نگاهی به آمارهای سازمان توسعه تجارت نشان می دهد متوسط قیمت وارداتی در کشور ما بین دو تا سه برابر قیمت های متوسط صادراتی است.

نمودار همراه که اگزیم نیوز بر اساس این آمارها ترسیم کرده نشان می دهد اختلاف بین دو قیمت صادراتی و وارداتی در دوره های مختلف کم و زیاد شده است؛ بر اساس این نمودار که به بررسی متوسط قیمت های صادرات و واردات در فاصله سال های 86 تا هشت ماهه 97 حکایت از سه دوره مشخص دارد.

در فاصله سال های 86 تا 90 و با آغاز بحران جهانی بهای متوسط کالاهای وارداتی از هزار و 200 دلار در هر تن به نزدیکی 650 دلار در هر تن کاهش یافت؛ پس از آن با ایجاد ثبات نسبی در بازارهای دنیا قیمت های وارداتی برای یک دوره سه تا چهار ساله باثبات و در محدوده 600 تا 700 دلار در هر تن باقی ماند اما با آغاز بهبود وضعیت بازارهای جهانی و رشد قیمت ها در این بازارها اکنون بار دیگر قیمت های متوسط واردات افزایش یافته تاجاییکه در هشت ماهه سال 97 به هزار و 400 دلار نزدیک شده است. 

این در حالی است که متوسط قیمت های صادراتی تقریبا در تمام دوره ها روند باثبات تری داشته بطوریکه در محدوده 350 تا 500 دلار در نوسان بوده است.

این بدان معنا است که در دوره مورد بررسی اغلب اوقات شکاف قیمتی بین قیمت های صادراتی و وارداتی وجود داشته است و این شکاف قیمتی باعث می شود میزان ارز خارج شده در برابر کالای وارد شده بالا و ارز وارد شده به کشور در برابر کالای صادر شده بسیار پایین باشد. کارشناسان اقتصادی بر این باورند دلیل این امر به موضوعات زیر بر می گردد:

1) ماهیت کالاهای صادراتی: اغلب کالاهای صادراتی کشور ما محدود به محصولات معدنی و مشتقات نفتی هستند که قیمت این محصولات تابع قیمت های جهانی است و بعضا قیمت هایی پایین تر از قیمت های جهانی به منظور رقابت با سایر عرضه کننده ها توسط صادرکنندگان ایرانی پیشنهاد می شود. 

2) ماهیت کالاهای وارداتی: اغلب کالاهای وارداتی به کشور محصولات واسطه ای و سرمایه ای هستند. بخش قابل توجهی محصولات میانی و نهایی وارد می شود که ارزش افزوده بالایی دارد و از این منظر با قیمت تمام شده بالاتری در قیاس با کالاهای صادراتی ایرانی برخوردار است. 

3) دوره های رونق و رکود: در سال هایی که اقتصاد جهان با رونق روبرو بوده همواره بهای محصولات صادراتی با رشد روبرو شده و این موضوع باعث کاهش اختلاف قیمتی بین قیمت های صادراتی و وارداتی شده است و برعکس در دوره های رکود و کاهش قیمت مواد اولیه این فاصله افزایش یافته است. 

4) محدودیت های صادراتی در داخل برای مواد اولیه: دولت های مختلف در دوره های زمانی متفاوت به منظور مبارزه با خام فروشی مواد اولیه موانع صادراتی ایجاد می کنند که این موضوع از طریق اعمال سیاست های تعرفه ای عملی می شود که نتیجه آن تغییر قیمت های صادراتی این مواد است. 

5) تحریم ها: دوره های تحریم باعث سخت شدن روندهای صادراتی و وارداتی می شوند. در دوره تحریم صادرات به سختی صورت می گیرد و واردات نیز با قیمت های بالاتر. در این دوره ها معمولا صادرکننده ناچار است قیمت محصول را پایین تر اعلام کند و از طرفی هزینه های زیادی را برای واردات محصولات مورد نیاز خود بپردازیم. در نتیجه با شروع تحریم ها شکاف بین دو قیمت افزایش می یابد. 

بر این اساس باید گفت میزان ارز وارد شده به کشور نسبت به میزان کالایی که از کشور خارج شده در مجموع در مقایسه با میزان ارز خارج شده در قیاس با کالای وارد شده رقم بالایی نیست و در حدود یک دوم تا یک سوم آن است.