در طول هشت سال گذشته تحریم های اقتصادی و بانکی غرب علیه کشورمان، اقتصاد ایران را با چالش های بسیاری مواجه ساخت. با برداشته شدن تحریم ها و توافقات هسته ای میان ایران و غرب این انتظار در میان مردم شکل گرفت که اقتصاد کشور دچار دگرگونی و تحول بنیادی خواهد شد، اما با گذشت زمان نه تنها این انتظار براورده نشد که سنگ اندازی های غرب در راه اجرای این توافق ثبات فضای اقتصادی کشور را با تردید مواجه ساخت. حال که در آستانه سالگرد این توافق هسته ای قرار گرفته ایم مهمترین سوال آن است که این توافق چه دستاوردهایی برای کشور داشته است و برای اجرای کامل آن چه چالش هایی را پبش رو داریم؟ اگزیم نیوز در گفتگویی با محمدرضا مودودی، مشاور وزیر و معاون کل سازمان توسعه تجارت ایران به بررسی این مسایل پرداخته است که در ادامه می خوانید:

آثار برجام برتجارت در یک سال گذشته

محمدرضا مودودی در گفت و گو با پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز تشریح کرد: طبیعی است زمانی که روابط سیاسی ما با دنیا بهبود پیدا کند، دیوارهای بدگمانی که سال ها توسط دشمنان ایران روی هم چیده شده فرو ریزد و روابط اصلاح و بازسازی گردد، به موفقیت های چشمگیری دست خواهیم یافت. این ادعا با نگاهی به رفت و آمدهای هیات های خارجی مختلف به کشور و حتی اعزام هیات های ایرانی به جای جای دنیا رنگ واقعی تری به خود میگیرد. همچنین انتظار داریم بازارهای سنتی صادرات محصولات ایرانی که پیش از اعمال تحریم ها به عنوان بازارهای هدف ما مطرح بودند مجدد احیا شوند، البته این امر با تلاش و همت مسوولین در حال شکل گیری است.

به گفته وی نمونه بارز این امر رشد بخش صنایع معدنی است. این رشد نشان می دهد درهای تعامل بین المللی که پس از برجام بر روی ایران گشوده شد منجر به بهبود آمارهای صادراتی ما در این بخش شده است. به عنوان مثالی دیگر، صادرات سنگ آهن در سه ماهه اول امسال نسبت به سال گذشته 91 درصد رشد داشته است یا در تولید و صادرات مس و مصنوعات آن 900 درصد رشد داشته ایم.  بر اساس آمارها  صادرات این محصولات از 29 میلیون دلار در 3 ماهه اول سال 94 به 288 میلیون دلار  نسبت به مدت مشابه سال 95  افزایش یافته است. در واقع بازارهای سنتی که پیش از این به دلیل وجود تحریم ها با ایران قطع همکاری کرده بودند اکنون با رفع تحریم ها علاقه زیادی به از سرگیری روابط تجاری با ایران دارند.

چالش های پیش روی برجام

مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت در این باره گفت: با وجود تعهدات ثبت شده در برجام شاهد وجود برخی مشکلات هستیم که متاسفانه هنوز اقدامات جدی برای رفع آن انجام نشده است. به عنوان مثال در مبادلات بانکی همچنان با محدودیت هایی رو به رو هستیم، با وجوداینکه تحریم ها برداشته شده اما هنوز بانک های بزرگ اروپایی درخصوص برقراری و گسترش تعاملات بانکی با بانک­های کشورمان مقاومت می کنند. در این راستا بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت و سازمانهای ذی ربط در تلاشند تا بتوانند پیمان های پولی را منعطف کرده و روابط کارگزاری را فعال کنند تا بر این اساس شاهد تسهیل در نقل و انتقالات پولی باشیم. در این میان مشکلات داخلی هم وجود دارد که دولت یازدهم در صدد شناسایی و رفع آن ها است از جمله می توان به تک نرخی کردن ارز که خواسته بخش خصوصی و صادرکنندگان است، اشاره نمود. بحث کاهش سود بانکی هم از دیگر مشکلاتی است که صادرکنندگان کشورمان با آن دست و پنجه نرم می کنند. البته نباید از این نکته غافل شد که این امر مدتی است در دستورکار دولت قرار گرفته است و سازمان توسعه تجارت نیز برای کمک به تحقق آن اقدام کرده است. در صورت تحقق این هدف شاهد رقابتی تر شدن تولید داخل خواهیم بود.

 آمریکا مانع جذب سرمایه خارجی در ایران

مودودی در این رابطه اظهار کرد: کشورهای مختلف چه آنهایی که در ردیف متحدهای ایران و چه آنهایی که مخالف ما بودند و روحیه همگرایی و همدلی با ما ندارند همه به لحاظ اقتصادی با ما در رقابت هستند. آنها درصدد یافتن بازارهای جدید بوده و با هدف مدیریت رقبا و به منظور محدود کردن فضای فعالیت آنها تلاش می کنند. از طرف دیگر تعلل سرمایه گذاران در روابط تجاری خود با ایران به دلیل نگرانی های موجود از طرف آمریکا است. نمونه ای که موجب وحشت کشورهای اروپایی شده تجربه تلخ جریمه شدن بانک های بزرگ بخاطر ارتباط با ایران است. البته این علت موجب شده تا آنها با احتیاط بیشتری رفتار کنند. این احتیاط به دلیل عدم اشتیاق نیست بلکه به نظر می رسد با گذشت زمان روابط بهتر شده و فضای سرمایه گذاری در ایران فراهم شود.

آخرین سال دولت و آینده برجام و اثرات آن

مودودی در این باره به اگزیم نیوز گفت: معتقدم هوشمندی تیم هسته ای ما در امضای برجام بالاتر از آن بوده که با تغییر کابینه دولت آمریکا یا هر کشور دیگر طرف قرارداد تمام مکانیزم های برجام زیر سوال رود. در این بخش تمهیدات لازم اندیشیده شده و این قرارداد به گونه ای منعقد شده که با تغییرات کابینه دولت ها تغییر نکند.  تمام دنیا بر این اعتقاد است که ظرفیت ایران برای تولید صادراتی بیش از آن چیزی است که آمارها نشان می دهد. به عبارت دیگر ما ظرفیت های بالقوه بسیار زیادی داریم که هنوز به فعلیت نرسیده است، از جمله آنها می توان به جذب سرمایه خارجی مدرن، نوآوری و تکنولوژی، گسترش دانش فنی و عقد پیمان ها در سطح منطقه و جهان اشاره کرد. در واقع ایران در حوزه صادرات کشور جوانی است و در طول 14 سال گذشته هزار درصد رشد را تجربه کرده است. این بدین معنی است که حجم صادرات غیرنفتی ما ده برابر شده است یعنی از2/4 میلیارد دلار به 42 میلیارد دلار از سال 84 تا 94 دست پیدا کردیم. بنابراین ما دانش لازم را داریم اما نتوانستیم در این سالها به دلیل تحریم و تنش های گوناگون از آن بهره ببریم.