رشد و گسترش تجارت خارجی، به کشورهایی که تجارتشان به صنعت یا بازار داخلی متکی است کمک شایانی به کسب و متنوع‌کردن محصولات و درآمدهای آنها می‌کند. ایجاد چنین فرصت‌های مطلوبی در عرصه اقتصادی یک کشور، سرمایه‌گذاران خارجی را نیز در گسترش مبادلات خود مصمم و این بازارها را برای آنها جذاب می‌سازد. امری که به‌طور قطع در توسعه زیرساخت‌ها و صنایع داخلی کمک‌رسان است، لذا تدوین و اجرای هوشمندانه برنامه‌های لازم در زمینه این نوع تجارت، نه‌تنها منجر به رشد پایدار اقتصادی در یک کشور می‌شود بلکه زمینه‌ساز کاهش بیکاری و ارتقای سطح زندگی آن جامعه نیز می‌شود.

اما رشد و توسعه‌تجارت خارجی در کشور طی چه فرآیندی محقق می‌شود؟ آنچه مسلم است جهش صادرات در مرحله سرمایه‌گذاری رخ می‌دهد و باید به این بیاندیشیم که در کدام حوزه‌ها باید سرمایه‌گذاری صورت بگیرد که صادرات رشد کند؛ نمی‌توانیم انتظار موفقیت در بازارهای جهانی را داشته باشیم اما تولیدات و صنایع تولیدی، منحصر به بازارهای داخلی باشد؛ ما باید خود را در زنجیره ارزش جهانی جای بدهیم و نباید به‌فروش مواد اولیه و خام بسنده کنیم.

باید در مرحله سرمایه‌گذاری به صادرات فکر کنیم؛ جهش صادرات با صدور کالای مازاد صورت نمی‌گیرد و باید در مرحله سرمایه‌گذاری به فکر جهش صادرات باشیم و شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» این بستر را می‌سازد و شکی وجود ندارد که برای تحقق شعار سال‌باید کارهای بنیادی‌تر انجام بدهیم و به زیرساخت‌ها بازگردیم به این معنا که به تولید صادرات‌محور فکر کنیم تا مرحله سرمایه‌گذاری برای صادرات اتفاق بیفتد.

به نظر می‌رسد با ایجاد و افزایش تخصص‌یابی در تولید کالاهایی که در آنها مزیت نسبی داریم امکان فروش گسترده کالاها و زمینه‌های آشنایی هرچه بیشتر تولیدکنندگان با فناوری‌های پیشرفته و دانش روز در تولید را فراهم می‌کنیم‌ و این‌چنین با افزایش کیفیت، فرصت‌های رقابتی بیشتری برای حضور در بازارهای جدی بین‌المللی را مهیا می‌سازیم. با علم به این موضوع، نمایشگاه ایران اکسپو، یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای تجاری و صنعتی ایران است.

رویدادی که با هدف معرفی ظرفیت‌های صادراتی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند بخش مطلوبی از توانمندی‌های اقتصادی، صنعتی و فناوری ایران را به بازدیدکنندگان داخلی و خارجی نشان دهد تا از رهگذر آن، عرصه برای تسهیل تجارت بین‌الملل و ایجاد بسترهای لازم برای مذاکرات دولت با دولت G۲G، دولت با بخش‌خصوصی G۲B و بنگاه با بنگاه B۲B هموار شود.

شاید بتوان گفت، اکسپوی ۲۰۲۵، با دوره‌های گذشته در اجرا تقاوت‌هایی دارد؛ چراکه تلاش کردیم در این دوره ابتکارات جدیدی در دعوت از مهمانان و برگزاری نشست‌ها داشته باشیم. در این دوره پذیرای بازرگانان، سرمایه‌گذاران و مقامات کشورهای مختلف به‌ویژه از همسایگان ایران، همچنین آسیا، آفریقا و آمریکای‌لاتین خواهیم بود. علاوه‌بر این، نمایندگان سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای مانند اکو، سازمان همکاری‌های شانگهای و... نیز در این رویداد حضور فعال خواهند داشت.

اما اهمیت اکسپو برای ایران، تنها به‌عنوان یک ویترین پنج روزه برای ارائه و معرفی کالاهای داخلی نیست بلکه توانسته جای خود را در رویدادهای تجاری بین‌المللی بازکند، از این‌رو باید ازفرصت ایران اکسپو برای تعامل با تجار خارجی بهره بگیریم. این نمایشگاه در دل خود راهبرد ایران در زمینه گسترش و ایجاد اعتمادسازی بازرگانان خارجی را دنبال می‌کند.

تلاش داریم که در برگزاری ایران اکسپو، نگاه تجار خارجی را به سرمایه‌گذاری در ایران جلب کنیم، هرچند میزان این تمایل، به عوامل متعددی نظیر نمایش ظرفیت‌های واقعی توانمندی‌های ایران و نیز تصحیح دقیق تصور تجار خارجی از توانمندی‌های صنعتی و فناوری ایران بستگی دارد؛ از این‌رو در صورتی‌که مزایای عملی نظیر معافیت‌های مالیاتی، تضمین سودآوری، یا تسهیل نقل و انتقال ارز با سهولت بیشتری صورت گیرد انگیزه‌های تجار بین‌المللی نیز برای مبادلات تجاری افزایش خواهد یافت.

برگزاری ایران‌اکسپو در کوتاه‌مدت می‌تواند احتمال افزایش مذاکرات و تفاهم‌نامه‌ها با کشورهای همسایه و شرکای استراتژیک را افزایش دهد و در بلندمدت نیز بسته به کاهش موانع ساختاری و تسهیل قوانین تجاری می‌تواند زمینه‌ساز تحولات گسترده‌ای در مبادلات تجاری ایران باشد.

محمدعلی دهقان‌دهنوی * معاون وزیر صمت و رئیس‌کل سازمان توسعه‌تجارت ایران