بررسی روند مبادلات تجاری ایران و روسیه نشان می دهد به رغم سیاست های تشویقی که برای صادرکنندگان ایرانی به این کشور اندیشیده شده و به رغم شرایط مساعدی که از روابط سرد ترکیه و روسیه به وجود آمده است اما هنوز نتوانسته ایم بازار این کشور را به تصرف خود درآوریم.

 بررسی ها نشان می دهند بیشترین فرصت تجاری بین تهران و مسکو در صادرات محصولات غذایی و کشاورزی نشأت می گیرد. این دقیقا همان پتانسیلی است که پیش از این در اختیار ترکیه بود و در غیبت آنکارا در حال حاضر می تواند شرایط مناسبی را فراروی تجار ایرانی قرار دهد.

 اما بررسی های میدانی و همچنین آماری نشان می دهند طی مدت 5 ماه گذشته تغییر شگرفی در روابط تجاری کشور ما با روسیه اتفاق نیفتاده است. در این بین بررسی های اگزیم نیوز نشان می دهند حجم مبادلات تجاری بین دو کشور طی ۷ سال گذشته در نوسان بوده و تراز مبادلات بازرگانی بین دو کشور در فاصله سال های بین ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۴ همواره منفی و به نفع روسیه بوده است.

در سال ۱۳۸۸ صادرات ایران به روسیه ۳۳۲ میلیون دلار، واردات ۸۸۴ میلیون دلار، حجم مبادلات ۱۲۱۶ میلیون دلار بوده که تراز تجاری منفی ۵۵۲ میلیون دلار بوده است. با همین روند در سال ۱۳۹۴ صادرات ایران به روسیه ۲۲۵ میلیون دلار، واردات ۵۱۷ میلیون دلار، حجم مبادلات ۸۴۲ میلیون دلار بوده است و پس از ۷ سال نیز تراز تجاری منفی ۲۹۲ بوده است.

فعالان و تجار این حوزه معتقدند رفتار های غیر منسجم و رقابت های ناصحیح و ناسالم برخی تجار سبب شده تا تجارت ایران با روسیه تراز مثبت نداشته باشد.چرا که مجموعه ها با یکدیگر همکاری نمی کنند و این موضوع باعث می شود قیمت کالاهای ایران در بازارصادراتی  به ضرر تولید کننده و صادر کننده باشد. این در حالی است که در حوزه روابط با روسیه و کسب بازار این کشور به نظر می رسد باید نگاه بلند مدت داشته باشیم؛ اما هنوز نتوانسته ایم از فرصت ها درست  استفاده کنیم .

باید بپذیریم که اگر می خواهیم در بازار های خارجی حضور قدرتمند داشته باشیم، حتما نیاز است شرکت های کوچک حول یک محور جمع شوند و یک برند واحد ایجاد کنند. در این بین باید گفت روسیه از بازار بزرگی برای صادرات برخوردار است و به‌رغم تعاملات مثبت سیاسی و شرایط مطلوب جغرافیای ایران با روسیه، کشور ما در تصاحب بازارهای روسیه ناکام بوده و سهم ایران از محصولات صادراتی به روسیه تنها 0.1 درصد است. با این حال چرا انتظارات از صادرات محصولات ایرانی به روسیه برآورده نشده است؟

بررسی ها نشان می دهند در شرایط فعلی در حوزه هایی همچون سیستم ارزش‌گذاری بالای کالاهای ایرانی در گمرک روسیه، ضعف در بازاریابی و شناسایی ظرفیت‌های بازاری روسیه، فقدان استانداردهای بهداشتی مشترک،‌ مشکلات مربوط به اخذ روادید، کشش تقاضای مصرف‌کنندگان روسی به کالاهای اروپایی و عدم اعتماد دو سویه بین تجار دو کشور چالش‌های عمده صادرکنندگان ایرانی در مراوده با روسیه است.

در این رابطه عسگر او.لادی معتقد است در حال حاضر قرارداد روسیه با ترکیه قطع شده است و اگر می خواهیم جایگزین شویم باید رویه هایمان راعوض کنیم. به گفته وی الان ما با عراق و افغانستان روابط 10 میلیارد دلاری داریم، اما این رقم با روسیه یک میلیارد دلار را نشان می دهد که این مساله نشان دهنده این است که یک گرفتاری در گمرکات داریم و باید حل شود.
عسگر اولادی می گوید: در حال حاضر بزرگ ترین مشکل بین گمرک روسیه و صادرکنندگان و تجار ما ارزیابی و عدم اعتماد به اسناد است. علاوه بر این، آنها اسنادی را مطالبه می کنند که شایسته نیست. این اسناد لزومی ندارد چرا که ما پروانه گمرکی ارائه می دهیم. اما با این حال، مامور گمرک روسیه اعمال نظر شخصی می کند.

 به گفته عسگراولادی امید است ظرف دو ماه آینده با اجرای توافق نامه جدید بین گمرک ایران و روسیه مشکلات کنونی برای گسترش تجارت بین دو کشور برطرف شود.