سیاست های تعرفه ای دولت به عنوان بخش مهمی از ابزار کنترلی برای جلوگیری از واردات محصولات گوناگون مورد اختلاف نظر فعالان اقتصادی است. برخی معتقدند دولت به هر دلیلی حتی برای حمایت از تولید داخل لزومی ندارد تعرفه های سنگین وضع کند چراکه این تعرفه ها تولید را تنبل بار می آورد و مزیت های رقابتی صنعت را در برابر تولیدات جهانی از بین می برد.

به عقیده این گروه در حال حاضر بسیاری از صنایع از بهره وری پایین برخوردار است و بدون رقابت امکان ارتقای بهره وری پایین است. مشکلات دیگری نیز در این زمینه وجود دارد؛ تولیدات ایرانی به خصوص در حوزه هایی که واردات محصول با محدودیت روبرو است عموما با کیفیت پایین روبرو هستند و یا قیمت تمام شده بالا دارند و ...

در این بین این که دولت تولیدات ضعیف و مشکل دار را شناسایی کرده و با سیاست های تعرفه ای مورد حمایت قرار دهد از نگاه این افراد تصمیمی کاملا اشتباه است. در مقابل عده ای دیگر معتقدند تعرفه ابزار مهمی برای حمایت از تولید داخلی است و با توجه به نوپا بودن برخی صنایع استفاده از این ابزارها ضروری است.

طرفداران این موضوع می گویند تولید داخلی با مشکلات ساختاری روبرو است که بسیاری از آنها از دست تولیدکننده خارج است و به دولت و اقتصاد مرتبط می شود. به عنوان مثال اثرات ناشی از تحریم ها که در گذشته توان بسیاری از تولیدات را کاهش داده و یا نرخ های سود بالای بانکی و یا تورم شدید در دهه گذشته در کشور همگی موضوعاتی است که تولید کننده نمی تواند برای آن کاری کند. به عقیده این گروه دولت باید در برابر این موضوعات سیاست های حمایتی را به کار ببندد و لااقل بتواند تولید را در برابر سیل همجومی کالاهای وارداتی محافظت کند. 

در این رابطه یک نماینده سابق مجلس معتقد است وضع تعرفه در راستای ارتقای کیفیت تولیدات داخلی است، اما در بعضی مواقع دولت ها از طریق افزایش تعرفه به دنبال ایجاد درآمد هستند.

حسین گروسی در این رابطه می گوید: در حال حاضر مهمترین بحث در تجارت این است که ما باید دیر یا زود به تجارت جهانی و WTO بپیوندیم علی رغم کارشکنی های برخی کشورها عدم پیوستن به این سازمان موجب شده که ما کیفیت کالاهایمان را افزایش بدهیم.

وی افزود: در سازمان تجارت جهانی بحث رقابت مطرح است و با ابزار تعرفه نمی توانیم جلوی واردات را بگیریم زیرا این امر تا یک مقطعی امکان پذیر است، لذا در حال حاضر که می دانیم کشور ما باید در این عرصه حضور پیدا کند پس نباید به طور مصنوعی و با وضع تعرفه از واردات کالا جلوگیری کنیم.

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در مجلس هشتم قانونی تحت عنوان ارتقای سطح کیفیت خودروها وضع کردیم که دولت مکلف شد به گونه ای برنامه ریزی کند که در پروسه زمانی مشخصی کیفیت تولید خودروی داخلی ارتقا پیدا کند و همچنین تعرفه ها نیز طوری وضع شود که موجب رقابت شود.

گروسی در ادامه گفت: براساس این مصوبه قرار بود خودروسازان هر ۶ ما گزارشی را به مراجع نظارتی بدهند و وزارت صنعت نیز بحث نظارتی را در این خصوص انجام بدهد، لذا اگر بهترین قوانین هم مصوب شود اما در اجرا کوتاهی کنیم موجب ناامنی در اقتصاد می شود.

وی تصریح کرد: قوانین خلق الساعه نمی تواند موجب ارتقای کیفیت محصولات و همچنین پیشرفت سرمایه گذاری داخلی و خارجی شود و همانطور که می بینیم نه تنها گزارشی در خصوص قانون ارتقای کیفیت سطح خودروهای داخلی ارائه نشده بلکه شاهد واردات خودروهای چینی و بی کیفیت به داخل کشور هستیم.

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه باید مجلس قوانین گذشته را مرور کند، افزود: در گذشته قانون ارتقای سطح کیفی خودروها، قانون حمایت از تولیدات داخلی و صندوق توسعه ملی همه در راستای حمایت از تولید داخلی در مجلس مصوب شده اند و در حال حاضر در این راستا مجلس باید بعد نظارتی خود را تقویت کند.

گروسی بیان کرد: تولید باید دارای سه ویژگی کیفیت، قیمت تمام شده و استفاده از فناوری های روز و جدید را داشته باشد. اگر تعرفه ای وضع می شود به دلیل این است که می خواهیم کیفیت تولیدات داخلی را ارتقا بدهیم اما متاسفانه تعرفه ها در این جهت نیست و در بعضی مواقع دولت ها از طریق افزایش تعرفه به دنبال ایجاد درآمد هستند.

وی تاکید کرد: انتظار ما این است که دولت و مجلس بحث استراتژی تولید و آمایش سرزمین را که دو مقوله مهم در ارتقای کیفیت محصولات صنعتی و کشاورزی است را مورد توجه قرار دهند که در این راستا می توان در خصوص بایدها و نبایدهای وضع تعرفه تصمیم گیری کرد.

ضرورت ارتقای رقابت در فضای تولید

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در این ارتباط در نظری مخالف گروسی می گوید: تا زمانی که تولیدات ما صادرات محور و رقابتی نباشد به هر میزان هم که تعرفه بالا برود، مردم تمایل به خرید کالای وارداتی خواهند داشت.

جواد حسینی کیا اظهار کرد: در واقع در ایجاد تعرفه نگاه بیشتر به سمت کمک به تولید داخلی است و اینکه واردات به امری تبدیل نشود که تولیدات ما را دستخوش مشکلات کند.
وی افزود: البته همه می دانند که صرفا وضع تعرفه نمی تواند تولیدات را از مشکلات و چالش ها مصون کند لذا زمانی که تولید صادرات محور و رقابتی نباشد به هر میزان هم تعرفه بالا برود بازهم مردم تمایل به خرید کالای وارداتی خواهند داشت.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از موضوعاتی که در کمیسیون صنایع مجلس با حضور وزیر صنعت مورد بحث قرار گرفت در این خصوص بود که تعرفه ها متناسب شود به گونه ای که به تولید داخل کمک کند و همچنین نظارت ها در این رابطه افزایش یابد تا کالای تولید شده در داخل قابلیت رقابت در بازار را داشته باشد.
حسینی کیا بیان کرد: یکی از کارهایی که در مجلس صورت گرفته این است که در هر حوزه ای که بیش از ۵۰ درصد تولید داخلی داریم و ظرفیت افزایش تا صد در صد را دارد باید واردات در این بخش ها ممنوع شود.
وی ادامه داد: بر اساس گزارش های ارائه شده از سوی وزیر صنعت، تمام تلاش این وزراتخانه بر حمایت از تولید داخل است اما متاسفانه تولید داخلی در بعضی مقاطع دچار بحران می شود که در این راستا باید مجلس نظارت بیشتری صورت دهد که بتواند سوءمدیریت ها رفع کند.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: امیدواریم مجلس در کنار بحث نظارتی در کنار مدیران اجرایی در این خصوص گام بردارد تا حاصل وضع تعرفه تولید رقابت پذیر شود.