احمد مجتهد اقتصاددان و رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در گفتگو با اگزیم نیوز با بیان اینکه مشکل مربوط به نوسانات نرخ ارز هر چند مدت یکبار اتفاق می افتد گفت مشکل اصلی نوسانات نرخ ارز است و تلاش برای تثبیت نرخ ارز موجب بروز تلاطم در بازار ارز می شود، زیرا شرایط تثبیت اکنون فراهم نیست و اگر قرار باشد سیاست تثبیت نرخ ارز دنبال شود ممکن است در مقاطع مختلف با این تلاطم ها مواجه شویم.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه چیزی که اتفاق افتاد تا اندازه ای هم قابل پیش بینی بود، عنوان کرد: کاهش نرخ سود سپرده ها موجب شد که سپرده بانک ها به سوی سایر بازارها از جمله بورس اوراق بهادار، ارز، طلا و مسکن سوق پیدا کند. اما  بازار ارز به عنوان یکی از بازارهای جذاب برای سپرده گذاران بانکی بیش از باقی موارد مورد توجه قرار گرفت.

مجتهد با تاکید براینکه سیاست های جدید و ارایه بسته ضد التهاب می تواند در کوتاه مدت تاثیر گذار باشد و تا اندازه ای از کاهش ارزش ریال نیز جلوگیری کند، افزود: در کوتاه مدت با اجرای این بسته ما شاهد آن خواهیم بود که تا اندازه ای از کاهش ارزش ریال جلوگیری شود و حتی در یک مقطعی چند درصدی هم امکان دارد تقویت شود. با این حال نباید فراموش کنیم که بازار مکانیزم خودش را دارد و بر اساس عرضه و تقاضا به مسیر خود ادامه می دهد بنابراین اگر منابع ارزهای خارجی کاهش پیدا کند و تقاضا همچنان در سطح بالایی قرار بگیرد باز باید منتظر افزایش قیمت ارز باشیم.

رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی راهکار پیشنهادی خود را در سه مرحله مطرح کرد و افزود: بروز این تلاطم ها در بازار تا حدودی به نگرانی از لغو برجام و گسترش تحریم های اقتصادی وابسته بود و تا این مسئله به سرانجام درست و قطعی نرسد می تواند تا اندازه ای به التهاب بازار دامن بزند، بنابراین تاثیر مسایل بین المللی را نباید در این رابطه نادیده گرفت.

وی دومین راهکار را امکان دسترسی بیشتر به منابع بین المللی برای بانک مرکزی و دیگر بانک ها دانسته و این مسأله را از دیگر عوامل رسیدن به نقطه تعادل در این زمینه عنوان کرد و خاطرنشان ساخت: اگر بانک مرکزی بتواند اوراق قرضه بین المللی منتشر کند می تواند در ادامه آن اطمینان بازارهای بین المللی نسبت به اقتصاد ایران را نیز جلب کند. این کار می تواند علاوه بر کسب وجهه بین المللی، عاملی باشد برای فروکش کردن التهابات بازار و نقش به سزایی در ثبات بازارهای داخلی دارد.

مجتهد آخرین پیشنهاد را در دریافت منابع ارزی جدید از طریق فاینایس بانک های بین المللی و صندوق بین المللی پول دانست و گفت: در صورت دریافت منابع ارزی جدید از طریق فاینانس بانک های بین المللی و صندوق بین المللی پول ، پروژه های اقتصادی و عمرانی به جریان می افتند که موجب رفع رکود و بیکاری و حرکت مثبت در جهت رشد اقتصاد کلان می شود.

این اقتصاددان تغییرات مدام نرخ سود بانکی را از جمله مواردی دانست که به تولید لطمه وارد می کند و موجب تورم می شود و در ادامه یادآورشد: تولید بستگی به عوامل مختلف از جمله نقدینگی، بازارهای تولیدی و فاینانس برای پروژه ها  و طرح های سرمایه گذاری دارد. براین اساس برای پیشبرد طرح های سرمایه گذاری باید از بازار استفاده شود و برای نقدینگی هم باید از منابع بانک ها استفاده شود.

در این زمینه در صورت صلاحدید بانک مرکزی می تواند منابعی را به بانک ها تزریق کند همانطور که در این مدت زمان هم تا اندازه ای این کار را انجام داده است اما بحث عمده این است که آنچه که باید مورد توجه اساسی قرار گیرد همان بحث تورم و بیکاری است. بنابراین اگر اعتقاد داریم که تورم منشا تمامی مشکلات اقتصادی است باید اول به رفع معضل تورم بپردازیم.

مجتهد با اشاره به کمبود بودجه سال آینده دولت به دلیل محدودیت منابع عنوان کرد: بیکاری یعنی رکود و دولت باید منابعی را فراهم کند که با توجه به کمبود بودجه سال آینده بتواند در این زمینه سیاست های خود را اجرایی کند. منابع دولت در این زمینه عمدتا مالیات و فروش نفت و تازگی ها بحث فروش دارایی های دولت نیز مطرح شده است. متاسفانه منابع دیگری برای این امر وجود ندارد و با توجه به کثرت طرح های عمرانی ناتمام، دولت باید برای رسیدن به منبع جدید جهت سرمایه گذاری عظیم و رفع رکود برنامه های بلند مدتی را با استراتژی درست در دستور کار قرار دهد.

 وی با بیان اینکه راه حل دیگر دولت این است که از بازارهای مالی کمک بگیرد اذعان داشت: برای این منظور بازارهای مالی ما کشش نرخ های فعلی را ندارد و باید نرخ ها افزایش پیدا کند. در جایی که نرخ 18 تا 20 درصد برای سپرده بانکی در نظر گرفته می شود، بانک مرکزی باید نرخ بالاتری را پیشنهاد دهد چون ریسک آنجا بالاتر است مگر آن که بخواهند از طریق سرمایه گذاری خارجی این کار را جلو ببرند که باز هم شرایط محیطی برای فعالیت های اقتصادی در وضعیت مناسبی نیست.

این اقتصاددان در پایان در خصوص امکان موفقیت این سیاست ها عنوان کرد: کاهش نرخ سود بانکی با عجله و بدون توجه به توصیه های کارشناسان صورت گرفت در نتیجه افرادی که به دنبال سود بودند به سمت بازار ارز و طلا و مسکن رفتند. تعدیل نرخ ارز باید به صورت آهسته و پیوسته باشد. مردم به دلیل ریسک کمتر به سمت سپرده‌های بانکی می‌روند. براین اساس جذابیتی که در بازار ارز وجود دارد می تواند با سود 4.5 درصد سرمایه‌های سرگردان را جمع‌آوری کند که در این زمینه بانک مرکزی باید با تامل بیشتری سیاست های خود را عملیاتی کند.