به گزارش روز سه شنبه اگزیم نیوز از وزارت اقتصاد، بر اساس کتاب «نگاهی به عملکرد شرکت‌های دولتی» که توسط دفتر امور شرکت‌های دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شده، ۱۰ شرکت دولتی اصلی و مادرتخصصی دارای بیشترین بدهی و بیشترین دارایی در سال ۱۴۰۰، حدود ۹۰ درصد بدهی و ۸۷ درصد دارایی در کلیه شرکت‌های دولتی اصلی و مادرتخصصی (۷۷ شرکت) را تشکیل داده‌اند.

همانطور که در نمودارهای فوق مشخص است، شرکت های دارای بیشترین بدهی عمدتا شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت و بانک‌ها هستند. همچنین شرکت‌های دارای بیشترین دارایی، شرکت‌های زیرمجموعه وزارت‌خانه‌های نفت و نیرو و همچنین بانک‌ها هستند.

میزان بدهی بالای شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت به علت اخذ تسهیلات مالی سنگین در راستای استفاده از توانمندی شرکت‌های داخلی و خارجی برای انجام پروژه‌های بزرگ صنعت نفت با هدف تولید و فرآورش نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی از طریق توسعه میادین نفتی و گازی و احداث و بهره‌برداری از پالایشگاه‌های نفتی و گازی ارزیابی می‌شود. البته شرکت ملی گاز ایران بدهی ارزی قابل توجهی هم بخاطر دعاوی بین المللی دارد.

بخش اعظم بدهی بالای بانک‌های سپه، ملی و کشاورزی به سپرده های بالای مشتریان نزد این بانک‌ها، مرتبط است اما حدود ۷۰ درصد بدهی بانک مسکن بخاطر بدهی این بانک به بانک مرکزی است. همچنین بیش از نیمی از بدهی بانک توسعه صادرات بخاطر حجم بالای سپرده‌های سرمایه گذاری مشتریان و همچنین بدهی این بانک به صندوق توسعه ملی بوده است.

شرکت بازرگانی دولتی ایران هم وظیفه تامین کالاهای اساسی موردنیاز کشور را بر عهده دارد و ناچار به اخذ وام‌های متعدد و سنگین از نظام بانکی بخصوص بانک کشاورزی بوده و به همین دلیل، در زمره ۱۰ شرکت دولتی با بالاترین بدهی قرار گرفته است.

میزان دارایی بالای شرکت ملی نفت ایران ناشی از ارزش تاسیسات و خطوله لوله میادین نفتی و گازی است که تکمیل شده‌اند و یا در حال تکمیل هستند. این دارایی ها بدلیل تغییرات نرخ تسعیر ارز، افزایش زیادی در سال های اخیر داشته است.

شرکت ملی گاز ایران بخاطر مطالبات غیرنقدی از شرکت های فرعی خود بابت وجوه سرمایه ای و همچنین طلب ارزی که از مشتریان داخلی و خارجی گاز و محصولات گازی دارد، دارایی بالایی دارد. گفتنی است این شرکت های فرعی باید این وجوه را به صورت سالانه به شرکت اصلی خود (شرکت ملی گاز ایران) بابت خرید گاز پرداخت کنند ولی به جای این کار، این وجوه را در سال‌های بعد، به عنوان افزایش سرمایه (آورده شرکت اصلی) در حساب خود لحاظ می کنند.

شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران بخاطر مطالباتی که از اشخاص وابسته خود بخصوص شرکت نفت ستاره خلیج فارس و همچنین طلبی که از پالایشگاه‌های نفت و شرکت های زیرمجموعه خود دارد، دارایی بالایی دارد.

میزان دارایی بالای شرکت مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) هم بخاطر مطالبات بالای این شرکت از شرکت های فرعی خود و همچنین کشورهای همجوار است. بخش اعظم مطالبات توانیر از شرکت های فرعی خود بابت فروش برق توسط شرکت مدیریت شبکه برق ایران به شرکت های توزیع نیروی برق و شرکت های برق منطقه ای و سایر عملیات مالی مرتبط است. به علاوه، ارزش تاسیسات صنعت برق اعم از خطوط انتقال و توزیع برق و همچنین نیروگاه های تولید برق هم نقش مهمی در دارایی بالای شرکت توانیر دارد.

مهمترین دلیل دارایی بالای بانک‌ها، تسهیلات اعطایی و مطالبات بالای آنها از مشتریان (اشخاص غیردولتی) است. البته سهم مطالبات بانک‌های سپه، ملی، کشاورزی و مسکن از دولت هم در دارایی های این بانک‌ها قابل توجه است.