در معاملات تجاری بین المللی وجهی كه فروشنده در مقابل دریافت آن مالكیت كالا را به خریدار انتقال می دهد، به شیوه های مختلفی پرداخت می گردد. روش های پرداخت بین المللی برای به حداقل رسانیدن خطر عدم پرداخت در طول تاریخ تحولاتی را پشت سر گذاشته است.یک فروشنده و صادرکننده حرفه ای روش مناسب پرداخت را با توجه به شرایط خریدار یا همان واردکننده و همچنین شرایط اقتصادی، سیاسی، انتخاب می کند که بتواند با چشمی باز ریسک دریافت مبلغ را کاهش بدهد .امروزه تجارت بین‌الملل نقش بسزایی در تأمین نیازهای کشورهای مختلف جهان به کالا ها و مواد گوناگون دارد، به‌طوری‌که می‌توان گفت بسیاری از کشورها بدون دسترسی به واردات و عدم امکان صادرات برای ادامه حیات و حفظ ثبات اقتصادی خود دچار مشکل خواهند شد.از طرف دیگر تجارت بین‌المللی این امکان را برای ملل جهان پدید آورده است که نه‌ تنها رشد اقتصادی خود را بهبود بخشیده و نیازهای خود را برآورده سازند، بلکه به تولید و صدور کالا هایی بپردازند که در آن دارای مزیت نسبی هستند. لذا ضمن کاهش هزینه تولید از منابع نیز به نحو بهینه استفاده کنند. در این زمینه بانک‌ها نقش بسزایی را ایفا می‌کنند لذا باید مجموع‌های از حقوق مربوط به امور صادرات و واردات که تقریباً در تمام بانک‌های جهان پذیرفته‌شده‌اند را رعایت کنند.

انتخاب یک روش برای پرداخت عموما توسط طرفین و به صورت توافقی انجام می شود و به عوامل متعددی بستگی دارد.این عوامل عبارتند از:

• مدت زمان همکاری بین طرفین معامله و میزان اعتماد بین آن ها
• موقعیت سیاسی، اقتصادی و قانونی در کشورهای خریدار و فروشنده (میزان ریسک کشورها)
• موقعیت مالی طرفین و به ویژه خریدار
• فاصله جغرافیایی بین خریدار و فروشنده
• تعداد دفعات معامله و مهلت پرداخت و مبلغ معامله
• فرصت کسب اعتبار و هزینه های مربوطه

معرفی انواع روش های پرداخت بین المللی:

۱- تجارت بر اساس حساب باز (Open Account Trade)

در صورتی که فروشنده از خریدار اطلاعات دقیق و کامل داشته باشد و به او اطمینان داشته باشد ، با خریدار (واردکننده) بر اساس حساب باز تجارت می کند.البته جز اعتماد باید موارد دیگر نیز همچون مطمئن بودن از اوضاع کشور خریدار  (عدم تزلزل بخش سیاسی و اقتصادی) را نیز باید در نظر داشته باشد تا ریسک تجارت خود را پایین بیاورد. در این روش پرداخت بین المللی، فروشنده (صادرکننده) کالا را آماده کرده و آن را حمل می نماید و سپس خریدار (واردکننده) در زمان مقرر مبلغ کالا را به حساب فروشنده (صادرکننده) واریز می نماید و اسناد حمل و مابقی اسناد را تحویل میگیرد.

۲- بروات وصولی ساده (Clean Drafts)

بعداز توافق بین خریدار (واردکننده) و فروشنده (صادرکننده) نسبت به روش بستن قرارداد تجاری، فروشنده (صادرکننده) کالا را برای خریدار (واردکننده) حمل میکند و اسناد حمل کالا را نیز برای خریدار (واردکننده) مستقیما ارسال مینماید. سپس بروات ساده ای را طبق ای بر طبق اسناد حمل و نقل تنظیم کرده و در اختیار خریدار (واردکننده) کالا می گذارد و سپس بروات اسنادی را در اختیار بانک خود قرار می دهند تا برای بانک خریدار (واردکننده) ارسال نماید یا خود مستقیما برای بانک خریدار (واردکننده) ارسالمی نمایند و طبق قرارداد خود بروات (مدت دار و یا دیداری) فروشنده پول خود را دریافت می کند. بعد از دادن بروات از طرف فروشنده (صادرکننده) به بانک خود کلیه پیگیری های لازم برای وصول بروات از طرف بانک خود صورت میگیرد این در حالیست که اگر خود نیز بروات را برای بانک خریدار (واردکننده) ارسال کند بانک خریدار پیگیری های لازم را انجام میدهد. بعد از ارسال بروات وصولی به بانک از طرف صادرکننده محصول ، خریدار یا همان واردکننده موظف میشود تا بعد از ترخیص کالا از گمرک مبلغ کالای وارداتی خود را بپردازد. این روش نسبت به روش حساب باز (Open Account Trade) ریسک پایین تری دارد ولی بانک خریدار تعهدی مبنی بر پرداخت مبلغ معامله نمیدهد.

۳- بروات اسنادی (Documentary drafts)

در این حالت بعد از عقد قرارداد بین المللی بین واردکننده و صادرکننده در خصوص معامله خود ، فروشنده (صادرکننده) بعد از حمل کالا و انجام تمام امور گمرکی کلیه مدارک را به همراه بروات اسنادی در اختیار بانک خود قرارداده تا مدارک (مدارک حمل، استاندارد و ...) به بانک خریدار (واردکننده) ارسال شود.  خریدار (واردکننده) پس از قبول اسناد از طرف بانک خود موظف به پرداخت بروات (مطابق با دیداری یا مدت دار بودن آن) می باشد.

 درصورت مدت دار بودن بروات اسنادی خریدار ( واردکننده) میتواند در ازای تسلیم وثیقه ای لازم اسناد حمل و ... تحویل بگیرید و در روز مقرر بعد از پرداخت وجه بروات، وثیقه را آزاد کند.

۴- پیش پرداخت  (Advance Payment)

یکی از راه های معاملات تجاری، پیش پرداخت است. این روش بعد از مذاکرات انجام شده بین فروشنده (صادرکننده) و خریدار (واردکننده) و همجنین بستن قرارداد، خریدار (واردکننده) بخش از مبلغ مورد معامله و یا کل مبلغ را قبل از حمل به حساب فروشنده (صادرکننده) واریز نماید. سپس اسناد حمل تنظیم شده و برای خریدار ( واردکننده) ارسال میشود.البته این روش نیزخالی از ریسک نیست چرا که در صورت پرداخت مبلغ مورد معامله به فروشنده (صادرکننده) از طرف خریدار (واردکننده) ممکن است فروشنده (صادرکننده) کالا را برطبق نظر خریدار (وارکننده) تحویل ندهد. البته راه هایی وجود دارد که بتوان مبلغ پیش پرداخت را تضمین نمود مانند ضمانت نامه های ارزی و ....

۵- اعتبار اسنادی (Documentary Letter of Credit)

یکی از کم ریسک ترین روش ها در معاملات و قراردادهای تجاری، اعتبار اسنادی یا همان (L.C) می باشد.

در این روش خریدار (واردکننده) بعد از بستن قرارداد بین المللی با فروشنده (صادرکننده) خود، حسابی را در بانک خود به نفع فروشنده (صادرکننده) باز میکند و به فروشنده این اطمینان را میدهد که بعد از اتمام کالا (این شرایط می تواند مطابق با قرارداد متغیر باشد) مبلغ قرارداد مبتنی بر این اصل است که شرایط مندرج در پیش فاکتور و یا قرارداد بین المللی حتما اجرا شده و فروشنده (صادرکننده) تمامی مراحل مورد نیاز (حمل، ترخیص از مبدا، بیمه و ... ) را انجام داده باشد تا بتواند وجه قرارداد خود را دریافت نماید.

۶- وسترن یونیون (Western Union)

شرکت وسترن یونیون یه شرکت آمریکایی سهامی عامی است که دارای بیش از 344 هزار شعبه در سراسر دنیا بوده و با امکانات الکترونیکی نقل و انتقال سریع بین المللی پول را انجام میدهد. روش کار بسیار ساره میباشد: برای نقل و انتقال بین المللی پول با مراجعه به یکی از نزدیکتری نمایندگان وسترن یونیون که در سایت www.WesternUnion.com آمده است مراجعه کرده و با دادن مدارک و مبلغ مورد نظر پول را از طریق الکترونیکی به مقصد مورد نظر انتقال میدهند. فرستنده بایستی با مدارک شناسایی به نماینده وسترن یونیون مراجه نموده و فرمهای مورد نیاز را تکمیل نموده و پس از تایید نماینده وسترن یونیون مبلغ به مقشد مورد نظر انتقال میابد و فرستنده با دریافت رسید و کد MTCN در هر جای دنیا میتواند مبلغ را دریافت نماید چنانچه فرستنده مقیم کشورهایی همچون کانادا، نروژ، آمریکا، آلمان و ... باشد بدون حضور فیزیکی امکان انجام تمامی امور از طریق اینترنت وجود دارد. فرد دریافت کننده پول بایستی بهمراه مدرک شناسایی معتبر و کد MTCN به یکی از نزدیکترین نمایندگان وسترن یونیون مراجعه کرده و با دادن اطلاعات مکان ارسال، میزان مبلغ ارسال شده و ... میتواند مبلغ خود را از نمایندگی وسترن یونیون دریافت کند.

محمد پورسردار