به گزارش اگزیم نیوز، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در تازه ترین گزارشی که در خصوص جدول تبصره 14 لایحه بودجه سال 98 منتشر کرده است، میزان مصرف داخلی و همچنین درآمدهای ناشی از فروش داخلی فرآورده های نفتی در سال جاری و سال آینده را پیش بینی کرد.

براساس این گزارش، با توجه به اطلاعات فروش پنج فراورده اصلی و قیمت مصوب آنها در سال 1396 که توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران ارائه شده، درآمد حاصل از فروش داخلی فراورده‌های نفتی بر اساس دو سناریوی افزایش مصرف 5 و 10 درصدی در سال‌های 1397 و 1398 به شرح جدول زیر است:

بر اساس اطلاعات جدول 4 برآورد درآمد حاصل از فروش داخلی فراوردههای نفتی با فرض رشد سالیانه 5 و 10 درصدی در سالهای 1397 و 1398 نسبت به رقم واقعی مصرف در سال 1396 به ترتیب حدود 442 و 485 هزار میلیارد ریال خواهد بود، لذا میتوان نتیجه‌گیری کرد که رقم درج شده در ردیف 1 جدول منابع تبصره «14»یعنی 455 هزار میلیارد ریال واقعبینانه بوده و حداقل بیش از 96 درصد آن محقق خواهد شد.

 دفاع از اصلاح قیمت بنزین

مرکز پژوهش ها با اشاره به قاچاق گسترده بنزین، توزيع ناعادلانه يارانه پنهان و فقدان زيرساخت مورد نياز برای توزيع آن، اعتقاد دارد اصلاح قیمت بنزین ضرورت دارد و در نتیجه، انتظار می رود کمیسیون تلفیق در این زمینه تصمیم‌گیری کند. یکی از مهمترین موضوعات مرتبط با لایحه بودجه ۹۸ تصمیم گیری درباره قیمت و نحوه توزیع بنزین در سال آینده است. به دلیل حساسیت این موضوع، کمیسیون تلفیق مجلس از چهارشنبه دو هفته قبل (۲۶ دی) تصمیم گرفت این موضوع به صورت ویژه توسط کمیته ای از اعضای این کمیسیون بررسی شود و این کمیته پیشنهادهای خود در این زمینه را به کمیسیون تلفیق ارائه دهد.

قاچاق گسترده بنزین با افزایش قابل توجه نرخ ارز                           

با حذف سهمیه بندی بنزین و تک نرخی شدن این فرآورده نفتی در خردادماه ۹۴ از یک سو و افزایش چشمگیر قیمت ارز از اواخر سال 96، مدیریت مصرف بنزین در جامعه دستخوش تغییرات زیادی شد. براین اساس کارت سوخت به عنوان مهمترین ابزار دولت برای جلوگیری از قاچاق بنزین به حاشیه رفت و با رشد مصرف این فراورده نفتی قاچاق بنزین نیز رونق قابل توجهی پیدا کرد. البته با تلاش طرح مجلس برای اصلاح ماده ۱ قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت در اردیبهشت ماه ۹۶، جلوی نابودی کامل کارت سوخت گرفته شد و کارت سوخت جایگاه ها حفظ شدند. اما با افزایش چشمگیر قیمت ارز از اواخر سال ۹۶، سود قاچاق بنزین افزایش چشمگیری یافت که تخمین زده می شود حدود ۵ میلیون لیتر در روز است.

افزایش چشمگیر مصرف بنزین با حذف سهمیه بندی آن

با حذف سهمیه بندی بنزین انگیزه مردم برای مدیریت مصرف این فرآورده نفتی از بین رفت و سرعت رشد مصرف بنزین افزایش یافت. همچنین با تک نرخی شدن بنزین، افزایش قیمت این فرآورده نفتی هم پیچیده تر شد و به همین دلیل، قیمت بنزین ثابت در سال های اخیر باقی ماند. با توجه به همین وضعیت، شاهد افزایش چشمگیر مصرف این فرآورده نفتی در سال های اخیر بودیم به گونه ای که مصرف آن به حدود ۸۰ میلیون لیتر در روز در سال گذشته رسید. در سال جاری هم با توجه به تداوم این روند و همچنین افزایش چشمگیر قاچاق بنزین، مصرف این فرآورده نفتی به حدود ۹۰ میلیون لیتر در روز رسید.

۴ دلیل در دفاع از ضرورت اصلاح قیمت بنزین

الف- قاچاق گسترده: تفاوت قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه زمینه قاچاق این کالا را به‌وجود آورده است. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که در سال ۱۳۸۹ (ابتدای اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها) این شکاف تقریباً از بین رفته بود اما افزایش نرخ ارز بخصوص در یک سال اخیر و ثابت ماندن قیمت بنزین از سال ۱۳۹۴ سبب شده که قیمت بنزین در ایران در سال جاری تقریباً ۳۵ صدم یعنی حدود یک سوم قیمت بنزین در فوب خلیج فارس باشد و قاچاق این فرآورده نفتی در ماه های اخیر افزایش چشمگیری یابد.

ب- فقدان زیرساخت مورد نیاز برای توزیع فرآورده‌ها: در شرایط کنونی، ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل فراورده‌های نفتی در کشور بیش از ظرفیت اسمی آنها انجام شده و گسترش این ظرفیت نیازمند سرمایه‌گذاری در ذخیره‌سازی و انتقال است. در واقع، با زیرساخت کنونی شرکت ملی پالایش و پخش، امکان اضافه شدن سالیانه ۱۰ درصد به مصرف بنزین وجود ندارد  و باید روند مصرف آن کنترل شود. گفتنی است عامل اصلی رشد مصرف بنزین در سال های اخیر، ارزانی نسبی آن و نبود سازوکارهای بازدارنده در مصرف بوده است.

ج- توزیع ناعادلانه یارانه پنهان: در شرایط کنونی هر فردی که تحرک و جابه‌جایی بیشتری داشته باشد، چه با استفاده از وسایل نقلیه عمومی و چه با استفاده از وسایل شخصی، از بنزین ارزان بیشتری استفاده می‌کند و برعکس آنان که نیاز به سفر درون‌شهری یا برونشهری کمتری دارند از یارانه پنهان کمتری استفاده میکنند. البته، حمل‌ونقل ارزان بار، سبب استفاده عامه مردم از سوخت ارزان شده است. در شرایط فعلی حدود ۵۴ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان در سال به دارندگان خودرو سواری شخصی تعلق میگیرد زیرا درحال حاضر حدود ۶۰ میلیون لیتر بنزین در روز توسط دارندگان خودروهای سواری شخصی مصرف می‌شود که با در نظر گرفتن قیمت ۴۳ سنتی بنزین در فوب خلیج فارس و با ارز سامانه نیما، مجموع یارانه پنهان در حدود ۵۴ هزار میلیارد تومان خواهد بود. با این شیوه توزیع یارانه بنزین و برخلاف عدالت، پردرآمدها به مراتب بیشتر از یارانه پنهان این فرآورده بهره مند می شود. خاطرنشان می گردد بر مبنای گزارش‌های مرکزآمار،حدود نیمی ازخانوارهای شهری وحدود ثلث خانوارهای روستایی صاحب خودرو نیستند. 

د- نیازهای بودجه‌ای: شرکت‌های عرضه کننده انرژی در تأمین منابع لازم برای سرمایه‌گذاری دچار مضیقه هستند و با تشدید تحریم‌ها، تأمین مالی از خارج نیز دشوارتر شده است. در نتیجه با فقدان برنامه‌های کاهش مصرف بنزین و ثابت ماندن ظرفیت‌های تولید آن، افزایش شکاف تولید و مصرف بنزین نیاز به افزایش واردات و افزایش کسری دولت را در پی خواهد داشت.

پرداخت یارانه بنزین باید عادلانه شود

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه روش کنونی توزیع یارانه سوخت عادلانه نیست در گفتگو با ایرنا اعلام کرده است که نباید برای همه نسخه واحدی پیچید؛ براساس مدل های مختلف مصرف و درآمد می توان نرخ بنزین را به صورت پلکانی دریافت کرد.

اسد الله قره خانی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس درباره برنامه های مجلس برای مدیریت مصرف سوخت، گفت: اکنون نه دولت و نه کمیسیون انرژی مجلس طرحی برای سهمیه بندی و افزایش نرخ بنزین ارائه نکرده‌اند. تاکنون طرح های مختلفی توسط نمایندگان مطرح شده اما هیچکدام به تصویب نرسیده اند. وضعیت و میزان استفاده از خودرو توسط گروه ها و دهک های مختلف جامعه، متفاوت است، بنابراین روش پرداخت یارانه بنزین، نباید یکسان باشد. برخی افراد که معمولا به دهک‌های پایین تعلق دارند اصلا خودرو ندارند ضمن آنکه شماری از افراد از خودرو به عنوان وسیله ای برای امرار معاش استفاده می کنند اما گروهی دیگر چند خودرو دارند .براساس روش کنونی، هر کسی که خودروی بیشتری دارد، یارانه بیشتری نیز دریافت می کند.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس اضافه کرد: با توجه به نرخ بنزین فوب خلیج فارس که حدود40 تا 50 سنت در هر لیتر است، مصرف کنندگان بیشتر بنزین، یارانه سوخت بیشتری می گیرند. این در حالی است که برخی خودرویی ندارند که بخواهند از یارانه سوخت استفاده کنند یا اینکه از یک خودرو به طور محدود استفاده می کنند. بنابراین باید الگوهای عادلانه مختلفی را براساس میزان مصرف سوخت، درآمد و معیشت تعداد خودرو تهیه کرد.

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه باید طبقات بالا و ثروتمند از فهرست اخذ یارانه سوخت حذف شوند، اضافه کرد: اکنون دهک‌های ثروتمند، هم یارانه نقدی 45 هزار تومانی را می گیرند و هم از یارانه سوخت استفاده می کنند درحالی که دهک‌های پایین، خودرویی ندارند که بخواهند یارانه سوخت بگیرند. کمیسیون انرژی مجلس تاکنون طرحی برای سهمیه بندی و یا افزایش قیمت ها مطرح نکرده اما امکان دارد در کمیسیون تلفیق یا صحن مجلس طرح هایی برای سهمیه بندی سوخت در سال 98 ارائه شود.

پیش از این، مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت گفته بود: اکنون 50 درصد یارانه انرژی به سه دهک ثروتمند جامعه می‌رسد که بهای سوخت آنها سه درصد از هزینه هایشان را تشکیل می دهد.

امروز نیز سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه در جمع خبرنگاران اعلام کرد که بنابر تبصره 14، در سال 98 هیچ تغییری در قیمت و شیوه توزیع حامل های انرژی صورت نخواهد گرفت.

محمدمهدی مفتح افزود: کمیسیون تلفیق جلسه بعدازظهر دیروز و صبح امروز را به دلیل اهمیت تبصره 14 که قیمت های حامل های انرژی ، یارانه و مباحث دیگر در آن مطرح است، به این تبصره پرداخت.

به گفته وی، کمیسیون تلفیق مصوب کرد که قیمت حامل های انرژی اعم از بنزین، نفت و گاز و ... نه در قیمت و نه در شیوه توزیع هیچ تغییری نسبت به سال 97 نداشته باشد.