چالش نرخ ارز برای تولید همواره به عنوان یکی از موضوعات اساسی در دستور نقد و بررسی کارشناسان قرار داشته و دارد. گروهی بر این عقیده اند که مادامی که بهای ارز واقعی نباشد و متناسب با بازار تعیین نگردد نمی توان از رشد تولید و صادرات سخن گفت. گروهی دیگر اما نظر مخالف دارند و معتقدند با توجه به واردات محور بودن تولید در ایران و اتکای آن به واردات مواد اولیه و تکنولوژی ارز گران قیمت به تولید صدمه زده و مشکلاتی را برای آن ایجاد می کند با این حال اغلب تولیدکنندگان خواهان آن هستند که ارز با قیمت واقعی در کشور عرضه شود. طی دهه های اخیر اغلب نرخ ارز تحت کنترل و مدیریت شدید دولت ها بوده و این موضوع باعث شده تا اقتصاد کشور از آسیب پذیری بالایی در برابر ارز برخوردار شود حال آن که سیاست های متعددی که در این زمینه به کار گرفته شده نیز در بلندمدت کارایی خود را از دست داده اند. در این رابطه احمد حاتمی یزد معتقد است گروهی که به ارز ارزان تر دسترسی پیدا می کنند از رانت دولتی بهره مند می شوند که این امر آغازگر فساد مالی در اقتصاد کشور است، بنابراین دو نرخی شدن موجب فساد مالی و تک نرخی شدن خود حافظ سلامت اقتصاد کشور است. وی افزود: هرجا که سودآورتر باشد فعالان اقتصادی به همان سمت کشیده می شوند و ارائه ارز ارزان به ویژه خواران موجب می شود تا ارز در جایی صرف شود که نباید صرف شود.
به گزارش اگزیم نیوز حاتمی که در برنامه تیتر امشب شبکه خبر شرکت کرده بود گفت: اگر ارز تک نرخی نباشد موجب دو دستگی در دستیابی به نرخ های ارز می شود.
این کارشناس پولی بانکی افزود: تک نرخی شدن ارز نیازمند زیرساخت است زیرا تجربه تک نرخی شدن ارز در گذشته،  با شکست روبه رو شد و این نشان می دهد در تک نرخی کردن ارز باید به همه موانع و چالش ها توجه کرد.
حاتمی گفت: ما در این دولت شاهد چندنرخی شدن ارز بودیم و همین امر موجب تاخت و تاز قاچاق کالا در کشور بود.
وی افزود: در شرایطی که کشور با محدودیت های بین المللی مثل نظام تحریمها روبروست، امکان تک نرخی شدن ارز وجود ندارد زیرا بازارها محدود هستند، بنابراین یکی از راهکارها ، داد و ستد روان و همکاری بانک ها در سطح بین المللی است.
این کارشناس پولی بانکی افزود: برای توسعه اقتصادی کشور باید صادرات توسعه یابد که این موضوع تنها با تک نرخی شدن امکان دارد.

نقطه بهینه ارز

مظاهری اقتصاد دان نیز در ارتباط تلفنی با این برنامه با بیان اینکه زمانی که ما نظام چندنرخی داریم در بهترین حالت نرخ آزاد نرخ مناسب ارز به حساب می آید گفت: نرخ هایی که به وسیله دولت اعلام می شود چندان واقعی نیست زیرا این نرخها براساس تصمیمات سیاسی وضع شده است و موجب رانت و ویژه خواری می شود تا افرادی که با دولت ارتباط دارند بتوانند به سود ویژه ای دست یابند.

وی افزود : چندنرخی بودن ارز موجب می شود تا پرداخت هزینه های تورمی روی دوش تولید کننده داخلی بیافتد که نتیجه ای جز بالا رفتن قیمت تمام شده ندارد و  تولیدکننده داخلی توانایی رقابت با کالاهای خارجی را ندارد. مظاهری گفت: نظام چندنرخی موجب می شود تا کالای وارداتی ارزان تر از تولید داخل شود در نتیجه دولت برای حمایت از تولیدکننده داخلی مجبور می شود برای واردات ، تعرفه گمرکی در نظر بگیرد و در این شرایط پدیده قاچاق در کشور شکل می گیرد.
این کارشناس اقتصادی افزود : دولت های ما نرخ آزاد را دستکاری می کنند تا با دخالت در بازار نرخ واقعی ارز را همچنان پایین تر از نرخ اسمی نگه دارند و تولید کننده داخلی را در چالش رقابت نگهدارند. وی گفت : نرخ ارز یک ابزار برای رونق اقتصادی و صادرات است که دولتها به دلیل دانش کم از این ابزار به عنوان هدف استفاده می کنند.
مظاهری اضافه کرد:  در سه سال گذشته می توانستیم ارز را تک نرخی کنیم که متاسفانه فرصت ها را از دست دادیم، این امر جزو قول های دولت یازدهم بود و من معتقدم هر روزی که این کارعقب می افتد اقتصاد کشور لطمه می بیند. وی افزود: تک نرخی بودن ارز، اعلام نرخ واحد نیست بلکه نرخی است که در تعادل بازار کشف و اعلام می شود، بنابراین نرخ ارز را دولت تعیین نمی کند.

زیان های ارز چند نرخی

محمد لاهوتی  رئیس کنفدراسیون صادرات نیز در این رابطه گفت: چند نرخی ارز موجب فساد ، رانت و نابرابری اجتماعی می شود. وی افزود: از حدود 10 سال گذشته تا به امروز که نرخ ارز چند نرخی بوده و ارز ارزان قیمت در اختیار وارد کنندگان قرار گرفته   فاصله طبقاتی در جامعه بیشتر شده است.
لاهوتی گفت: شفافیت اقتصادی و استفاده از شرایط برابر موجب اقتصاد شفاف و پویا  می شود و سرمایه گذاری های داخلی و خارجی را افزایش می دهد. رئیس کنفدراسیون صادرات افزود: هیئت های خارجی بعد از برجام برای سرمایه گذاری به کشورمان آمدند اما در ابتدا سوال شان این بود که با کدام نرخ ارز واردات و سود سرمایه گذاری آنها انجام می شود.
وی اضافه کرد : بی پاسخ ماندن این سوال برای آنها موجب شد ما در جذب سرمایه گذاری خارجی موفق نباشیم. لاهوتی گفت: در همه دولت ها نرخ ارز به یک تابو تبدیل شده است و آنها بر این باورند که اگر نرخ ارز در مدت دولت آنها افزایش یابد و تغییر کند، سوء مدیریت تعبیر خواهد شد بنابراین این کار را انجام نمی دهند.
رئیس کنفدراسیون صادرات افزود : شرایط تجارت خارجی کشورمان امروز در تعادل قرار دارد زیرا در پایان سال 95 حدود 43 میلیارد صادرات و 42 میلیارد و 700 میلیون واردات داشتیم و در این شرایط دولت می تواند بازار را کنترل و شرایط را به سمت تک نرخی شدن هدایت کند.