کرونا چهره جهان و شکل فعالیت‌ها را عوض کرده و بی‌تردید دنیا به روزهای قبل از کرونا بازنخواهد گشت. صنعت بانکداری نیز گذشته از تاثیرپذیری مستقیم خود از عوارض و تبعات کووید ۱۹ مقصد و میزبان عوارض جانبی این عامل نامبارک نوظهور خواهد بود. بانک‌ها به عنوان میزبان سرریز مشکلات و عوارض سایر صنایع و دماسنج اقتصاد ملی، نقشی کلیدی در حفظ پایداری و افزایش تاب‌آوری نظام اقتصادی خواهند داشت و نقش بانک‌ها در همه‌ی نظام‌های اقتصادی شامل بانک‌ محور و سایر نظام‌ها افزایش خواهد یافت. یکی از مشکلاتی که در دوره کرونا برای بانک‌ها رخ داد آسیب‌پذیری فعالان بانکداری به ویژه شاغلین شعب در مقابل بیماری‌های واگیردار و دیگری امکان اختلال سراسری در ارایه خدمات بانکی حضوری بود.

نسبت بالای درگذشتگان صنعت بانکداری نسبت به متوسط سایر صنایع فعال کشور، ضرورت حرکت از سوی بانکداری حضوری و مستقیم به سمت بانکداری غیرحضوری را دو چندان ساخت و این خود موجب تاکید بر اهمیت و ضرورت تاسیس و فعالیت‌ بانک‌های مجازی شد. تاسیس بانک مجازی (Virtual Bank) به‌عنوان بانکی بدون شعبه که کلیه خدمات خود را به‌صورت غیرحضوری و بر بستر الکترونیک ارائه می‌کند، دارای سابقه‌ قابل توجه در صنعت بانکداری جهان است و گذشته از بانک‌های تجاری که در قالب بخش‌های تابعه این مجموعه‌ها را مدیریت می‌کنند، بانک‌های مستقل کاملاً بدون شعبه نیز مدت‌هاست در نقاط مختلف جهان تاسیس و فعال شده‌اند. این موضوع در ایران نیز سابقه‌ای دوازده ساله دارد و موضوع تاسیس این نمونه بانک‌ها برای نخستین بار در بسته سیاستی نظارتی سال ۱۳۸۷ بانک مرکزی مورد تأکید قرار گرفت و پیش‌بینی شد تا در همان سال مجوز دو بانک صد درصد الکترونیکی صادر شود. لیکن علیرغم اقدامات سریع حاکمیتی و اقدامات عملیاتی در راه اندازی اولین بانک مجازی کشور و حتی پذیره نویسی اولیه، اقدامات جهت آغاز فعالیت این گونه بانک‌ها تا امروز جامه عمل نپوشیده است. در همین زمینه موارد زیر قابل تامل است:

۱- بانک ‌مجازی می‌تواند ضمن کاهش عوارض و ریسک‌های عملیاتی برای نظام بانکی نظیر آنچه در قالب درگذشت غم‌انگیز عده زیادی از کارکنان شبکه بانکی بر اثر کرونا شاهد بودیم، تاب‌آوری نظام بانکی را در تداوم خدمات در هنگامه‌ی بحران‌ها افزایش دهد.

۲- بانک مجازی می‌تواند پیشران تحولات گسترده حوزه فناوری بانکی بوده و بانکداری کشور را  جهت شروع بستری جدید و مبتنی بر چابکی، مشتری‌گرایی و تحول مستمر هدایت کند. بسیاری از گره‌های کنونی در توسعه بانکداری دیجیتال نظیر احراز هویت مشتریان بصورت معتبر و کاملاً غیرحضوری، گشوده خواهد شد و بطور کلی به‌نظر بازمهندسی فرایندها و ارایه خدمات در صنعت بانکداری سرعت بیشتری یابد.

۳- توسعه بانک‌های مجازی می‌تواند افزایش نظارت‌پذیری، انعطاف و سرعت در پاسخگویی به تغییرات را به دنبال داشته باشد.

۴- بی‌تردید با کاهش هزینه‌های مربوط به بانکداری حضوری می‌توان نسبت به ارتقاء نرخ بهره‌وری و سایر شاخص‌های مالی و عملیاتی شبکه بانکی اقدام کرد که این موضوع نهایتاً آثار خود را در کاهش هزینه تامین مالی و خدمات بانکی نشان‌ می‌دهد.

۵- همانطور که در دیگر تحلیل‌ها نیز مورد تاکید قرار گرفته، زیان‌ده شدن واسطه‌گری مالی، محدودیت در اتصال به ‌نظام بانکداری بین‌الملل، فقدان مزیت رقابتی غالب، ضعف در مدیریت تجربه مشتریان بانک‌ها و عدم بهره‌برداری اثربخش از کلان‌داده‌های عملکرد مالی و غیرمالی مشتریان، بخشی از مشکلات مبتلابه بانک‌های کشور است. در نقطه مقابل بانک‌های مجازی با حذف درگاه‌های فیزیکی و پیش‌بینی رویه‌ها و فرایندهای چابک، بهای خدمات بانکی را کاهش داده و از سوی دیگر با تسهیل امکان تعامل با فین‌تک‌ها، ارائه خدمات جامع و خلاقانه به مشتریان را امکان‌پذیر می‌کند.

۶- با توجه به تحولات سال‌های اخیر در حوزه فناوری بانکی و هم‌چنین هم‌افزایی نهادهای حاکمیتی مانند بانک مرکزی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و ظهور بخش خصوصی قدرتمند در این زمینه به نظر بستر مناسبی برای آغاز تحول در صنعت بانکداری و ایجاد اولین بانک‌های مجازی فراهم باشد. در مجموع، گذشته از همه آفات و تبعاتی که کرونا با خود داشت اما ایده‌ تشکیل بانک‌های مجازی در ایران را زنده ساخت.

*منبع: ایبِنا