با افزایش قیمت ارز در کشور واردات کالا از مبادی قانونی با افت روبرو شده است. آمارهای نشان می دهند در سال 97 میزان واردات کالا به میزان 21 درصد افت را تجربه کرده است.

با این حال یکی از اتفاقات مهم در این دوره آن بود که وارد کنندگان ترجیحات خود را دچار تغییرات اساسی کردند به طوریکه متناسب با سیاست های دولت در تخصیص ارز 4200 تومانی فعالیت خود را متوازن کرده اند. ارز 4200 تومانی تا همین اواخر به همه کالاهای اساسی تعلق می گرفت اما اکنون واردات بسیاری از کالا حتی بسیاری از کالاهای اساسی نیز بر مبنای ارز نیمایی صورت می گیرد.

بر این اساس اکنون وارات بسیاری از محصولات همچون خودرو به شدت کاهش یافته و لوازم واردتی لوکس هم وارد نمی شود و به جای آن مواد اولیه و کالاهای صنعتی در اولویت قرار دارد بطوریکه سهم کالاهای واسطه ای و سرمایه ای در واردات در حدود 85 درصد است. به این ترتیب افزایش نرخ ارز در بخش واردات دارای اثراتی چنینی بوده است.

در بخش صادرات اما افزایش بهای ارز باعث رشد صادرات بسیاری از کالاهای تولید داخل شد اما در مجموع صادرات با کاهش روبرو شد بطوریکه صادرات کل در مقایسه با سال 96 با افتی معادل 2 میلیارد دلار روبرو شده است. کارشناسان 3 موضوع را در این باره عنوان می کنند. نخست آن که سیاست های دولت برای بازگرداندن ارز باعث شده صادرات کاهش یابد.

دوم این که تحریم ها که سال گذشته بار دیگر توسط ترامپ اعمال شده بود روی صادرات اثر گذاشته است. اما نکته سوم در این راستا اصلاح قیمت های صادراتی است که سال گذشته توسط گمرک انجام شد و همین عامل روی ارزش صادرات در مجموع اثر گذاشته است.

در این بین اما بررسی اثر این سیاست ها روی قاچاق از اهمیت زیادی برخوردار است. در این ارتباط رئیس هیئت مدیره مجمع واردات معتقد است نگرانی بزرگتر در شرایط کنونی قاچاق در صادرات است که سال گذشته به صورت گسترده ای باعث شد تا در بازار بسیاری از محصولات با مشکلات عدیده ای روبرو شویم و این جدا از قاچاق واردات است.

وی افزود تغییرات شدید در قیمت ارز باعث شده تا صادرات از توجیه بالایی برخوردار شود اما برخی بروکراسی های حاکم و سیاست های مرتبط با ضرورت بازگرداندن ارز باعث شد صادرات در قالب قاچاق جایگاه جدیدی در اقتصاد یابد. از طرف دیگر برخی صادرکنندگان بزرگ که پیش از این موظف بودند ارز خود را به کشور بازگردانند با تقسیم صادرات به پارت های یک میلیون دلاری تلاش کردند تا از رسیدن به حد نرمال قانونی دور شده و نیازی به بازگشت ارز نداشته بشند.

با این حال هر چند واردات کالاهای قاچاق همچنان وجود دارد قاچاق صادراتی نیز به آن افزوده شده که شفافیت را در این بعد کمتر از گذشته می کند. البته برخی پیش بینی می کنندقاچاق وارداتی احتمالا با کاهش روبرو شود زیرا رشد قیمت دلار باعث شده توان مالی شبکه قاچاق نیز تحت تاثیر قرار بگیرد.

مناقبی با بیان اینکه قاچاق بر اساس نیاز جامعه و منافع اقتصادی شکل می گیرد گفت: وقتی کالای مورد نیاز جامعه با قیمت و کیفیت مناسب و به اندازه در داخل تولید نشود در مسیر واردات قانونی قرار خواهد گرفت اما اگر واردات قانونی نیز به درستی انجام نشود قاچاق شکل می گیرد.

رئیس هیئت مدیره مجمع واردات متذکر شد: زمانی که نیاز جامعه از راه قانونی و درست برطرف نشود این نیاز از هر راهی رفع خواهد شد. ما باید اعتماد از دست رفته مصرف کننده به تولید کالای داخل را بازگردانیم تا مصرف کننده هم به رونق تولید کمک کند. مناقبی با بیان اینکه علت قاچاق در شرایط فعلی رانت است، مطرح کرد: نخستین اقدام ضروری در راستای مبارزه با قاچاق کالا، تسهیل در کار مردم و تک نرخی شدن ارز است.