گمرک ایران در بخشنامه‌ای، شرایط جدید واردات برنج را اعلام کرد. مدیرکل مرکز واردات و امور مناطق آزاد و ویژه گمرک جمهوری اسلامی ایران در نامه ای به تمامی گمرکات مستقر در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی کشور، شرایط جدید واردات برنج را اعلام کرد. بر اساس این بخشنامه با توجه به محدودیت‌های ابلاغ شده نسبت به واردات برنج از سوی وزارت جهاد کشاورزی مقتضی است دستور فرمایند در زمان محدودیت و عدم امکان ثبت سفارش ورود برنج به قلمرو گمرکی، واردات برنج از طریق واحدهای بسته‌بندی مستقر در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به داخل که صرفاً نسبت به ورود برنج به صورت فله به محدوده منطقه و سپس بسته‌بندی آن اقدام می‌کنند در قالب «درصد مجاز قابل ورود» امکان‌پذیر نیست.

این بخشنامه افزود: در ایام اعمال محدودیت، واردات برنج به سرزمین اصلی توسط واحدهای فرآوری برنج مستقر در مناطق مزبور، پس از انجام عملیات فرآوری و پردازش در منطقه و بر اساس مصوبات کمیسیون تعیین ارزش افزوده و به میزان «درصد مجاز قابل ورود کالا» تعیین شده از سوی کمیسیون مزبور خواهد بود.

این بخشنامه در شرایطی صادر شده است که بررسی ها از آمار تجارت خارجی کشور در نیمه اول سال جاری نشان می دهد در این مدت واردات برنج به لحاظ وزنی و ارزشی به ترتیب 6 و 4.2 درصد از واردات کل کشور را به خود اختصاص داده است که البته در مقایسه با سال گذشته از رشد قابل توجه واردات برنج نیز حکایت دارد. سال گذشته در 6 ماهه اول 565 هزار تن برنج به ارزش 477 میلیون دلار وارد کشور شده که امسال از نظر وزنی 86 درصد و از نظر ارزشی 108 درصد رشد را تجربه می کند.

در این بین رشد شدید واردات در نیمه اول سال جاری باعث شد تا تراز بازرگانی ما بار دیگر منفی شود.  فهرست واردات محصولات اساسی بخش کشاورزی قند و شکر، روغن و برنج افزایش عجیب و غریبی نسبت به پنج ماهه نخست سال گذشته از نظر وزنی و ارزشی داشته است، علاوه بر برنج که آمار آن را در بالا ذکر کردیم واردات شکر به عنوان یک محصول پر مصرف استراتژیک به صورت تصفیه شده در پنج ماهه نخست امسال به ۶۹۳ هزار و ۸۴۰ تن به ارزش ۳۴۹ میلیون دلار رسید که نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته ۱۶۱.۲۷ درصد از نظر وزنی و ۱۷۴.۵۹ درصد از نظر ارزشی افزایش یافت.

پس از این محصول  واردات روغن با ۱۰۴.۴۱ درصد از نظر وزنی و ۱۰۵.۹۹ درصد از نظر ارزشی و واردات برنج با ۷۷.۹۷ درصد از نظر وزنی و ۱۰۲.۴درصد از نظر ارزشی نیز در رتبه‌های دوم و سوم افزایش بی‌رویه و غیر منطقی قرار می‌گیرند.

در این بین با آن که قرار بود تا پایان مهر ماه واردات برنج به کشور ممنوع باشد اما به نظر می رسد حتی واردات انواع برنج های آلوده را نیز به کشور شاهد بودیم که البته خوشبختانه دولت جلوی آن را گرفت. کشاورزان در این رابطه در گفتگو با اگزیم نیوز اعلام کردند واردات برنج دقیقا در شرایطی که کشاورزان و برنج کاران شمالی مشغول برداشت محصول خود هستند همیشه به رغم شعارهای مسئولان وجود داشته و دارد که این امر بازار محصولات تولیدی داخل را به شدت مورد آسیب قرار می دهد.

در این بین تجار اما نظر دیگری دارند و معتقدند حتی با ورود محصول داخلی به بازار باز هم نمی تواند نیاز بازار را پاسخ داد و بنابراین باید واردات صورت بگیرد. برخی دیگر با اشاره به قیمت بسیار بالای برنج تولید داخل در قیاس با برنج وارداتی می گویند: بسیاری از مصرف کننده های برنج وارداتی از اقشار متوسط درآمدی هستند که عموما توان خرید برنج ایرانی را ندارند و این که تلاش شود با محدودیت واردات برنج را به فروش رساند تنها باعث می شود سطح عمومی قیمت این کالای استراتژیک برای همه اقشار جامعه افزایش یابد و کمکی به حل معضل بازار نمی کند. در حال حاضر تولید کشور 2 میلیون و 200 تا 250 هزار تن در سال بوده و میزان نیاز ما نیز بیش از 3 میلیون تن در سال است که نشان می دهد نیاز به واردات برنج جدی است.

 به عقیده کارشناسان هر سال در همین ماه‌ها ممنوعیت واردات برنج به دلیل قرار گرفتن در فصل برداشت کلید می‌خورد‌ اما موضوع مهمی که حائز اهمیت به شمار می‌رود برنامه ریزی و تنظیم بازار است که باید پیش‌تردر دستور کار سازمان‌های ذیربط خصوصا وزارت جهاد کشاورزی قرار گیرد. متاسفانه عدم مدیریت صحیح در حوزه تنظیم بازار و در پی آن تنظیم صادرات و واردات موجب می‌شود که هر سال شاهد واردات بی رویه آن هم در فصل برداشت باشیم. این اتفاقات نشان می‌دهد برنامه ریزی و نظارت دقیقی بر روی بازار صورت نمی‌گیرد و وضعیت بازار قبل از واردات و پس از آن بررسی نمی‌شود  و سرانجام این موضوع منجر به کمبود، گرانی و اختلال در بازار خواهد شد.