دبیراتاق بازرگانی ایران و عراق: در اتفاقی جدید دولت عراق تصمیم گرفته است بازارچه های مرزی که بخش عمده ای از صادرات ایران به واسطه دسترسی راحت تر به بازار و هزینه ترابری کمتر از آنجا انجام می شد، را تعطیل کند. این اقدام دولت عراق در پی استقرار در گمرکات، بازبینی در نظام تعرفه گذاری و به روز رسانی قوانین انجام شده که شرایط مناسب صادراتی ما را نسبت به رقبا تضعیف کرده است.

حمید حسینی دبیر اتاق بازرگانی ایران و عراق در گفتگو با اگزیم نیوز با بیان اینکه برخلاف پیش بینی ها، توسعه صادراتی ویژه ای به عراق نسبت به سال گذشته نداشته ایم اظهار داشت: براساس پیش بینی ها باید به ارقام بالاتری در صادرات به عراق و اقلیم کردستان می رسیدیم اما بسته شدن مرزهای کردستان و اتفاقاتی که در اقلیم افتاد از یک سو، و طولانی شدن محدودیت های مرزی به دلیل برگزاری ایام اربعین موجب شد که میزان افزایش صادرات 9 ماهه اول در 2 ماه گذشته متوقف شود.

وی با بیان اینکه فقط از دو گمرک شیخ صله و شوشمی که بازارچه های مرزی در استان کرمانشاه هستند در 10 ماه نخست سال جاری چیزی حدود 300 میلیون دلار صادرات داشته ایم در حالیکه بازارچه رسمی نیستند، یادآور شد: بسته شدن این بازارچه ها در امر کاهش صادرات به عراق تاثیر به سزایی دارد. به طور مثال بازارچه مرزی سیران بند در شهر بانه در استان کردستان در دورانی که صادرات از مرزهای تمرچین، پرویزخان و باشماق تعطیل شده بود توانست درحفظ روند صادرات به عراق تاثیر به سزایی داشته باشد.

حسینی در ادامه فعالیت بازارچه مرزی گله چین در اشنویه را بسیار مثبت ارزیابی کرد و گفت : از مرزهای این بازارچه روزانه حدود 80 کامیون تردد می کند که بسته شدن آن می تواند از چند جهت برای ایران بار منفی داشته باشد. اولین مورد اینکه با بسته شدن این بازارچه های مرزی سهولت، سرعت و صرفه اقتصادی صادرات به عراق در بخش قابل توجهی از بین می رود زیرا بعد از این ترانزیت کالا باید فقط از مبادی رسمی صورت بگیرد که مستلزم هزینه های ریالی و زمانی بیشتر است. از سوی دیگر روابط تجاری شهرهای مرزی کاهش پیدا کرده و بسیاری از مشاغل مرتبط در بازارچه های مرزی از بین می رود که این خبر بسیار ناخوشایندی برای استان های مرزی با عراق است.

دبیر اتاق بازرگانی ایران و عراق با تصریح بر اینکه ما از دولت عراق انتظار داریم همانطور که ایران در مسئله ناآرامی های اقلیم کردستان با دولت عراق برای استقرار در مرزها همکاری کرد و در کنترل اوضاع به دولت مرکزی یاری رساند، در برقراری و حفظ بازارچه های مرزی بین دو کشور کوشا باشد، خاطر نشان کرد: طرف عراقی نباید فعالیت بازارچه های مرزی را به دلیل تغییر قوانین متوقف کند زیرا سرمایه گذاری زیادی در این مراکز انجام شده و فضا برای اشتغال و ارتزاق مرز نشینان استان های آذربایجان غربی و کردستان فراهم شده ضمن اینکه با ترانزیت کالا از این بازارچه ها از کاهش صادرات نیز جلوگیری به عمل می آید.

حسینی با اشاره به توجیه عراق برای بستن بازارچه های مرزی گفت: چون فعالیت  این بازارچه های مرزی رسمی نبوده و از سوی دولت عراق مجوزهای لازم را کسب نکرده است، در همان ابتدای کار کنسولگری ایران در اربیل با این تصمیم دولت مرکزی همراهی کرده طی اطلاعیه ای به فعالین اقتصادی اعلام کرده است که کالاهای خود را هر چه سریع تر از بازارچه های مرزی صادر کنند، این در حالی است که هنوز دولت عراق در گمرکات مستقر نشده و هنوز کردستان عراق است که گمرکات و بازارچه های مرزی را مدیریت می کند.

وی با بیان اینکه کنسولگری ایران در متقاعد کردن دولت مرکزی عراق اهمال کرد و به راحتی شرایطی را پذیرفت که می توانست با چانه زنی در مسیر قبلی خود هدایت کند، گفت: دلیلی وجود ندارد که ایران بدون مقدمه و بررسی شرایط طرف عراقی را که حاصل یک تصمیم گیری شتابزده است در خصوص بستن بازارچه های مرزی بپذیرد. درست است که عراق به سمت قانونمند شدن می رود اما اقدامات بدون برنامه ریزی قطعا به ضرر ایران تمام می شود. زیرا ما در این سال ها سعی کرده ایم علاوه بر 1300 مرز مشترک با عراق تعداد زیادی مبادی ورودی نیز داشته باشیم که هم بتوانیم حجم بیشتری از صادرات به این کشور را مدیریت کنیم و هم هزینه های حمل را تا جای ممکن کاهش دهیم . شاید در نگاه اول رقم صادراتی از بازارچه های مرزی در مقایسه با مبادی رسمی ورودی، زیاد نباشد اما لطمه بزرگی که مرزنشینان در بحث اشتغال در این بازارچه های مرزی متحمل می شوند قابل جبران نیست و به همین دلیل است که سعی داریم فعالیت این بازارچه های مرزی را حفظ کنیم.

دبیر اتاق بازرگانی ایران و عراق درخصوص اقدام دولت عراق برای بستن بازارچه های مرزی عنوان کرد: در اتفاقی جدید دولت عراق تصمیم گرفته است بازارچه های مرزی که بخش عمده ای از صادرات ایران به واسطه دسترسی راحت تر به بازار و هزینه ترابری کمتر از آنجا انجام می شد، را تعطیل کند. این اقدام دولت عراق در پی استقرار در گمرکات، بازبینی در نظام تعرفه گذاری و به روز رسانی قوانین انجام شده که شرایط مناسب صادراتی ما را نسبت به رقبا تضعیف کرده است.

وی با اشاره به اینکه نسبت به سال گذشته در بسیاری از بازارها میزان صادرات کاهش پیدا کرده است یادآور شد: در سال جاری صادرات سیمان و سیب درختی متوقف شد ضمن اینکه بحث افزایش تعرفه لبنیات و نوشابه را نیز داشتیم که در مجموع این موارد در روند کاهشی صادرات به بازار عراق تاثیر گذاشت.

حسینی ضمن ارائه‌ ارقامی از تجارت ایران با عراق گفت: در شش ماه اول امسال صادرات به عراق سه میلیارد و ۲۷۷ میلیون دلار بوده است و همانند گذشته ماهانه ۶۰۰ میلیون دلار صادرات به عراق داشته ایم. عددها نشان می دهد چیزی در حدود یک سوم صادرات ما به اقلیم کردستان است. یعنی در سال حدود دو میلیارد دلارکه این رقم معادل صادرات ما به آسیای میانه است. با پایان یافتن بحث خودمختاری اقلیم کردستان و استقرار دولت عراق درمنطقه، خوشبختانه علی رغم اینکه درهمان 10 روز اول مرزهای مشترک دو کشور اعم از پرویزخان و تمرچین باز شد، اما با عدم استقبال طرف عراقی مواجه شدیم که این مسئله نگرانی ما را دو چندان کرد زیرا شواهد نشان می داد که بازارهای مورد نظر را از دست داده ایم اما آمار دو هفته گذشته نشان می دهد که دوباره توانسته ایم در این بازارها نقش پررنگی داشته باشیم و سهم خود را حفظ کنیم.

وی افزود: از ابتدای سال 96 تا 15 بهمن، 5 میلیارد و 300 میلیون صادرات کالا و محصول به عراق انجام شده که این موارد جدای از صادرات برق، گاز، خدمات فنی- مهندسی و توریستی است که آمار ترانزیت و فراورده های نفتی درآن محاسبه نشده زیرا عموم این کالاها توسط بخش خصوصی در حوزه مواد غذایی، محصولات کشاورزی و مصالح ساختمانی ارسال شده است.

دبیر اتاق بازرگانی ایران و عراق یادآور شد: شروع بازسازی استان های هم مرز عراق با ایران موجب شد تا روزانه حدود 800 کامیون از مرزهای اقلیم تردد کنند. البته در حال حاضر نمی توان گفت که وضعیت مساعدی برای صادرات با توجه به شرایط پیش آمده در اقلیم کردستان وجود دارد و تجارت عمده در این منطقه صادرات مواد غذایی و سوخت است که بسیار مورد استقبال قرار می گیرد. همچنین مصالح ساختمانی برای بازسازی شهرهایی چون موصل ارسال می شود که مجموع این صادرات تا حدودی در رفع نگرانی فعالین اقتصادی در این منطقه موثر بوده است.

حسینی درخصوص بحث افزایش تعرفه لبنیات خاطرنشان کرد: افزایش تعرفه لبنیات برای همه رقبای تجاری در عراق اتفاق افتاد که به دنبال آن تمایل به خرید توسط مصرف کنندگان آن نیز به واسطه گران شدن کاهش پیدا کرده تا جایی که ممکن است بخشی از این خریداران از بازار خارج شوند. اما با ورود و سرمایه گذاری یکی از شرکت های لبنی ایران در خاک عراق ، این شرکت توانسته است شیرخشک را با تعرفه صفر درصد تولید کند و دراین زمینه بازار خوبی را هم به دست آورده است.

دبیر اتاق بازرگانی ایران و عراق با بیان این که در مبادلات تجاری و بحث صادرات با کشور عراق همیشه باید منتظر یک بحران و اتفاق جدید در مرزهایمان باشیم، عنوان کرد: در سیستم گمرک عراق نیز همانند ایران وقتی کالایی وارد می شود نیاز به ثبت سفارش است و از آنجا که نظام گمرکی در این کشور خیلی قانونمند و شفاف نیست، تنها افراد خاصی هستند که عمده تعرفه ها را در دست دارند یعنی دلال ها مجوزی برای ورود کالا ندارند و وارد کنندگان عراقی که می خواهند کالاهای ایرانی را وارد کنند مجبورند از این افراد خاص مجوز لازم را خریداری کنند. بر این اصل شکل گیری این پروسه باعث شد تا این افراد مجوزهای مورد درخواست را به شدت گران کنند و زمان ثبت سفارش را نیز طولانی تر کنند.  

وی با اشاره به اینکه پیش از این فقط برای ورود کالا ثبت سفارش انجام می شد اما اکنون برای هر موردی باید برای شخص خاص خودش ثبت سفارش شود به عبارت دیگر تاجر عراقی با خرید یک کالای ایرانی در زمان ثبت سفارش به طور مثال باید به نام 3 ایرانی سفارش را انجام دهد تا مجوز ورود کالا را دریافت کند که این پروسه اخلال زیادی را در امر صادرات به عراق به وجود آورده است. اما باید با انعطاف پذیری بازارهای عراق را همچنان حفظ کرد زیرا منافع زیادی برای فعالین اقتصادی و بحث گسترش صادرات ایران به دنبال دارد.