حجم نقدینگی کشور بر اساس آمارهای جدید بانک مرکزی از مرز ۱۱۶۰ هزار میلیارد تومان هم گذشت. تازه‌ترین گزارشی که بانک مرکزی از ترازنامه شبکه بانکی منتشر کرده از رشد ۱۴.۳ درصدی نقدینگی در پایان آبان‌ماه امسال در مقایسه با اسفند ماه سال گذشته خبر می‌دهد به‌طوری که میزان نقدینگی از حدود ۱۰۱۷ هزار میلیارد تومان در پایان سال قبل به ۱۱۶۲ هزار میلیارد در انتهای ۹ ماهه امسال رسیده است. حجم نقدینگی در حالی روند فزاینده را طی می‌کند که نسبت به آبان‌ماه سال گذشته تا ۲۸ درصد رشد دارد و در قیاس با رقم ۹۰۷ هزار میلیاردی این دوره تا بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش دارد.

این در حالی است که نقدینگی در مهرماه حدود ۱۱۳۷ هزار میلیارد تومان اعلام شده بود که تا ۱۱.۹ درصد نسبت به شهریورماه رشد داشت. در عین حال که روند رشد نقدینگی در مهرماه سال ۱۳۹۵ در مقایسه با همین ماه در سال گذشته تا ۲۸.۳ درصد افزایش داشته است.

بر این اساس می‌توان این گونه برآورد کرد که نسبت رشد نقدینگی در آبان‌ماه امسال نسبت به ماه قبل با رشد بیشتری در مقایسه با میزان افزایش مهرماه نسبت به شهریورماه امسال همراه است، اما در مقابل از سرعت رشد نقدینگی در آبان‌ماه امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل که ۲۸ درصد بوده تا حدودی کاهش یافته است، اگر آن را با میزان رشد مهرماه امسال نسبت به مهرماه سال قبل که حدود ۲۸.۳ درصد بود مقایسه کنیم.

اما جزئیات تشکیل دهنده نقدینگی نشان‌دهنده آن است که حدود ۱۰۱۰ هزار میلیارد تومان از مجموع کل ۱۱۶۲ هزار میلیاردی نقدینگی متعلق به شبه پول که عمده آن را سپرده‌های بانکی تشکیل می‌دهند، تعلق دارد. این حجم نسبت به اسفندماه سال قبل تا ۱۴.۹ درصد افزایش یافته است. در سویی دیگر حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان دیگر از نقدینگی را پول تشکیل داده که تا ۹.۵ درصد افزایش دارد.

در این بین اما سوالی که مطرح می شود آن است که چرا به رغم افزایش نقدینگی با رشدهای بالا تورم در کشور کاهش نمی یابد. به گزارش اگزیم نیوز بر اساس مبانی نظری، مهمترین عامل ایجاد تورم و افزایش سطح عمومی قیمت‎ها، افزایش نقدینگی است. نقدینگی یا حجم پول نیز از مسیر «پایه پولى» و «ضرایب فزاینده نقدینگى» تعیین مى‌شود. با توجه به اینکه طی سه سال گذشته، نقدینگی و پایه پولی افزایش یافته است و بنا به تعریف نظری تورم نیز باید افزایش پیدا کند، چهار عامل مانع از اثرگذاری نقدینگی بر تورم شده اند. رشد نقدینگی از طریق ضریب فزاینده یکی از این عوامل است. کارشناسان اقتصادی می گویند رشد نقدینگی از طریق «ضریب فزاینده» اثرات تورمی کمتری در مقایسه با رشد نقدینگی از طریق «پایه پولی» دارد. به عبارت دیگر در ۳ سال اخیر نقدینگی رشد فزاینده ای داشته است و از ۴۰۶ هزار میلیارد تومان در ابتدای سال ۱۳۹۲ به ۱۰۹۹ هزار میلیارد تومان در مرداد ماه سال جاری افزایش پیدا کرده است و در حدود ۱۷۰ درصد رشد داشته است. ولی این رشد بیشتر از طریق ضریب فزاینده نقدینگی بوده است. افزایش نقدینگی از مسیر ضریب فزاینده آثار تورمی خفیف‌تری دارد.

 افزایش یا کاهش پول و شبه پول اثرات تورمی متفاوتی بر جای می گذارد. در صورتی که رشد ضریب فزاینده همزمان با افزایش سهم «شبه‌پول» باشد، اثرات تورمی آن کمتر است. چرا که شبه پول قدرت نقد شوندگی پایین تری نسبت به پول دارد و از اینرو اثرات تورمی آن نیز به نسبت پول پایین تر است. لازم به ذکر است که سهم شبه پول در میزان نقدینگی مرداد ماه ۱۳۹۵، حدود ۸۶.۶ درصد و سهم پول حدود ۱۳.۴ درصد بوده است.

بر اساس آمار شش‌ماهه بانک مرکزی، نسبت به مسکوکات و اسکناس نسبت به کل سپرده‏ها، حدود ٢٠ درصد کاهش پیدا کرده است. بنابراین هنگامی که گفته می شود حجم نقدینگی افزایش پیدا کرده، این افزایش تماما از سکه، مسکوکات یا سپرده دیداری نیست، بلکه بخش غالب افزایش نقدینگی از طریق افزایش شبه پول بوده است. بدین معنی که میزان شبه پول از ۳۴۷ هزار میلیارد تومان در ابتدای سال ۱۳۹۲ به ۹۵۱ هزار میلیارد تومان در مرداد ماه سال جاری افزایش پیدا کرده است و رشد ۱۷۴ درصدی را به همراه داشته است، حال آنکه میزان پول از ۱۱۳ هزار میلیارد تومان در ابتدای سال ۱۳۹۲ به ۱۴۷ هزار میلیارد تومان در مرداد ماه سال جاری رسیده است و تنها ۳۰ درصد رشد داشته است.