روز دوشنبه نشستی با حضور اعضای اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی و مدیرعامل بورس کالا در خصوص مسائل و مشکلات حوزه قیر برگزار شد. دکتر سید حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی درباره نتایج این نشست در گفتگو با پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز گفت: تشکیل کارگروهی بین اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی و بورس کالا از مهمترین نتایج این جلسه به شمار می رود. در واقع کارگروه فوق وظیفه دارد بر مسایل و مشکلات حوزه قیر از جمله عرضه قیر، عرضه وکیوم باتوم (VB)، مجوزهای صادراتی و همچنین بر خرید و فروش ها نظارت داشته باشد. همچنین از دیگر نتایج این جلسه حضور پررنگ بورس کالا در نظارت این بازار بود.

وی در خصوص مشکلات اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی گفت: در حوزه قیر سه گروه فعال وجود دارد. اولین گروه را پالایشگاه ها تشکیل می دهند که تولیدکننده های VB هستند. گروه دوم را واحدهای خریدار VB و تولید کننده های قیر و سومین گروه را واحدهای صادراتی تشکیل می دهند.

حسینی افزود: در این راستا پالایشگاه ها عضو اتحادیه نیستند و بر اساس سیاست های خود فعالیت می کنند و بدین ترتیب در بخش عرضه VB از قوانین و مقررات خاصی پیروی نمی کنند؛ در واقع سیاست واحد و یکسانی برای عرضه در بخش پالایش وجود ندارد. لذا مشکلات بسیاری از این امر شامل حال صادرکنندگان شده است.

وی عنوان کرد: در این میان سوالاتی مطرح می شود که باید به دنبال پاسخ آن گشت. چرا عرضه ها معمولا نامناسب و کم است؟ از سوی دیگر با توجه به حجم تولید VB چرا عرضه ها پایین است و باعث رقابت می شود؟ قیری که در داخل بورس عرضه می شود رقابتی وجود ندارد اما برای VB شدت رقابت بسیار بالا است و شاهد افزایش قیمت در این بخش هستیم.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر برخی از واحدها مستقیم و بدون واسطه VB را با قیمت های پایین و خارج از بورس دریافت می کنند در صورتی که برخی دیگر از واحدها باید رقابت کنند و با قیمت بالاتر این محصول را خریداری کنند. همچنین میزان قیری که در بورس عرضه می شود با میزان قیر کلی همخوانی ندارد.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی ادامه داد: در توضیح این مطلب باید گفت 4 میلیون تن قیر در کشور تولید می شود اما در نهایت VB که در بورس کالا عرضه می شود 5 میلیون تن است که در این میان یک میلیون تن گم می شود. این امر نشان دهنده خلاف و مشکلی در بازار این محصول است.

به گفته حسینی در واقع موارد ذکر شده بیان کننده عدم کنترل و نظارت در بخش پالایشگاه ها و واحدهای تولیدی است. همچنین این واحدها با مشکلات دیگری از جمله کمبود VB و یا صدور مجوز بیش از ظرفیت خوراک از سوی وزارت صنعت و معدن دست و پنجه نرم می کنند. وزارت صنعت و معدن حدود 17 میلیون تن مجوز برای تولید قیر صادرکرده در صورتیکه ظرفیت تولید کل کشور حدود 4 تا 5 میلیون تن بیشتر نیست.

وی ادامه داد: در واقع موضوع فوق به تنهایی مشکل اساسی برای این حوزه به شمار می رود و هنوز هم این روند ادامه دارد. در واقع در این جلسه به این موضوع هم اشاره شد که فعالیت هایی صورت پذیرد تا از صدور مجوزهای جدید جلوگیری شود.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی اظهار کرد: از همان روزهای ابتدایی بورس کالا برای وکیوم باتوم (VB ) قیمت جداگانه ای نداشتیم، بلکه قیمت آن براساس قیمت قیری که داخل بورس کالا فروش می رفت تعیین می شد؛ بدین ترتیب در نشست دیروز این امر مجدد بیان شد و پیشنهاد کردیم تا دوباره به همان شیوه گذشته برگردیم، چرا که شیوه معاملاتی گذشته عقلانه، سالم و عاری از هرگونه رقابت ناسالم بود که این موضوع به شورای اقتصاد منتقل گشته و درحال پیگیری است.

حسینی موضوع بعدی را چالش واحدهای صادرکننده با واحدهای تولیدکننده عنوان کرد و گفت: واحدهای صادراتی اعتقاد دارند که واحدهای تولیدی عرضه نمی کنند و یا با واحدهای صادراتی رقابت می کنند. در واقع تمام موارد فوق موجب شد تا شورای رقابت، مسوولین تنظیم بازار و همچنین ستاد مبارزع با قاچاق را درگیر کنیم.

وی تصریح کرد: بر همین اساس ابتدا جلسه ای با بورس کالا برگزار کردیم و مشکلات را مطرح نمودیم تا بدین صورت بورس کالا نظمی به بازار بدهد و نظارت و هماهنگی خود را در قسمت های مختلف از جمله عرضه VB، قیمت گذاری، نظارت بربازار و کنترل واحدهای تولیدی صورت گیرد.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی عنوان کرد: قطعا در این موارد بورس کالا می تواند حلال باشد و همچنین در بخش هایی همچون تبعیض بین واحدها که این نهاد قابلیت رسیدگی به آن را ندارد از طریق ستاد مبارزه با قاچاق و شورای رقابت اقدام کرده ایم. از سوی دیگر همزمان قیرهای صادراتی را از طریق سازمان استاندارد مورد ارزیابی قرار می دهیم تا بخشی از خلاف هایی که صورت میگیرد کاهش یابد.

به گفته حسینی از جمله تخلف های صورت گرفته آن است که برخی مواد همچون قیر معدنی، کربن بلاک، وکیوم ریزدیو (VR) عراق یا مازوت که با قیر صادراتی مخلوط شده و مدتی است در ایران بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و سپس به عنوان قیر ایرانی صادر می شود، موجب لطمه شدید به اعتبار قیر ایرانی شده و متعاقبا از دست رفتن بازارهای صادراتی گشته است که این امر با کنترل کیفیت قیر جلوی چنین تخلفاتی گرفته می شود.

حسینی در ادامه با اشاره به نگرانی اعضای اتحادیه در خصوص وضعیت فعلی بازار و صادرات قیر و همچنین آینده این محصول گفت: در این میان مجلس نیز مصوب کرده است که از قیر تولیدی کشور 4 میلیون تن رایگان در اختیار وزارت راه و شهرسازی، آموزش و پرورش، وزارت کشور و سازمان محیط زیست قرار گیرد که این امر موجب بی ثباتی و عامل بر هم زننده بازار شده است.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی سیاست فوق را بی منطق عنوان کرد و افزود: ما ظرفیت تولید 5 میلیون تن تولید قیر را در کشور داریم و اگر از این مقدار 4 میلیون تن در اختیار واحدهای داخلی به صورت رایگان قرار گیرد ، مقدار باقیمانده نیز به شرکت های ایزوگامی و شهرداری های اختصاص خواهد یافت و عملا شاهد از دست رفتن تمام بازارهای صادراتی خواهیم بود.

حسینی اظهار کرد: این موضوع پس از جلسه با بورس کالا بین اعضای اتحادیه مطرح و مورد بررسی قرار گرفت. در واقع مقرر شد سیاست فوق با مجلس شورای اسلامی عنوان شود و هماهنگی هایی مبنی بر لغو سهمیه رایگان به واحدهای داخلی صورت گیرد چرا که این امر مشکلی را از واحدهای داخلی حل نمی کند و نتیجه ای جز فساد و رانت برای کشور چیز دیگری نخواهد داشت.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی در خصوص کمبودهای صادرات قیر در بورس کالا افزود: بورس کالا بر معاملات نظارتی ندارد و تنها محلی برای انجام این گونه معاملات است. به بیان دیگر ما اعتقاد داریم که بورس کالا یک نهاد تنظیم مقررات یا یک نهاد رگولاتوری هست و باید بر تمام مراحل انجام معاملات نظارت داشته باشد.

وی ادامه داد: همچنین مجوزهای صادراتی باید از طریق بورس صادر شود. در این میان بورس باید کنترل و نظارت بر روی اقلام صادراتی داشته باشد بدین صورت که اگر واحد تولیدی از کالا و محصول استاندارد برخوردار نیست نباید خوراکی به آن تعلق گیرد.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر بورس باید بر روی مقدار عرضه خوراک نیز کنترل داشته باشد؛ بدین معنی که اگر ما در سال 5 میلیون تن تولید قیر داریم، به طور متناسب هر ماه 400 هزار تن VB عرضه شود. در واقع وجود نظم در این حوزه بسیار نیاز است تا بتواند به تقاضا پاسخ دهد نه اینکه پالایشگاه ها جهت افزایش قیمت ده هزار تن VB به بازار آورده و موجبات رقابت را مهیا کرده و در نتیجه قیمت ها را افزایش دهند.

حسینی گفت: انتظار داریم بورس کالا در این خصوص خودش را مسوول احساس کند تا از یک سو مانع رویداد هر گونه تخلف و رانت  شود و هم از افزایش بی معنی قیمت های جلوگیری کند و از سوی دیگر مانع کاهش و کمبود عرضه و صدور مجوزهای بی پایه و اساس شود.

وی در پایان اضافه کرد: گاهی دیده می شود یک میلیون تن قیر بیش از VB که در کشور تولید می شود صادرات انجام می گیرد قطعا و یقینا در این امر خطا و فساد صورت گرفته است و بورس کالا نباید چنین مواردی را نظاره کند و اظهار کند که من فقط محلی برای انجام چنین معاملاتی هستم بلکه مجوزها هم باید در این نهاد صادر شود تا از هر گونه سواستفاده و فساد در این بازار جلوگیری شود.