افزایش استفاده از سرمایه، اقتصاد جهانی را دگرگون کرده است. یکی از عوامل موثر در این امر توجه به مزیت های نسبی سرمایه گذاری مستقیم خارجی به عنوان وسیله ای برای دستیابی کشورهای کمتر توسعه یافته به رشد اقتصادی مناسب است بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که سرمایه گذاری مستقیم خارجی می تواند یک منبع مالی قابل اعتماد برای کشورهای در حال توسعه باشد.به نظر می رسد علی رغم امضای برجام و گشایش های بین المللی ناشی از آن در جذب سرمایه های خارجی پیشرفت ملموسی رخ نداده است.

دکتر کاظم دوست حسینی مشاور بانک توسعه صادرات، در خصوص اهمیت سرمایه گذاری خارجی و عوامل عدم توسعه یافتگی در جذب آن در کشور می گوید: همه کشورها عموما از جذب سرمایه خارجی استقبال می کنند و خروج سرمایه را مطلوب نمی دانند. این وضعیت در کشورهای در حال رشد به شکل قوی تری احساس میشود. اما یک اصل کلی که در اقتصاد وجود دارد اینست که  سرمایه ها در جاهایی تمرکز پیدا می کنند که بازدهی مطلوبتر یا ریسک کمتری وجود داشته باشد.

به گفته وی این جریان حتی اگر با اراده سیاسی دولت های مبدا و مقصد سرمایه گذاری نیز در تضاد باشد ، اتفاق می افتد. لذا اگر در کشور ما برای پوشش ریسک های سیاسی داخل تضمینی در نظر گرفته شود و از لحاظ تجاری نیز بازدهی مطلوبی وجود داشته باشد، سرمایه گذاری خارجی در ایران افزایش خواهد یافت.

وی افزود:  بنابراین بحث تحریم که یک ریسک سیاسی خارجی است اگر چه یک تهدید از ناحیه دولت های مبدا سرمایه گذاری محسوب می شود اما به تنهایی نتوانسته و نمی تواند مانع اصلی در جذب سرمایه گذاری خارجی باشد. کما اینکه ما پس از توافق برجام و به اصطلاح رفع تحریم ها نیز شاهد هجوم سرمایه گذاران خارجی نیودیم. در راهبرد جذب سرمایه های خارجی باید به جنبه های مختلف آن بطور همزمان توجه شود. مثلا سیاست های عدم تشویق خروج سرمایه از کشور و تشویق جذب سرمایه های خارج شده به کشور که یک رویکرد اقتصادی درون زا است باید ابتدائا مد نظر قرار بگیرد. چرا که اینکار اثرات اقتصادی یکسانی دارد اما آثار مثبت اجتماعی و سیاسی استفاده از سرمایه های خارجی با منشا ایرانی از ورود سرمایه گذاران خارجی بیشتر است.

دوست حسینی گفت: ایجاد فضای اقتصادی با ثبات و وجود قوانین و مقررات تسهیل کننده و لازم الاجرا توسط همه افراد و سازمانها بخشی از مشوق های جذب سرمایه است. مثلا در زمینه‌ مالیات‌ستانی و استفاده از سرمایه و سود سرمایه گذاری، قوانین شفاف و قاطع و بدون امکان اعمال نظر فردی باید وجود داشته باشد. مبارزه با ارتشا و فساد اداری نیز گامی در جهت رفع بخشی از این موانع است. در زمینه حضور خارجیان پيش از اين امکان سرمايه گذاري با بيش از 50 درصد سهم به لحاظ قانوني یا اجرایی با موانعي مواجه بود؛ موانعي که بنظر میرسد در حال حاضر تا اندازه زیادی برطرف شده است.

 دوست حسینی توجه همزمان به حوزه های مختلفی که میتواند در آنها جذب سرمایه گذاری خارجی صورت گیرد را با اهمیت خواند و اذعان داشت:  مثلا در کنار تشویق سرمایه گذاران خارجی به سرمایه گذاری مستقیم در بخشهای سود آوری نظیر نفت، گاز ، پتروشیمی و انرژی ، ورود سرمایه های خارجی به بورس سهام نیز باید مورد تشویق قرار گیرد. متاسفانه بعد از رفع تحریم‌ها هنوز تغییر محسوسی در وضعیت سهامداران خارجی بازار بورس و بین المللی شدن آن ایجاد نشده است.

وی ادامه داد: برای بین المللی شدن بورس باید استاندارد‌های جهانی حسابداری و گزارشگری مالی مبتنی بر قواعد شفاف سازی اطلاعات شرکتهای بورسی را بپذیریم که در حال حاضر به نظر می‌رسد در این زمینه کاملا موفق نبوده ایم. لغو تحریم‌ها می تواند مقدمه توسعه روابط بین المللی در بورس شود و امکان بهتر ورود سرمایه خارجی به بورس را به وجود آورد اما باعث شفافیت در گزارشگری مالی و بالتبع اطمینان سرمایه گذار خارجی در تصمیم گیری مبتنی بر اطلاعات ارائه شده به بورس نمی شود. 

وی خاطرنشان کرد: اینکه در جذب سرمايه خارجی بايد الویت با سرمایه گذاری های بلندمدتی باشد که به لحاظ مبالغ کلان مورد نیاز آن، به تنهایی از عهده بخش خصوصی داخلی بر نمی آید. بنابر این حضور شعب یا واحد های تابعه شرکتهای چند ملیتی و همچنین سرمایه گذاری مشترک داخلی و خارجی و ایجاد شرکتهای مشترک و نیز اعطای امکان استفاده از کلیه تسهیلات داخلی نظیر اعطای تسهیلات بانکی به این شرکتها نیز می تواند کمک کننده باشد. در جذب سرمایه خارجی ورود کالاهاي سرمايه اي با دانش فني و تکنولوژي بالا  باید در نظر گرفته شود تا به رشد تولید و صنعت هم کمک کند.

 وی تاکید کرد داخلی سازی بسیاری از محصولات وارداتی توسط سرمایه گذاران خارجی یک راهبرد برد برد است که در آن سرمایه گذار خارجی میتواند در هزینه های دستمزد، حمل ونقل، بازار یابی و تعرفه های انتقال و .... صرفه جویی کند و کشور نیز از مزایای ایجاد اشتغال و پایه گذاری برخی تولیدات و صنایع و توسعه آن ها بهره مند شود.