حمایت روسیه از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای همچنان ادامه دارد به طوریکه ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه اخیرا در سخنرانی خود با اشاره به رفع تحریم های غرب علیه ایران اعلام کرد در حال حاضر هیچ مانعی برای عضویت دائم ایران در این سازمان وجود ندارد. این در شرایطی است که ایران از سال 2015 به عنوان عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شده و در تلاش است تا این عضویت به یک عضویت دائم تبدیل شود. با این حال برخی کشورهای عضو با این موضوع مخالفند.

سازمان همکاری شانگهای متشکل از کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکشتان، هند، پاکستان به عنوان اعضای اصلی و ایران و افغانستان و مغولستان به عنوان اعضای ناظر می باشد. از طرف دیگر اما ایران نیز به منظور افزایش ضریب نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در منطقه نیازمند حضور دائم در این سازمان است. به همین منظور اخیرا در سفر رییس جمهور به روسیه با امضای توافقنامه ای بر ضرورت عضویت ایران در این سازمان تأکید مجدد شده است.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز اخیرا با اعلام همکاری جدی روسیه برای عضویت ایران در سازمان مذکور از بررسی این مسأله تا تابستان که برگزاری اجلاس اعضا را در آستانه به دنبال دارد خبر داده است. کارشناسان با اشاره به این که این سازمان 43 درصد از جمعیت دنیا و 24 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده معتقدند حضور ایران در این سازمان سهمیه های مهم تجاری و اقتصادی را برای کشور ما ایجاد خواهد کرد و از این منظر از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

در حال حاضر ترکیه که نتوانسته به عضویت کامل اتحادیه اروپا بپیوندد در تلاش است تا به سازمان همکاری شانگهای بپیوندد و حتی در سال 2013 اردوغان اعلام کرد در صورت عضویت در پیمان شانگهای با اتحادیه اروپا خداحافظی خواهد کرد. با این حال عضویت ایران در سازمان شانگهای با مخالفت تاجیکستان همراه است. از طرف دیگر آنطور که نشریات آمریکایی اخیرا اعلام کرده اند ایالات متحده نیز با عضویت ایران در سازمان شانگهای مخالف است.

به عقیده کارشناسان در صورتی که ایران به عضویت این سازمان درآید سه کشور ایران، چین و روسیه که در دوران مذاکرات هسته ای ارتباطات بسیار خوبی با هم داشتند می توانند یکی از قویترین اتحادهای منطقه ای را شکل دهند که این موضوع به مذاق آمریکا خوش نمی آید.

این سازمان جذابیت‌های دیگری هم دارد که آن استفاده چین از بازار مصرف کشورهای منطقه آسیای مرکزی، اهمیت تجاری مانند حمل و نقل از این مسیر به سایر نقاط (اتصال طرح جاده ابریشم به اتحادیه اقتصادی اوراسیا)، منابع نفتی دریای خزر و ضرورت بهره برداری از آن، همچنین بهره‌گیری روسیه برای ایجاد اتحادی در برابر غرب و اعمال نفوذ آنها در منطقه و کنترل اوضاع آسیای میانه در چارچوب سازمان برای کم‌رنگ کردن نقش پیمان‌هایی مانند ناتو در حوزه سی آی اس است. در این رابطه کیومرث یزدان پناه، کارشناس مسایل بین الملل در مورد حمایت اخیر وزیر امورخارجه روسیه از پیوستن ایران به سازمان شانگهای به عنوان یک عضو دائم، گفت: پایه های ایجاد سازمان شانگهای از اوایل سال 1993 بعد از فروپاشی ساختار شوروی زده شد وتقریبا بعد از یک دهه توانست خود را به عنوان یک سازمان بزرگ بین‌المللی معرفی کند.

وی با بیان اینکه این سازمان در حال حاضر در حال تبدیل شدن به یک اتحادیه منطقه ای با سازوکار مشخص است و در آینده تاثیرگزاری بیشتری در فضای منطقه ای و بین‌المللی خواهد داشت به موقعیت ژئوپولیتیک این سازمان اشاره کرد و گفت: کشورهایی از حوزه شرق آسیا، اوراسیا و آسیای دور در این اجلاس حضور دارند و با توجه به این موضوع ، از این توانایی برخوردار است که نقش کاملا موثری درعرصه منطقه ای و بین المللی ایفا کند.
یزدان پناه با اشاره به موقعیت ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران در منطقه جنوب غربی آسیا، افزود : قطعا پیوستن ایران به سازمان شانگهای هم به سود ایران و هم به نفع این سازمان خواهد بود.

وی با بیان اینکه درحال حاضر ایران عضو ناظر این اجلاس است و به نظر می رسد که آمریکا و تعدادی از متحدان اروپایی اش تمایل ندارند که ایران به این اتحادیه به عنوان یک عضو دائم بپیوندد ، تصریح کرد: چین و روسیه به عنوان دو عضو قدرتمند اجلاس شانگهای تمایل دارند که ایران هرچه زودتر به عنوان یک عضو دائم به این اتحادیه بپیوندد ، چرا که این موضوع مزیت های دو جانبه ای هم برای ایران وهم برای چین و روسیه خواهد داشت. رقابت چین و روسیه در آینده با آمریکا بیشتر خواهد شد و آنها تمایل دارند که شریک مطمئنی همچون ایران در منطقه خلیج فارس داشته باشند.
یزدان پناه با تاکید بر اینکه ایران باید موضوع پیوستن به این سازمان را جدی‌تر پیگیری کند و عضویت در این سازمان به عنوان یک عضو ناظر سودی برای ایران نخواهد داشت، افزود: همان طور که پیش از این اشاره کردم پیوستن ایران به این اجلاس می تواند برای سایر اعضای شانگهای نیز مفید باشد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که به نظر می رسد روند عضویت پاکستان در این اجلاس شدت بیشتری نسبت به ایران گرفته است، اظهار کرد: علاوه بر شرایط داخلی و بین‌المللی پاکستان باید به این موضوع توجه کرد که پاکستانی ها بیش از ایران تلاش می‌کنند که به این سازمان بپیوندند.