روابط اقتصادی ایران با کشورهای اروپایی پس از برجام متحول شده است. از زمانی که سند برجام به امضای نهایی گروه 1+ 5 و ایران رسید، همکاریهای اقتصادی ایران و اروپا با افزایشی چشمگیر همراه بوده است که روز به روز درحال گسترش است. در این دوره هیأت های بسیاری از کشورهای اروپایی وارد تهران شد. در اين بين فرانسه به عنوان نخستین مقصد سفر حسن روحانی رئیس جمهوری ایران انتخاب شد. چیزی حدود 15 سال پیش، فرانسه یکی از نخستین شرکای تجاری ایران بود. تحریم ها سبب تجدید تعادل بازرگانی خارجی ایران شد. بنابراین سفر روحانی به پاریس، یک تکانه سیاسی بود که حرکتهای بعدی را ایجاد کرد و باعث شد شرکتهای دو کشورخیلی سریع درخصوص امضای قراردادهای نهایی به توافق برسند. بعد از سفر رئیس جمهور ایران به فرانسه توافقاتی در زمینه علمی و فناوری، محیط زیست و ساخت فرودگاه، قطارهای سریع السیر، راهسازی، انرژی، ارتباطات، حمل و نقل و خودروسازی بین دو کشور انجام گرفت. نخستین قراردادهایی هم که امضا شد و اکنون رنگ و بوی اجرایی به خود گرفته است مربوط به حضور پژو و رنو و ایرباس در ایران بود.

فرانسه پیشتاز بازگشت به ایران

بعد از امضا و اجرايی شدن برجام، فرانسویان جز اولین هیئت های اروپائی بودند که راه ایران را در پیش گرفتند و اکنون بطور فعالانه جهت کسب فرصت های اقتصادی مذاکره می کنند.

فرانسه با هدف عادی سازی روابط با ایران در سپتامبر 2015 (شهریور 1394) دفتر بیزینس فرانس را در تهران گشود که آژانس دولتی فرانسه برای بین المللی کردن اقتصاد این کشور است.

حجم مبادلات اقتصادی ایران و فرانسه که از 3/ 4 میلیارد یورو در سال 2004 به کمتر از 500 میلیون یورو در سال 2013 کاهش یافته بود، آمار گمرک های فرانسه نیز مؤید کاهش شدید تجارت دوجانبه در ده سال گذشته است. اما مبادلات از 2015، برای نخستین بار پس از 2010 و حتی پیش از لغو عملی تحریمها، رو به افزایش رفته و این افزایش در ده ماه نخست 2016 با رشد نزدیک به 200 درصد دامنه باز هم بیشتری یافته است. مبادلات هم شامل افزایش صادرات ایران به فرانسه به مبلغ 986 میلیون یورو، یعنی 1638 درصد افزایش، و هم شامل افزایش خریدهای ایران از فرانسه به مبلغ 535 میلیون یورو، یعنی 17 درصد است که البته ازسرگیری صادرات نفت ایران با لغو تحریم ها در این افزایش تأثیر داشته است.

فرانسه با دانش بالا در زمینه توسعه انرژی‌های پاک و بهینه‌سازی مصرف نیرو آماده همکاری و ارائه خدمات فنی مهندسی، مشاوره‌ای و اجرایی کردن طرح‌هاست و مي تواند در طرح‌های حمل‌ ونقل ریلی و توسعه بندرها با ایران همکاری مشترک داشته باشد. امروزه حضور خودروسازان بزرگ جهانی در ایران مطابق با الگوی سرمایه گذاری و بومی سازی است و این الگویی است که پژو، سیتروئن و رنو دنبال می کنند. برای همکاری های اقتصادی هم اکنون بسترها و زمینه های بسیاری وجود دارد ولی می توان بازهم این بسترها را فراهم کرد. اغلب بخش های اقتصاد ایران برای جذب سرمایه گذاری خارجی بازشده است و در بسیاری حوزه ها نیز این سرمایه گذاری ها عملیاتی شده است. نظر رسمی مقامات فرانسوی این است که دولت و شرکتهای خصوصی فرانسه یکی از کشورهایی است که بیشترین بسیج را برای سرمایه گذاری در ایران و همکاریهای مشترک با این کشور انجام داده است و قرار است که این جهش را به همراه شرکای ایرانی ادامه دهیم. البته شرکتها و مقامات ایرانی نیز باید نقش خود را برای رفع موانع موجود ایفا کنند که مهمترین آن اصلاح نظام بانکی و اجرای استانداردهای روز دنیاست تا از این رهگذر سرمایه گذاران بتوانند از تسهیلات بانکی نیز بهره مند شوند. تا پايان سال 95، 40 بانک اروپایی با ایران تعامل بانکی داشتند که 2 بانک فرانسوی جزو آنهایند. از سوي ديگر میزان سرمایه گذاری فرانسه در ایران در پایان سال 2015 را 340 میلیون یورو اعلام شده كه این رقم اکنون افزایش پیدا کرده است اما رقم دقیق آن در اختیار نیست.

همچنین ارزش مبادلات دوجانبه با ایران در سال 2016 میلادی 2 میلیارد و 100 میلیون یورو عنوان شده كه این رقم نسبت به سال پیش از آن 235 درصد افزایش دارد.

فرانسه از سرمایه گذاران ایرانی استقبال می کند

فرانسه نیز از سرمایه گذاران ایرانی استقبال و آنان را برای ورود به بازار 65 میلیونی این کشور و دسترسی به بازار 500 میلیونی اروپا و آفریقا یاری می کند. اکنون 20 هزار شرکت خارجی در فرانسه فعالیت می کنند که 20 شرکت ایرانی اند. فرانسه یک مقصد مناسب برای سرمایه گذاران خارجی و یک قطب اقتصادی مهم در اروپاست که بخوبی امکان دسترسی را به تمام بازارهای اروپایی و آفریقایی فراهم می کند.

مهمترین قراردادهای امضا شده بين ايران و فرانسه

 اولين تفاهم نامه همکاری بين دو كشور با موضوع اصلاح نژاد و تولید تخم چشم زده ماهی قزل آلای رنگین کمان با استاندار لرستان به امضا رسيد به عبارتي سرمایه گذاری 10 میلیون یورویی شرکت فرانسوی در حوزه شیلات لرستان آغاز شد. پس از آن شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و راه آهن فرانسه تفاهم همکاری مشترک امضا کردند. یکی از اين همکاری ها با شرکت SNCF برای پروژه راه‌آهن سریع‌السیر تهران-قم-اصفهان محسوب می‌شود. همچنين دو كشور ايران و فرانسه یادداشت همکاری گردشگری با هدف ارتقای روابط دوجانبه، تسهیل افزایش شمار گردشگران دو کشور، ارتقای توسعه منابع انسانی در زمینه صنعت گردشگری و نیز بازاریابی و توسعه گردشگری کوهستان و طبیعت گردی امضا كردند. روابط‌ اقتصادی ایران و فرانسه بیش از 200 درصد افزایش یافته است. به‌طوری که پژو، ایران خودرو و سایپا توانسته‌اند همکاری‌هایی را در زمینه خودرو انجام دهند و رنو نیز به این همکاری‌ها پیوسته‌ است. از سوي ديگر توتال جزو اولین شرکت‌های اروپایی است که خرید نفت خام از ایران را آغاز کرده است. همچنين میزان مبادلات تجاری تهران- پاریس در یازده ماه سال ۲۰۱۶ و بعد از اجرای برجام بیش از یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو بوده که سه برابر مدت مشابه سال قبل است.

از سوي ديگر در حوزه كشاورزي ۴ قرارداد و تفاهم نامه همکاری بین ایران و فرانسه در اين بخش به امضا رسیده است، كه به موجب اين تفاهم نامه ما می توانیم در زمینه فنی، مالی، کشاورزی، دامپروری و بذر همکاری هایمان را روز به روز گسترش دهیم. همچنين نبايد از اين نكته غافل شد با امضای 20 سند همکاری، از جمله همکاری های گردشگری راه را برای تحرکی چشمگیر در روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی، تهران – پاریس در دوره پسابرجام گشودند.

سند « نقشه راه تقویت روابط دوجانبه ایران و فرانسه» به عنوان نخستین یادداشت تفاهم همکاری‌های مالی میان دو کشور در حوزه صنعتی و اقتصادی توسط وزیران صنعت ایران و فرانسه امضا شد. همچنين یادداشت تفاهم همکاری در زمینه ارتباطات را وزیران ارتباطات دو کشور و یادداشت تفاهم همکاری در زمینه محیط زیست و آب و هوا نیز توسط رییس سازمان محیط زیست ایران و وزیر خارجه فرانسه امضا شده است. و در نهايت تفاهم نامه در زمینه بهداشت و دارو را نيز از جمله دستاوردهاي ايران و فرانسه پس از برجام است.