صبح امروز بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی در سالن مرکز همایش های صدا و سیما برگزار شد. در این همایش رییس کل بانک مرکزی کشور در سخنانی به بررسی ریشه های مشکلات در بازار ارز پرداخت و آن را به چند عامل مهم مرتبط دانست.

عبدالناصر همتی با اشاره به این که سیاست های آمریکا در قبال ایران باعث شده دفاع از نرخ واحد ارزی امکان پذیر نباشد گفت دولت آمریکا برای محروم کردن ایران از درآمدهای نفتی تلاش می کند و همزمان می خواهد انتقال دارایی های ایران را سخت و محدود کند؛ به همین دلیل دفاع از نرخ واحد برای ارز امکانپذیر نبود و نباید خود را در تله سیاست های آمریکا قرار می دادیم.

همتی دو عامل موثر دیگر در این مسیر را ناترازی صورت های مالی بانک ها و نقدینگی وحستناک در اقتصاد ایران معرفی کرد و تاکید کرد: حفظ قدرت ارزی کشور برابر با حفظ منابع ارزی، کنترل تورم و اصلاح ناترازی ترازنامه بانک ها و کنترل نقدینگی وحشتناک در کشور است و در شرایط تحریم، مهمترین متغیر اقتصادی، نرخ ارز و مهمترین هدف جلوگیری از اتلاف منابع ارزی است.

همتی در ادامه سخنان خود به اقداماتی اشاره کرد که بانک مرکزی در پیش گرفته و تلاش می کند با کمک آنها مشکلات موجود را برطرف کند. به گفته همتی امیدواریم با اصلاح مقررات و ارتقای قانون بدون ربا بتوانیم سطح بالاتری از استانداردها را رعایت کنیم؛ عدم توجه به استانداردهای حاکمیت شرکتی از سوی سهامداران نیز رعایت شود؛ یعنی سهامداران در امور بانک دخالت کنند.

همتی با بیان اینکه جلوگیری از اتلاف منابع ارزی اولی ترین اولویت های بانک مرکزی است، گفت: ذخایر ارزی، ناموس بانک مرکزی است و اکنون امکانات ارزی بانک مرکزی را بیشتر خواهیم کرد پس سیاست ما این است که از منابع بانک مرکزی برای تنظیم بازار ارز استفاده نکنیم اما ٤٠میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داریم که اگر این منابع وارد بازار شود به طور قطع بازار ارز را تنظیم خواهد کرد و فعلا ضرورتی برای استفاده از منابع ارزی بانک مرکزی نیست.

رییس کل بانک مرکزی گفت: بازار ثانویه به سرعت در حال تعمیق و شفافیت است و در نرخ دخالت نمی کنیم؛ اما در بازار دخالت خواهیم کرد و اجازه نمی دهیم بازار از جهتی که به نفع نظام است منحرف شود. البته اکنون ٩٧درصد مبادلات از طریق حواله است و فقط سه درصد اسکناس معامله می شود و در بازار صرافی عدد قابل توجهی نیست و اکنون نرخ حواله کاملا نزدیک به سنا است.

همتی با اشاره به دستورات مهم مقام معظم رهبری در حوزه نظام بانکی گفت: در گذشته فکر می کردیم که کسری بودجه بر سیاست ارزی کشور اثرگذار بوده است ولی اکنون وجود شبه پول با سرعت بالایی در حال رشد است و بانکها نیز نرخ سود را رعایت نمی کنند و باید حتما به کمک خود بانکها کار را پیش ببریم و اصلاحات لازم را انجام دهیم.

وی اظهار کرد: رشد سریع شبه پول به خاطر مسابقه بی انتها و سریع و بی ضابطه بانکها در نرخ سود شکل گرفته؛ در حالیکه بانکها نباید بی کفایتی خود را با بانک مرکزی جبران کنند؛ شخصا اجازه نخواهم داد بانکهایی که در نظام بانکی کشور راه را کج می روند ادامه مسیر دهند. بانکها باید با ضابطه رفتار کنند و باید جسارت جراحی داشته باشیم؛ چراکه این روند کل نظام اقتصادی را نابود می کند.

وی افزود: مقام معظم رهبری وظیفه شرعی بانک مرکزی را روشن کرده اند و البته ایشان به صورت خصوصی هم به بنده دستور فرمودند تا روند اضافه برداشت را اصلاح کنیم.

وی در ادامه در مورد برخی شائبه های مطرح شده در برخی رسانه ها مبنی بر اینکه بانک مرکزی در دوره جدید فعالیت خود، تحت تاثیر القائات و سیاست جریان های خاص فکری است،  ادامه داد: از هیچ گروه خاصی خط نمی گیرم و اصولا فردی نیستم که بخواهم از کسی القاء بگیرم؛ البته سیاست های پولی مشکل دارد و باید اصلاح شود؛ ازسوی دیگر بانک مرکزی دنبال سود و زیان نیست و باید با شورای فقهی و شورای نگهبان مشورت کنیم تا از برخی ابزارهای بانکهای متعارف در قالب بانکداری اسلامی استفاده کنیم.

وی ادامه داد: روند چندساله گذشته نشان می دهد روش های جدید باید برای اجرا در سیستم بانکی استفاده کنیم؛ پس باید در حوزه بانکداری اسلامی نظر بدهند و بانک مرکزی متعلق به همه مردم و پایه سیاستمداری مهم اقتصاد کشور است و اگر بخواهیم یک بعدی پیش برویم کار جلو نمی رود.

همتی گفت: استقلال بانک مرکزی هم چیزی غیر از این نیست و البته اضافه برداشت نیز در تیرماه امسال نسبت به تیرماه پارسال ١٨.٢ درصد رشد داشته و اگر بدهی بانکها به بانک مرکزی در ضریب فزاینده ضرب شود صد هزار میلیارد تومان نقدینگی اضافه شده است.

همتی از بررسی بانک مرکزی برای ارایه سپرده های دو ساله و سه ساله خبر داد و گفت: در حال بررسی این امر هستیم که بتوانیم در کنار این سپرده های چندساله، دولت هم اوراق مشارکت منتشر کند.

وی اظهار کرد: باید باور کنیم که در جنگ اقتصادی هستیم و نباید مثل بچه پولدارها زندگی کنیم.

ضرورت مقابله با بانک های متخلف

همتی با یادآوری اینکه در یک ماه گذشته 90 درصد وقت خود را برای اصلاح بازار ارز صرف کرده است، گفت: اکنون که این بازار کمی سامان یافته سراغ بانک ها خواهیم رفت. 

«باید به مسابقه بی سابقه بانک ها برای نرخ سود و اضافه برداشت های بی حساب و کتاب برخی بانک های مشکل دار فکری کرد.» 

وی تصریح کرد: «معنا ندارد بانکی مشکل خود، بی کفایتی مدیریتی و بی نظمی حسابداری خود را با اضافه برداشت به بانک مرکزی تحمیل کند و بعد کشور را به ورطه نابودی بکشاند.»

«دیگر اجازه این کار را نمی دهیم و بانک هایی که چنین می کنند قابل حمایت نیستند زیرا اگر می خواهیم اقتصاد کشور درست شود باید بانک ها منظم شوند.»

 حل مشکل اقتصادی نیازمند «جسارت» است

رییس شورای پول و اعتبار یادآور شد: «سال 1387 کارشناسان اقتصادی می گفتند مشکل اقتصاد کشور نقدینگی است؛ اکنون نیز همین را می گویند؛ انتظار نداشته باشید که بنشینیم تا 10 سال دیگر نیز بگویند مشکل اقتصاد کشور نقدینگی است؛ باید جسارت جراحی را داشته باشیم. زیرا در غیر این صورت کل سیستم و نظام پایین می شود.» 

همتی افزود: «تاکنون ساماندهی وضعیت بانک ها وظیفه قانونی بانک مرکزی بود اما پس از صحبت های رهبری برای ما اتمام حجت شده و اکنون وظیفه شرعی ما است.

«رهبر معظم انقلاب به طور خصوصی نیز به من تاکید کردند که بانک مرکزی جلوی بی نظمی، بنگاهداری، اضافه برداشت و هزینه سنگین بانک ها را بگیرد.» 

اصلاح امور به ابزار جدید نیاز دارد

وی تصریح کرد: «برخلاف آنچه که می گویند من فقط با عده ای خاص مشورت می کنم باید بگویم که من فردی القاپذیر نیستم؛ از کارشناسان از چپ چپ تا راست راست استفاده می کنم؛ همه صاحبنظران در نقاطی مشترک هستند که برآیند آنها در سیاست های پولی به کار گرفته می شود.»

رئیس بانک مرکزی در عین حال گفت: برخی ابزارهای پولی ما به دلیل بانکداری اسلامی قابل استفاده نیست و باید با شورای نگهبان، مراجع تقلید و فقها صحبت کنیم چون بانک مرکزی وظیفه حاکمیتی دارد و باید از ابزارهای نوین برای ساماندهی وضعیت موود استفاده کند.

«امروز در بانک های مرکزی جهان با استفاده از ابزارهای نو توانسته اند تورم را کنترل کنند اما ما برمبنای روش های گذشته نمی توانیم کار کنیم.»

وی افزود: با استفاده از ابزارهای موثر در بازار پول می توان در عملیات بازار باز وارد شد زیرا روند چند سال گذشته نشان داد که روش های سنتی آزمایش شده، جواب نمی دهد. 

همتی، استقلال بانک مرکزی را به این مفهوم دانست که برآیند نظر کارشناسان در راستای حفظ منافع ملی مورد بهره برداری قرار گیرد. 

در 4 ماه 150 هزار میلیارد ریالی به بدهی بانکها اضافه شد

رئیس شورای پول و اعتبار همچنین گفت: «حجم پایه پولی که عمدتا به دلیل برداشت های بانک هاست در تیرماه امسال نسبت به پارسال 18.2 درصد افزایش داشته است؛ در چهار ماهه نخست امسال نیز 150 هزار میلیارد ریال به بدهی بانک ها اضافه شده که بسیار خطرناک است؛ یعنی در همین چند ماهه بالای صد هزار میلیارد ریال به حجم نقدینگی اضافه شده است.»

وی افزود: در مورد سپرده های بانکی، طرح هایی در بانک مرکزی در دست اجراست و باید اقداماتی را برای مدیریت سود سپرده ها انجام داد. 

برای سود سپرده ها تصمیم عقلایی می گیریم

همتی، به موافقت بانک مرکزی با تمدید سود برخی حساب ها اشاره کرد و گفت: «برخی گفتند بانک مرکزی با نرخ سود 23 درصدی موافقت کرده و به سرعت نیز منتشر شد در حالی که گفتیم فقط حساب های 2 تا 11 شهریور یک ماه تمدید می شود؛ به طور حتم برخی منافعی دارند که چنین می گویند.»

رئیس شورای پول و اعتبار افزود: سعی می کنیم در زمینه سود تصمیم عقلایی بگیریم؛ شاید دوباره حساب های 2 یا سه ساله را در بانک ها رایج کنیم. 

همتی، لازمه این کار را توان مدیریت بانک ها در مدیریت این حساب ها دانست و افزود: البته دولت نیز باید اوراقی را در این زمینه منتشر کند. 

رئیس بانک مرکزی گفت: «ایجاد سپرده هایی برای حفظ دارایی های مردم، تا آنها دارایی های فیزیکی خود را در قالب آن نگهداری کنند در دستور کار است.»

وی سپرده های ارزی را یکی از این روش ها دانست و از بانک ها خواست، مردم را تشویق کنند ارزهای خانگی خود را با افتتاح این سپرده ها وارد چرخه اقتصادی کنند.