اگر چه رابطه اقتصادی ایران و چین دارای سابقه تاریخی طولانی مدتی است و بیشتر در طول این مدت بر اساس تجارت نفت‌و گاز قرار داشته است؛ اما تحریم‌های بین‌المللی برای ایران و رشد قابل توجه اقتصاد چین باعث شده است که این روابط تجاری دستخوش تغییراتی شود؛ درحالی‌که کالا‌های کم‌کیفیت و ارزان‌تر چینی امروزه در بازار‌های ایران بیشتر در اختیار مصرف‌کنندگان ایرانی قرار می‌گیرد، دیگر وابستگی بازار‌های ایران به کالا‌های اروپایی مانند گذشته نیست. بر اساس آمارهای رسمی، چین برای ایران اولین شریک تجاری در صادرات است و در بخش واردات بعد از امارات‌متحده عربی در رتبه دوم قرار دارد. به گزارش اگزیم نیوز آمارهای رسمی نشان می دهد از سال 93 به بعد مسیر تجارت خارجی ایران و چین معکوس شده و به شکل نزولی درآمده است.

کارشناسان معتقدند چند دلیل در رابطه با کاهش تجارت ایران و چین وجود دارد؛ موضوع اول کاهش شدید قیمت نفت است. کاهش بهای نفت باعث کاهش درآمدهای کشور و در نتیجه کاهش واردات شده است. به طوریکه میزان واردات در 10 ماهه سال گذشته به 35 میلیارد دلار رسیده درحالیکه این رقم در سال 88 معادل 55 میلیارد دلار بود که این موضوع به طور کلی از کاهش شدید و معنادار واردات حکایت دارد. به عقیده کارشناسان اقتصادی در سال های اخیر به خصوص از سال 88 به بعد واردات کشور در نتیجه رکود اقتصادی به تدریج کاهش یافته است؛ هرچند میزان صادرات روند رو به رشدی را در این سال ها طی کرده است.

عامل دوم کاهش شدید و معنادار بهای کالاها در بازارهای جهانی است. بررسی ها نشان می دهند عمده اقلام صادراتی ایران در سه سال گذشته در بازارهای جهانی با افت شدید قیمت روبرو شده اند. به عنوان مثال قیمت فولاد، محصولات معدنی، فراورده های نفتی، پالایشگاهی و پتروشیمی و انواع فلزات با افت قیمت روبرو شده اند در نتیجه این میزان کاهش روی رقم صادرات و واردات ما اثر گذاشته است. حال با نگاهی به وزن صادرات غیرنفتی درمی یابیم که این شاخص با حدود 100 درصد رشد مواجه شده و از 55 هزار تن به 102 هزار تن رسیده است..در مقابل میزان واردات از رقم 51 هزار تن به 27 هزار تن رسیده که در مجموع باید گفت واردات کاهش شدیدی را تجربه کرده است.

مجیدرضا حریری نایب رییس اتاق مشترک ایران و چین در رابطه با کاهش مراودات تجاری بین ایران و چین به اگزیم نیوز می گوید چین دومین شریک بزرگ تجاری دنیا برای ایران محسوب می شود و به خصوص در شرایطی که ما با ایالات متحده به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان رابطه نداریماهمیت چین دوچندان خواهد شد. به گفته وی آنچه در فاصله سال های اخیر اتفاق افتاده کاهش قیمت کالاها در بازارهای جهانی است و از پتروشیمی گرفته تا نفت و معادن و ... همگی افت قیمت داشته اند و اگر از منظر وزنی به مراودات نگاه کنیم وزن تجارت ما با چین در مجموع نه تنها کمتر نشده که حتی بیشتر نیز شده است. حریری در رابطه با اثر برجام بر مراودات دو کشور گفت انتظاری که از برجام می رفت آن بود که روابط ما را با شریک معتبرمان تقویت کند چراکه در دوره تحریم ها برخی محدودیت ها مانع از حضور همه شرکت های چینی می شد و امروزه با رفع تحریم ها بانک ها و شرکت های جدید نیز به دامنه دوستان تجاری کشورمان اضافه شده اند که این مسأله می تواند در آینده باز هم به تقویت تجارت دو کشور منجر شود.

وی در ادامه با اشاره به تحولاتی که در حوزه بازارهای کالایی جهان دیده می شود گفت: بازارهای کالایی در حال برگشت هستند و افزایش قیمت نفت در حدود 50 درصد در مدت یک سال گذشته نشان می دهد که می توان به ارتقای ارزشی مراودات دو کشور نیز امیدوار بود. حریری در پاسخ به این سوال که ایا شرکای جدید جای چین را درساتحریم گرفته اند یا خیر، اعلام کرد رابطه خاصی با شرکای اروپایی ایجاد نشده است و انتظار نمی رود اروپایی ها بتوانند جایگزین های کاملی برای کشور ما باشند.   

به گفته نایب رییس اتاق ایران و چین ، این کشور جزو 3 شریک اول 110 کشور در دنیا محسوب می شود که این موضوع نیز جایگاه این کشور را در اقتصاد دنیا نشان می دهد.