به نظر می رسد فرصت های رابطه تجاری ایران و ترکیه در حال پایان یافتن باشد. چند روز پیش اسدالله عسگراولادی اعلام کرد تجار ترکیه به تدریج در حال بازگضشت به بازار روسیه هستند و این به معنای فرصت سوزی برای تجار ایرانی است که نتوانستند از موقعیت بازار بزرگ روس ها در نبود ترکیه استفاده کنند. به تحلیل اگزیم نیوز این موضوع دلایل مختلفی داشت؛ نخست آن که هنوز زیرساخت های لازم برای این نوع ارتباط تجاری فراهم نبود.

به عبارتی به دلیل آن که حوزه تجارت ایران با روسیه بیشتر مواد غذایی و میوه جات و سبزیجات بود آنطور که فعالان این بازار می گویند شرایط برای حمل و انتقال سالم این محصولات فراهم نبود و در نتیجه تجار ایرانی نتوانستند از این فرصت استفاده کنند. نکته دوم این که فرصت های اعتباری که برخی نهادهای مالی از جمله بانک توسعه صادرات ایران برای حضور پررنگ تر تجار ایرانی اندیشیده بودند نیز مورد اهتمام و توجه تجار ایرانی واقع نشد و این ابزارها نیز نتوانستند باعث رونق تجاری دو کشور شوند.

به عنوان نمونه بانک توسعه صادرات در راستای تسهیل صادرات کشور به روسیه و نیز افزایش سهم کشورمان در این بازار قراردادی را با یکی از بانک های روسیه منعقد کرده است تا صادرکننده ایرانی بتواند ارز خود را توسط بانک در روسیه تحویل بگیرد و یا اینکه در ایران ارزش را به قیمت های نزدیک بازار آزاد بصورت ریال دریافت کند. در این بین دیروز هم مدیرکل بین‌الملل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران گفت که ساز و کار انجام معاملات با ارزهای ملی به طرف روسی ارائه شده است. روسیه به تازگی در تلاش برای ترویج توافق‌های مالی با بانکداران ایرانی و چینی با ارزهای ملی است تا از این طریق هر یک از طرفین وابستگی خود به دلار آمریکا را نیز کاهش دهند.

یعقوبی همچنین در حاشیه اجلاس بین‌المللی اقتصادی «سن‌پترزبورگ» گفت: «ما در حال حاضر این ساز و کار را که چقدر خوب می‌توانیم از ارزهای بومی در جهت پرداخت معاملات بین دو کشور استفاده کنیم به بانک مرکزی روسیه پیشنهاد داده‌ایم. آنها فعلا در حال بررسی طرح پیشنهادی ما هستند و انتظار می‌رود به زودی به ما جواب دهند. اگر آنها موافقت کنند، قطعا ما این توافقنامه را امضا خواهیم کرد و پیش‌بینی می‌شود که این مساله به زودی انجام شود.»یعقوبی با انتقاد از احتیاط بانک‌های روسی در همکاری با ایران گفت: در دوران تحریم‌ها همکاری بانک‌های روسی با ایران مطلوب بود اما بعد از لغو تحریم مشخص نیست چه اتفاقی افتاده که تعداد بانک‌های روسی برای همکاری با ایران بسیار کمتر از حد انتظار است.وی در عین حال از آغاز مذاکرات با گازپروم بانک روسیه خبر داد و ابراز امیدواری کرد بانک‌های روسی برای همکاری با ایران جدی‌تر باشند.

این قبیل تصمیمات می توانند تا حد قابل توجهی ریسک های تجاری دوطرف را در نتیجه تجریم های دو کشور کاهش داده و زمینه های رونق را در تجارت بین دو کشور فراهم کنند. به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز حجم مراودات تجاری دو کشور ایران و روسیه به زحمت به 2 میلیارد دلار می رسد درحالیکه حجم مراودات روسیه با برخی کشورها حتی از 40 میلیارد دلار نیز می گذرد و این موضوع حکایت از آن دارد که ایران شریک چندان مهمی برای روسیه در زمینه تجارت خارجی نیست. حجم کل تجارت خارجی روسیه در حدود 800 میلیارد دلار در سال برآورد می شود که میزان مراودات ایران بسیار جزیی است.

این در حالی است که پیش از این میزان مراودات تجاری ترکیه و روسیه رقمی در حدود 30 میلیارد دلار بوده است و این امر نشان می دهد ایران یک پانزدهم تجارت ترکیه و روسیه را پوشش می دهد و بنابراین کاملا طبیعی است که امیدواری ها به جایگزینی طولانی مدت تهران به جای آنکارا عملا غیرممکن باشد. به این ترتیب باید گفت متأسفانه فرصت ارتقای تراز تجاری دو کشور تا 5 میلیارد دلار در حال حاضر تقریبا از دست رفته است و تهران باید به فکر ایجاد فرصت های پایدار در تجارت با روسیه باشد.