به گزارش روز یکشنبه اگزیم‌نیوز، پنبه با کاربردهای وسیع در صنعت نساجی، یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی در جهان به شمار می‌رود که با توجه به اهمیت این محصول در تولید پوشاک و البسه، نقش تعیین کننده‌ای در توسعه صنعت نساجی دارد.
براساس آمارهای موجود حدود ۲۵ میلیون تن پنبه سالانه در جهان تولید می‌شود که این میزان برابر با سطح زیر کشت ۲٫۵ درصد از زمین‌های کشاورزی روی زمین است.
هند با تولید حدود ۶ میلیون تن پنبه در سال بزرگ‌ترین تولیدکننده پنبه در جهان به شمار می‌رود و پس از آن ایالات متحده آمریکا و چین با اختلاف زیاد از سایر کشورها در جایگاه دوم و سوم قرار دارند که قسمت عمده این تولید در صنایع نساجی کشور خودشان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبق آمار سال ۲۰۱۹، ۱۰ کشور برتر تولیدکننده پنبه جهان هند، ایالات متحده امریکا، چین، برزیل، پاکستان، ترکیه، ازبکستان، استرالیا، ترکمنستان، بورکینافاسو هستند، البته بزرگ‌ترین فروشندگان پنبه به صورت خام، آمریکا با ۴.۹ میلیارد دلار و آفریقا با ۲.۱ میلیارد دلار می‌باشند که تجارت خارجی این محصول کشاورزی در حدود ۱۲ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
یارانه ۲ میلیارد دلاری آمریکا برای کشت پنبه
تولیدکنندگان پنبه در آمریکا به‌شدت توسط یارانه دولتی با ۲ میلیارد دلار در سال حمایت می‌شوند، با این حال چین بزرگ‌ترین کشوری است که از طریق یارانه این بخش را حمایت می‌کند؛ اما تولیدکنندگان در بسیاری از کشورهای در حال توسعه در قبال محصول خود مبلغ کمی دریافت می‌کنند یا برای رقابت با کشورهای توسعه یافته دچار مشکل می‌شوند.
نیاز سالانه صنعت نساجی و ظرفیت جذب پنبه کشور ۲۵۰ هزار تن است، علی‌رغم اهمیت تولید پنبه در کشور، میزان تولید آن در دهه‌های اخیر در کشور با کاهش همراه بوده که همین امر باعث شد ایران به یک واردکننده این محصول تبدیل شود؛ بنابراین بخش قابل توجهی از پنبه مورد نیاز صنعت از محل واردات از کشورهای ازبکستان، تاجیکستان و هند تامین می‌شود که عمده واردات پنبه، از ازبکستان است.
ایران در گذشته و در برخی سال‌ها صادرکننده پنبه نیز بوده، اما از سال ۱۳۸۰ با سیر نزولی کشت پنبه مواجه شدیم، به همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی طرح خودکفایی در تولید پنبه را از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۴ در دستور کار خود قرار داد، به طوری که پیرو برنامه ۱۰ساله این وزارتخانه برای رسیدن به خودکفایی در تولید پنبه، در سال ۱۳۹۹ خوداتکایی به ۶۸ درصد رسید.
کشت پنبه در دهه ۵۰ در سطح ۳۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی انجام می‌شد و در دهه ۸۰ سطح زیرکشت این محصول به ۳۲۰ هزار هکتار و ۶۰۰ هزار تن تولید رسید؛ اما به‌تدریج سیر نزولی تولید این محصول به دلیل از دست دادن جذابیت اقتصادی، بالابودن هزینه تولید این محصول نسبت به متوسط جهانی و کشورهای همسایه، کاهش سود خالص این محصول و کاهش انگیزه کشاورزان برای قراردادن این محصول در الگوی کشت شروع شد و در سال ۱۳۹۵ سطح زیرکشت به ۷۰ هزار هکتار با تولید ۱۶۱ هزار تن رسید که پنبه محلول استحصالی حدود ۴۸ هزار تن بوده است.
طی سال‌های بعد به‌تدریج سطح زیرکشت پنبه افزایش یافت بر اساس آمارهای موجود در سال ۱۳۹۸ سطح زیر کشت به ۹۹ هزار هکتار و در سال ۱۳۹۹ به حدود ۹۸ هزار و ۸۱۰ هکتار رسید که منجر به تولید ۸۰ هزار تنی پنبه در کشور شد. این آمارها بیانگر خوداتکایی ۶۸ درصدی در پنبه محلول در سال ۹۹ شد.
برنامه وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم برای خودکفایی در تولید پنبه
وزارت جهاد کشاورزی دولت سیزدهم چشم‌انداز خودکفایی در تولید پنبه را از اولویت‌های خود قرار داد به همین منظور از سال گذشته توسعه تولید پنبه در کشور موردتوجه قرار گرفت و نسبت تولید داخل به واردات افزایش یافت و حالا با توجه به نیاز سالانه به ۲۵۰ هزار تن پنبه و علی‌رغم عدم ارائه آمار رسمی تولید در سال ۱۴۰۰، روند تولید این محصول مهم از دو سال گذشته رشد صعودی داشته است که با این روند می‌توان پیش‌بینی کرد در سال ۱۴۰۲ دستیابی به خودکفایی در تولید پنبه محلوج دست یافتنی باشد.
رشد ۲۰ درصدی تولید و کاهش ۱۵ درصدی واردات
بنا بر این گزارش، در سال گذشته ۲۵۰ هزار تن پنبه در سطح ۹۸ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی کشور تولید شد و امسال پیش‌بینی می‌شود میزان تولید و خرید این محصول به ۳۰۰ هزار تن برسد که رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد؛ همچنین در پنج‌ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته واردات ۱۵ درصد کاهش یافته است.
افزایش ۸۱ درصدی نرخ خرید تضمینی پنبه از کشاورزان
حال با اقدام دولت سیزدهم در ۱.۵ سال گذشته با اصلاح نرخ خرید تضمینی این محصول شرایط را برای کشاورزان تسهیل کرده است به طوری که کشاورزان انگیزه زیادی برای کشت دارند. به تازگی شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی دولت سیزدهم، نرخ خرید تضمینی هر کیلوگرم پنبه وش (محصول خام) در سال زراعی (۱۴۰۲ - ۱۴۰۱) را ۲۸ هزار تومان تعیین کرد در حالی که در سال ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ قیمت این محصول ۱۵ هزار و ۴۶۳ تومان بود.
بر اساس این گزارش، در سال ۱۳۹۹ و دولت گذشته قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم پنبه وش در حالی ۷۵۰۰ تومان تعیین شده بود که وزارت جهاد کشاورزی قیمت تمام شده تولید این محصول را ۱۰ هزار تومان اعلام کرده بود.
اکنون محصول پنبه در بیش از ۱۸ استان کشور کشت می‌شود، اما کشت عمده این محصول مربوط به استان‌های خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، گلستان، فارس و اردبیل است، البته کشت پنبه در مناطق جدیدی از استان‌های ایلام، لرستان، سیستان و بلوچستان و مناطق گرمسیر همچون استان کرمانشاه در حال انجام است.
دولت سیزدهم در حالی افزایش ۸۱ درصدی قیمت خرید تضمینی پنبه را در حمایت از کشاورزان و تولید اعلام کرد که قیمت جهانی و وارداتی این محصول از پنج دلار به سه دلار را شاهد هستیم. حال به نظر می‌رسد با افزایش تولید پنبه در کشور و کاهش قیمت جهانی این محصول، صنعت نسانی با رونق مواجه شود و از سوی دیگر با حرکت به سمت خودکفایی آن محصول در کاهش قیمت پوشاک و البسه در کشور اثرگذار باشد.
نظر شما