به گزارش روز سه شنبه خبرنگار "اگزیم نیوز"، گسترش مناسبات همسایگی و افزایش تبادلات تجاری با کشورهای آسیایی یکی از محوری ترین اهداف دولت سیزدهم است که از ابتدا مورد توجه و سیاست گذاری قرار گرفته است.

دولت سیزدهم معتقد است در دولت های گذشته از ظرفیت های موجود در کشورهای همسایه ایران و همچنین کشورهای واقع در آسیا و از جمله آسیای میانه غفلت شده و این مسئله باعث شد تا کشورهای غربی و اروپایی امکان بیشتری برای فشارهای تحریمی بر علیه کشورمان داشته باشند.

از اینرو، در سال گذشته موضوع اتصال ایران به پیمان شانگهای و دستیابی به بازار بزرگی از کشورهای عضو این پیمان فراهم شد؛ هرچند برخی کارشناسان معتقدند نمی توان تمام مناسبات تجاری کشور را به همسایگان پیوند زد و نیاز است تا سبد متنوعی از زمینه های صادراتی و تجاری با کشورهای مختلف فراهم باشد.

در عین حال، با پیگیری سیاست افزایش مناسبات تجاری با کشورهای جدید و استفاده از برخی ظرفیت ها که تحریم ها را تحت الشعاع قرار می دهد، در روزهای اخیر موضوع گسترش مناسبات تجاری بین ایران و ازبکستان مطرح و مذاکراتی نیز در این زمینه بین ایران و ازبکستان در قالب کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی انجام شده است که نهایتا منجر به تدوین نقشه راه دستیابی به تجارت یک میلیارد دلاری تا سال ۱۴۰۴ شد.

ازبکستان دارای بزرگترین جمعیت در آسیای میانه است که در کنار جاده ابریشم واقع است. مهدی ضیغمی؛ سرپرست وزارت صمت به تازگی درباره احتمال امضای موافقنامه تجاری با ازبکستان سخن گفته است، موضوعی که در صورت تحقق می تواند منجر به تقویت حضور ایران در منطقه آسیای میانه و برخورداری از ظرفیت های تجاری این منطقه شود.

درباره آمارهای مربوط به حجم تجارت بین ایران و ازبکستان طی سال های اخیر آمارهای متفاوتی ارائه شده است که نشان می دهد با وجود طرح موضوع گسترش مناسبات در برخی سنوات؛ اما حجم تجارت پیشرفت چندانی نداشته است.

نگاهی به آمارهای موجود نشان می دهد که معاون نخست وزیر ازبکستان در اسفندماه سال ۱۴۰۰ اظهار امیدواری کرده بود که حجم مناسبات تجاری این کشور با ایران ظرف مدت دو سال یعنی تا سال جاری به یک میلیارد دلار برسد.

همچنین در آمار دیگری که در سال ۱۴۰۱ ارائه شده بود، حجم تجارت بین ایران و ازبکستان در سال ۱۴۰۰ به میزان ۷۷۶ هزار و ۱۳۷ تن کالای غیر نفتی به ارزش ۵۱۷ میلیون دلار اعلام شده بود که البته در آن مقطع از رشد ۱۰۳ درصدی برخوردار شده بود.

بر پایه آماری که توسط وزارت امور خارجه کشورمان منتشر شده، در بازه زمانی نه ماهه اول ۲۰۲۲ ایران به عنوان هفدهمین شریک تجاری جمهوری ازبکستان، دارای حجم روابط تجاری حدود ۳۳۵ میلیون دلار با این کشور بوده است. از این میزان ۲۲۱ میلیون صادرات ایران به ازبکستان بوده و مهم ترین کالاهای صادراتی شامل سیمان و مصالح ساختمانی، کاشی و سرامیک، تاسیسات عمرانی و ساختمانی، شوینده، محصولات پتروشیمی، انواع رنگ، محصولات کشاورزی شامل لبنیات، شیر خشک صنعتی، خرما، پسته، سیب، پرتقال، کیوی، چای و غذای آبزیان بوده است.

در مقابل واردات ایران از ازبکستان در این مدت، ۱۱۴ میلیون دلار بوده که مهم ترین اقلام وارداتی محصولات کشاورزی شامل پنبه حلاجی نشده، نخ پنبه ( ۶.۶۵ میلیون دلار)، میوه و سبزیجات (۱۰ میلیون دلار)، غلات و حبوبات (ماش، لوبیا چیتی و لوبیا چشم بلبلی) و...... عنوان شده است.

به صورت کلی، با توجه به اینکه دولت سیزدهم موضوع گسترش تبادلات تجاری با ازبکستان را هدفگذاری کرده و از سال ۱۴۰۰ نیز پیگیر عملیاتی کردن توسعه مناسبات دوجانبه است، انتظار می رود که زمینه های گسترش تجارت مشترک دو کشور به دو میلیارد دلار که به تازگی مطرح شده است، در مسیر عملیاتی سازی قرار گیرد.

به نظر می رسد با فراهم شدن زمینه امضای توافق نامه تجارت ترجیحی بین ایران و ازبکستان در آینده نزدیک، سرمایه گذاری در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، انرژی، کشاورزی و حمل و نقل و خصوصا سرمایه‌گذاری مشترک در بنادر جنوبی ایران و منطقه آزاد چابهار اتفاق بیفتد.

طبق آمارهای دیگر، در حال حاضر ۳۵۰ شرکت ایرانی در این کشور ایجاد شده که از این طریق امکان دستیابی تجار ایرانی به بازار مصرفی ازبکستان نیز فراهم شده است.

دستیابی به خط ترانزیتی شمال – جنوب و همچنین دستیابی ازبکستان به آب های آزاد از طریق بندر چابهار؛ مزیتی است که این کشور را به گسترش مناسبات تجاری با ایران و همچنین امضای توافق نامه ترجیحی تشویق می کند.