امضای برجام و دیپلماسی اقتصادی دولت یازدهم از یک سو و نزدیک شدن نرخ ارز به قیمت واقعی خود از سوی دیگر موجب شد مسیر رونق صادرات هموارتر و در نتیجه صادرات از واردات پیشی گیرد.  دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران در گفت و گو با پایگاه خیری تحلیلی اگزیم نیوز در خصوص دلایل پیشی گرفتن صادرات از واردات گفت: عوامل متعددی در رشد و رونق صادرات تاثیر دارد، البته زمینه این رونق از سالهای پیش آغاز شد و اکنون به بار نشسته است. نخستین عامل را می توان افزایش نرخ ارز یا به عبارتی نزدیک تر شدن نرخ ارز به قیمت واقعی خود عنوان کرد که موجب شد توجیه رشد صادرات بر واردات ارجحیت پیدا کند.

رضا امیدوار تجریشی عامل دیگر را امضای برجام دانست و ادامه داد: با روی کار آمدن دولت یازدهم و توجه این دولت به حل و فصل پرونده هسته ای و سپس با امضای برجام توانست موقعیت های کمرنگ شده را جبران کند.

به گفته وی در واقع شرایط پسابرجام سیل عظیمی از تجار و فعالان اقتصادی دنیا را به ایران روانه کرد، بنابراین صنعتگران، تولیدکننده ها و تجار ایرانی باید به سمت و سوی تولید با کیفیت و رقابت پذیر سیر کرده تا بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کنند.

امیدوار تجریشی اضافه کرد: به بیان دیگر دیپلماسی اقتصادی دولت یازدهم نقش تاثیرگذاری در بخش صادرات داشته است و می توان این سیاست دولت را عامل اصلی مثبت شدن تراز تجاری کشور ما عنوان کرد.

به گفته دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران تراز تجاری مستقل بازارهای صادراتی چندان رضایت بخش نیست چرا که ما به دلیل تحریم ها سالهای بسیاری از قافله تولید و بازارهای صادراتی عقب ماندیم و باید برای جبران گذشته تلاش بیشتری داشته باشیم.

وی ادامه داد: از سوی دیگر رقبای ایران همچون ترکیه به دلیل برخورداری از امکانات فراوان و تولید رقابتی محصولات خود را با قیمتی نازلتر به بازارها عرضه می کنند که این امر خود منجر به از دست رفتن بازارهای صادراتی و هدف کشور ما می شود.

امیدوار تجریشی افزود: لازم به ذکر است که بازارهای صادراتی و تجاری هدف ایران کشورهای همسایه و اطراف هستند که عمدتا از جمله کشورهای مصرف کنند محسوب می شوند چرا که قابلیت تولید ندارند و به همین دلیل موجبات افزایش صادرات کشور ما و همچنین پیشی گرفتن آن از واردات را فراهم کرده اند.

وی با تاکید بر دیپلماسی اقتصادی کشور گفت: ما باید با کشورهایی که از لحاظ دیپلماسی تناقض داریم مراوده و دوستی ایجاد کنیم تا مسایل موجود برطرف شده و بتوانیم شاهد رشد مراودات تجاری کشور باشیم.

دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران در خصوص عوامل تاثیرگذار بر کاهش واردات در سالهای اخیر گفت: به طور کلی مقوله واردات از دو دیدگاه نشات می گیرد. نخست اینکه به هیچ عنوان واردات صورت نگیرد چرا که واردات از نگاه مثبتی برخوردار نیست و از سوی دیگر سیاست مناسبی تلقی نمی شود اما از آنجاییکه کشور قابلیت تولید برخی گروه کالایی را ندارد، در مجموع می توان ادعا کرد که چنین امری ممکن نیست.

وی در توضیح مطلب فوق افزود: جهان در عصر تقاضا به سر می برد و تولیدکنندگان برای موفقیت و جذب بازارهای خارجی باید تولیدات خود را بر اساس خواسته های مردم نقاط مختلف جهان برنامه ریزی کنند.

امیدوار تجریشی ادامه داد: دیدگاه دیگر آن است که تراز تجاری یا واردات کدام گروه کالایی کاهش پیدا کرده است. آیا از واردات کالای نهایی و مصرفی کاسته شده و یا واردات مواد اولیه کاهش پیدا کرده است؟ اگر کاهش واردات بر اثر کاهش واردات کالای مصرفی باشد پدیده مبارکی است چرا که بدین معناست که مردم به استفاده از تولیدات داخلی روی آورده اند.

وی اضافه کرد: اما اگر ما در واردات کالاهای اولیه کاهش داشته باشیم نشان دهنده آن است که تولید وضعیت مناسبی ندارد و واردات کالاهایی که باید به حوزه تولید وارد کشور کاهش پیدا کرده است.

به گفته امیدوار تجریشی در این زمینه نیاز است طیف واردات با دقت بررسی شود که چه گروه محصولاتی وارد نشده است و علت آن چیست. آیا با زور تعرفه، گمرک و یا مالیات کاهش پیدا کرده و یا اینکه تولید کشور قوی شده و توانسته با کالای وارداتی رقابت کند.

دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران با اشاره به میانگین تراز تجاری گفت: در حال حاضر می توان ادعا کرد که از میزان واردات مواد مصرفی و کالای خارجی کاسته شده چرا که مردم بیش از گذشته از تولیدات داخلی استفاده می کنند، از سوی دیگر تولیدکننده های کشور نیز توانسته اند سهمی از بازارهای صادراتی را از آن خود کنند.

به گفته وی البته نباید از رکود اقتصادی غافل شد. در واقع رکود اقتصادی حاکم بر کشور موجب شد تا  قدرت خرید مردم تضعیف شود و به سمت کالاهایی با قیمت تمام شده بالا نروند.

امیدوار تجریشی با اشاره به اینکه افت قیمت نفت و درآمدهای نفتی در مثبت شدن تراز غیرنفتی ما تاثیر زیادی داشته افزود: در واقع احتساب گاز و پتروشیمی (البته بیشتر محصولات پتروشیمی) در گروه محصولات غیرنفتی موجب می شود تراز تجاری کشور مثبت شود اما اگر تراز تجاری بدون در نظر گرفتن گروه محصولات پتروشیمی محاسبه شود آنگاه آیا باز هم به نتیجه ای مثبت دست خواهیم یافت یا خیر؟

به گفته وی نفت و در آمد حاصل از فروش آن نقش بسزایی در مثبت شدن تراز تجاری کشور ما داشته است اما ما باید بستر را برای اقتصاد بدون نفت آماده کنیم.