به گزارش اگزيم نيوز به نقل از گمرک ایران، کارنامه عملکرد تجارت خارجی کشور در نیمسال اول سال ‌جاری نشان می دهد مجموع صادرات غیرنفتی ایران در شش ماهه اول سال‌جاری به 20 میلیارد و 544 میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به میزان 3 و 20 صدم درصد کاهش داشته است.

همچنین در این مدت 23 میلیارد و 595 میلیون دلار انواع کالا وارد کشور شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 15.37 درصد افزایش نشان می‌دهد. به این ترتیب تراز بازرگانی کشور ما به میزانی بیش از 3 میلیارد دلار منفی شد که روند سال گذشته را بی تأثیر کرده است. تراز بازرگانی کشور سال گذشته برای اولین بار مثبت شد و این موضوع یکی از افتخارات دولت محسوب می شد با این حال این روند ناگهان با افت صادرات و رشد واردات تغییر جهت داد.

در این بین کارشناسان در گفتگو با اگزیم نیوز چالش های متعددی را در این حوزه مطرح می کنند و معتقدند باید در جهت بهبود این چالش ها اقدامات جدی به عمل اورد. در این رابطه ابراهیم جمیلی معتقد است زیرساخت های موجود نمی تواند به توسعه صادرات منتهی شود و این در حالی است که باید هزینه های گزافی پرداخت شود که این هزینه در همه جای دنیا به کمتر از نیم رسیده است.

در ایران، حمل و نقل رودخانه ای و دریایی در حد صفر است. بنابراین  نمی توان از تولید کننده داخلی انتظار اشت تا با شعار دولت و به تنهایی بتواند نرخ صادرات را با رشدی معادل ۲۰ درصد روبه رو سازد. به گفته وی بانک ها و میزان نرخ سود تسهیلات برای تولید کننده به مانند پاشنه آشیل شده است و به همین دلیل نمی توان انتظار داشت با این چالش ها در حوزه مالی زیرساخت ها برای توسعه صادرات فراهم شود.

به گفته وی کشور ما ضعف های بسیاری در خصوص زیرساخت های صادراتی دارد. یکی از این عوامل معضلات حمل و نقل است. اهم مشکلات حوزه حمل و نقل صادراتی نوسازی و بازسازی ناوگان فرسوده است. در حال حاضر ابزار و امکانات مورد استفاده حمل و نقل صادراتی کشور ما بسیار قدیمی است. طبیعتا با این اوصاف زیرساخت مربوط به ریل و جاده و ناوگان کشور ما دارای مشکل خواهد بود و به هیچ عنوان توان رقابت با کشورهای دیگر از جمله ترکیه که در مجاورت ما قرار دارد برابری یا حتی مقایسه نخواهیم داشت.

بهادرانی، عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران معتقد است به ‌طور کلی صادرات غیرنفتی و صادرات خدمات ، در سال‌های اخیر فراز و نشیب‌هایی داشته است. علت فراز و نشیب این بخش، عمدتاً به موانع و مشکلاتی برمی‌گردد که بنابه دلایل مختلفی به فعالان این عرصه تحمیل شده است. در واقع  بین آنچه که امروز صادر می‌کنیم و آنچه در واقع می‌توانیم صادر کنیم، فاصله زیادی وجود دارد.

وی با اشاره به این که یک بخش مهم از صادرات ما باید به صادرات خدمات فنی و مهندسی اختصاص یابد می گوید: چون عمده صادرات خدمات فنی و مهندسی در حوزه برق وکارهای پیمانکاری اتفاق می‌افتد، بایستی توانمندی‌ رقابتی را افزایش داد، اما میزان فعلی صادرات خدمات فنی ومهندسی  متناسب با توانمندی‌ها و ظرفیت‌های ایجاد ‌شده در کشور  نیست و با پتانسیل بالقوه این حوزه فاصله دارد و اگر بنا داریم در چشم‌انداز افق 1404 به رونق و توسعه صادرات غیرنفتی برسیم که وابستگی به نفت قطع شود بایستی تقویت این بخش در اولویت قرار بگیرد.

به گفته وی از طرف دیگر اگر ظرفیت ایجاد می کنیم باید صادرات نیز داشته باشیم، به عنوان مثال برای صنعت پتروشیمی اگر ظرفیت ایجاد می کنیم باید صادرات هم انجام دهیم، در غیر این صورت با تولیدزیر نقطه سر به سر شرکتها، زیانده خواهند شد.

به گفته بهادرانی حتی صنایع فعال کنونی نیز اگر بااین مشکل روبرو شوند با ورشکستگی و درنهایت تعطیلی مواجه خواهند شد. می توان گفت سیمان در این موقعیت به سر می برد؛ ابتدا ظرفیت را ایجاد کردیم ولی به دلیل رقابت نابجای تولیدکننده های داخلی (فروش سیمان به قیمت 42 تا 46 دلار) موجب شد کشور عراق ما را به دامپینگ متهم و با ایجاد موانع از ورود سیمان تولیدی  ما به کشورش جلوگیری کند.

وی ادامه داد: دلیل این مشکل را استفاده برخی از صنایع، از رانت های انرژی می دانم و معتقدم رانت بزرگی در اختیاراین صنایع قرار دارد و دولت نیز حمایتهای ویژه خود را به این بخش از حلقه اول در زنجیره تامین صنعت، معطوف کرده است. عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: دولت انرژی ارزان قیمت را به آسانی در اختیار برخی از صنایع قرار می دهد و به این جهت حضور ما در این بازارها رقابتی نیست، در صورتیکه باید در این بازارها رقابتی اقدام کرد، دلیلی ندارد که صنایع با انرژی ارزانی که از دولت دریافت می کنند به جهت اینکه ما یک کشور نفتی هستیم محصولات خود را ارزان در اختیار سایر کشورها قرار دهند. بدین ترتیب نیاز است دولت در این مقوله سیاست گذاری صحیح  داشته باشد و تجار هم از این موقعیت استفاده بهینه کنند.

به گفته بهادرانی هم اکنون ما به این نکته نیاز داریم که مثلاً پس از یک سال جمع آوری دستاوردهای یک همایش و یا یک پروژه تحقیقاتی در ارگانی خاص ، این خروجی و رویکرد اجرایی بر پایه نتایج آن ها اجرایی شده و این تغییرات و منافع را ایجاد کرده است. متأسفانه در برخی ارگان ها هزینه های پژوهشی تنها تخصیص و جذب می شود ولی بر اساس نیازهای اساسی سیستم تعریف نمی شود.

در این بین عضو کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق بازرگانی تهران در گفت و گو با خبرنگار اگزیم نیوز در رابطه با دلیل نبود بسته های حمایتی در ایران اظهار کرد: نهادهای مختلفی در کشور ما وجود دارند که هم از صادرات و حتی واردات مربوط به صادرکننده ها در بحث تامین مالی و پوشش های لازمه حمایت می کنند که در این زمینه می توان کمک های فراوان بانک توسعه صادرات، صندوق صادرات و سازمان توسعه تجارت را یادآور شد.

کوروش پرویزیان افزود: گمرک هم در تنظیم تعرفه هایی که برای واردات اجناس در نظر می گیرد به کالا های واسطه و مواد اولیه توجه ویژه ای دارد و نرخی بسیار به صرفه برای آنها تعریف می کند. وی اضافه کرد: موقعیت سیاسی و تحریم ها دست اندازهای بسیاری برای تجارت خارجی کشور ایجاد کرد و این مسائل باعث شد تا فشارهای ناخواسته ای به تجار وارد شود و دیپلمات های ایرانی باید سعی در رفع مزاحمت ها کنند.

پرویزیان ادامه داد: دیپلماسی کشور باید سعی کند تا با کشور هایی که روابط تجاری خارجی بهتری دارند روابط خوبی برقرار کند و باید ظرفیت کشور برای صادرات محصولات و همچنین کالا های وارداتی که ارزش مجدد صادرات دارند را تقویت کرد. مدیر عامل بانک پارسیان خاطرنشان کرد: موضوعاتی همچون ارز و رابطه ریال کشور با ارزهای خارجی از مواردی است که بر تجارت بین الملل بسیار تاثیر می گذارد و ایجاد پوشش های مناسب بیمه ای و هجینگ از ملزومات سیاست های تجارت خارجی کشور است.

پرویزیان بیان کرد: تقویت پوشش بیمه ای، هجینگ و ابزار ثانویه به گسترش عملیات و معاملات بازرگانان کمک می کند و باید به این موارد توجه ویژه ای شود و گاهی امتیازهایی برای تجار در نظر گرفته می شود که کمک شایانی به تقویت مزیت رقابتی نمی کند لذا باید قوانین مجدد بازنگری شود و نیاز تجار کارشناسانه سنجیده شود.

وی اذعان کرد: دیپلماسی سیاسی باید در خدمت دیپلماسی تجاری قرار بگیرد که به این ترتیب علاوه بر تقویت تجارت بین الملل موجب ایجاد فرصت های تجاری خوبی هم می شود که از نمونه های آن می توان فرصتی که برای معامله با روسیه در زمانی که با ترک ها به مشکل خورده بودند و همچنین فرصت تجارت با قطر در زمانی که با کشور های عربی دیگر درگیر شد را نام برد.

این مسئول اضافه کرد: دیپلماسی تجاری مناسب می تواند فرصت های ایجاد شده را در بازاری پایدار و دائم ایجاد کند البته این موضوع مشروط به این است که خدمات و سرویس دهی بلند مدتی را فراهم کنیم و با ایجاد تعرفه های مناسب فرصت های پیش آمده به مشتری های دائمی تبدیل شود.