شرایط جنگی، کسی سرمایه گذاری نمی کند چرا که امنیت و ثبات پیش شرط  همه چیز و به ویژه اقتصاد است؛ برای سرمایه گذار در ابتدا، امنیت و سپس سود اهمیت دارد در شرایط عدم اطمینان، تحریم ها و روابط پر تنش در منطقه، میزان صادرات نیز کاهش یافت.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران  به باز شدن درهای بازار های عراق و افغانستان به روی ایران از دهه 1390 اشاره کرد و گفت: این گشایش  تاثیر قابل توجهی بر صادرات غیرنفتی کشور گذاشت زیرا نظام هایی که بر علیه ایران بودند و با ما روابط خصمانه ای داشتند مانند صدام حسین در عراق و طالبان در افغانستان سقوط کردند و نظام هایی روی کار آمدند که با ایران روابط سیاسی  بهتری دارند. به همین دلیل دروازه های بازارهای این کشورها بر روی ما باز شد

 وی گفت: در چهل سال بعد از انقلاب به جز دوران جنگ تحمیلی، به دلیل بالا بودن تنش های سیاسی به دنبال حضور در بازارهای بین المللی بودیم. در چند سال گذشته نیز ما به دلیل وجود تنش های سیاسی مانند تحریم ها در امر توسعه صادرات محدود شدیم؛ در تمامی این دوران، ما از نظر تکنولوژی های روز دنیا کم و بیش در تحریم بودیم و در این شرایط سهم ما از بازارهای کشورهای همسایه زیر مجموعه شرایط سیاسی حاکم بر آن کشورها بوده است و عملا حضور در این بازارها یک دستاورد استراتژیک و هدفمند صادراتی نیست و هر لحظه ممکن است با تغییر شرایط به هم بریزد.

 کریمی اذعان داشت: ما به دنبال آن هستیم تا روابط خوبی با جهان داشته باشیم و به بازارهای بین المللی دسترسی داشته باشیم اما FATF را امضا نمی کنیم چطور می توان با بازارهای جهانی در ارتباط باشید در حالی که ارتباط بانکی شما با جهان قطع شده است.

 این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که« راهکار حل این مشکلات  و استفاده از فرصت های در دسترس برای توسعه صادرات کدامند؟ »گفت:

صادرات در فضای مناسب افزایش پیدا می کند در طی سالهای گذشته دولت تلاش کرده تا تمام دفاتری را که مجوزهای مختلف مربوط به صادرات را  صادر می کنند در یکجا جمع کند.اما این هماهنگی به دلایل مختلف میسر نشد. به علاوه دولت علاقه مند است تا ارز حاصل از صادرات به کشور بازگردد. اما هنگامی که محدودیت ارزی در کشور وجود دارد ممکن است بتوانید به جای ارز کالا از کشور خارج کنید اما ارز حاصل از صادرات کالا به کشور بر نگردد. این معضلات قابل حل هستند و باید رفع شوند.

مریم خورشیدی