روند صدور و ورود كالا از سوي رئيس كل گمرك ترسيم شد. براساس آمار اعلام شده، تراز تجاري كشور در اولين ماه از فصل زمستان با كسري 600 ميليون دلاري به ثبت رسيده است؛ اين در حالي است كه تراز تجاری کشور تا پايان فصل پاييز، به نفع صادرات مثبت ذكر شده بود؛ يعني در اين بازه زماني در فضای جدید تجارت کشور، وزن صادرات نسبت به واردات، بیش از 4 برابر شده بود. اما تحليل داده هاي منتشر شده از سوي مهدي ميراشرفي حكايت از اين دارد كه سهم صادرات از تجارت 72 ميليارد دلاري تا پايان ديماه 98، برابر با 35.5 ميليارد دلار بوده كه در مقابل آن ۳۶ میلیارد و ۸۱ میلیون دلار واردات انجام شده، تا ترازوي تجارت به نفع كفه وادات سنگيني كند. آمار ديگري كه از سوي رئيس گمرك تشريح شد، وضعيت دپويي ها درگمركات كشور بود. براساس آمار اعلامي او، 70 میلیون دلار کالاهای گروه ۴ در گمرکات دپو شده، كه از اين ميزان، 200 کانتینر مربوط به «لوازم آرایشی وبهداشتی» است، البته به گفته ميراشرفي، در صورت تغییر نکردن قوانین، این کالاها باید متروکه یا مرجوع شوند. اما خودروهاي محبوس شده چه تعداد هستند؟ مطابق آمارها، 5 هزار خودرو وارداتی در انتظار ترخیص از گمرک هستند، كه به گفته ميراشرفي، تنها 1000دستگاه از این خودروها به گمرکات اظهار شده‌اند که همچنان به دلیل پایان یافتن مهلت قانونی ترخیص نشده‌اند. همچنین 3700 دستگاه خودرو نیز براساس حکم مراجع قضایی به ظن قاچاق توقیف شدند که در حال حاضر 700 دستگاه برائت گرفته‌اند. از سوي ديگر،130 خوردو با حجم بالای موتور 2500 سی‌سی با معافیت جانبازی و داشتن رای دیوان عدالت اداری همچنان ترخیص نشده و در گمرک مانده‌اند. اما حدود ۶۰۰ خودرو بعد از مصوبه وارد گمرک شده که به نظر گمرک هیچگاه احتمال ترخیص را نخواهند داشت.

ترسيم آماري تجارت در ماه دهم

رئیس کل گمرک ایران در نشست خبری به مناسبت روز جهانی گمرک روند تجارت خارجي در سال جاري را تشريح كرد. سید مهدی میراشرفی در بخش نخست صحبت هاي خود با اشاره به اینکه هر ساله سازمان جهانی گمرک برای سال جدید نامگذاری انجام می دهد، نامگذاری جدید گمرک «تقویت کننده ثبات مردم، شکوفایی اقتصادی و محیط زیست» عنوان شده است، اين در حالي است كه سال گذشته مرزهای هوشمند نامگذاری شده بود. او با بيان اينكه گمرک از سازمان های پیشرو در الکترونیکی کردن عملیات است، عنوان كرد كه کاغذ از پروسه فعالیت ها حذف شد‌ و در زمینه جلوگیری از تبانی، موضوع تکمیل فعالیت کارشناسان مجازی را دنبال کرد‌.

ميراشرفي در محور بعدي سخنان خود، كارنامه تجارت خارجي را در سال جاري ترسيم كرد. براساس آمار ارائه شده از سوي ميراشرفي، ميزان صادرات و واردات كالا تا پايان ديماه 98 را  ۷۲ میلیارد دلار بوده، كه سهم صادرات از اين ميزان، 35.5 ميليارد دلار بوده كه از نظر وزني 20.7 درصد رشد را تجربه كرده است، اما از نظر ارزشي با 3.2 درصد كاهش مواجه بوده است. در مقابل اما براساس آمار اظهار شده، واردكنندگان ايراني در بازه زماني ياد شده،  ۳۶ میلیارد و ۸۱ میلیون دلار واردات انجام داده اند، كه اين امر نشان مي دهد واردات به ميزان  ۶۰۰ میلیون دلار از صادرات سبقت گرفته است. به عبارتي آمارها گوياي اين است كه تراز تجاري كشور علي رغم روند مثبت در آذرماه در اين ماه يعني ديماه 98 منفي  شده است. اين مقام مسوول در ادامه به تشريح جزئيات پرونده تجاري پرداخت و از شركاي تجاري ايران رونمايي كرد. براساس داده هاي ارائه شده، در 10 ماه منتهي به دي سال جاري، از 28 ميليون تن واردات، ۱۹ میلیون تن کالای  اساسي بوده است. از آنسو،  مهمترين مقاصد صادراتي كالاهاي ايران در اين بازه زماني، «چین با ۸.۳ میلیارد دلار، عراق با ۸ میلیارد دلار، ترکیه ۴.۱ میلیارد دلار وامارات با ۳.۷ میلیارد دلار و افغانستان با ۱.۹ میلیارد دلار» عنوان شد. اما در مقابل واردكنندگان ايراني ترجيح داده اند در اين بازه زماني كالاهاي خود را از كشورهايي چون « چین، امارات، ترکیه، هند و آلمان» روانه بازارهاي داخل كنند.

دپويي ها به روايت آمار

«رسوب كالاها در گمركات كشور» اما از محورهاي مهم سوالات خبرنگاران بود كه در اين نشست از سوي مير اشرفي پاسخ داده شد. براساس توضيحات رئيس كل گمرك، براساس برنامه ريزي هاي صورت گرفته، در حال حاضر واردات کالا به ۴ روز وصادرات نیز به کمتر از یکروز رسيده است، كه اين منجر به ارتقا ۴۵ پله­ای در شاخص بانک جهانی شده و شاخص لجستیک کشور نیز از این طریق ارتقا یافته است. همچنين براساس آمار اعلامي، رئيس كل گمرك، در حال حاضر 70 میلیون دلار کالای دپویی در گمرکات کشور وجود دارد که ثبت سفارش برای آنها انجام شده است. البته بخشي  از این کالاهاي دپو شده،  200 کانتینر مربوط به محصولات آرایشی و بهداشتی است که امکان ترخیص آنها فراهم نشده است.

رییس کل گمرک ایران در ادامه به آمار خودروهاي دپويي ها نيز گريزي زد وگفت: در حال حاضر حدود ۵ هزار خودرو در گمرکات وجود دارد، که در انتظار ترخيص هستند، اما مدت زمان مجاز ترخیص برای هزار خودرو که عوارض هم پرداخت کرده اند نیازمند مصوبه است. بنابه توضيحات ميراشرفي، برای بیش از ۳ هزار خودرو در محاکم ظن قاچاق وجود دارد که البته با حکم برائت شاید در مرحله پرداخت عوارض قرار بگیرند. ۱۳۰ خودرو برای جانبازان بالای ۲۵۰۰ سی سی است که رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری را دارند و ما به دنبال مجوز آن هستیم. همچنین حدود ۶۰۰ خودرو بعد از مصوبه وارد گمرک شده که به نظر گمرک هیچگاه احتمال ترخیص را نخواهند داشت. البته اگر وزارت اقتصاد به نتیجه برسد، امکان ترخیص بخش زیادی از خودروهای مانده در گمرکات وجود دارد.

معاون وزیر اقتصاد درباره واردات تلفن همراه نيز به ارائه توضيحاتي پرداخت وگفت: مسئولان تصمیمی مبنی بر ممنوعیت واردات موبایل ندارند و این کالا در حال حاضر بهترین چرخه و زنجیره ورود را دارد و به دلیل رجیستری، موبایل قاچاق وارد کشور نمی شود. به گفته ميراشرفي، اخیراً نیز تصمیم بر این شده که بخشی از ورود موبایل بدون انتقال ارز مجوز بگیرد تا بازار موبایل به صورت قانونی تأمین شود.  او درباره دپوی تلفن همراه در گمرکات نيز اينگونه عنوان كرد كه اگر کالا ثبت سفارش شود، وارد کشور می شود. فقط بخشی از کالاهایی که از مجاری غیر رسمی وارد شوند، هرگز ترخیص نخواهند شد.

ميراشرفي در ادامه به بحث ذرت های آلوده، نيز ورود كرد وگفت:  در سال ۹۱ و ۹۵ قرنطینه و دامپزشکی ذرت ها را تست کرده که افلاتوکسین ان ۱۵ ppm و مجاز به واردات دانسته بود، اما استاندارد ۵ppm  را مجاز به ورود می­داند که سختگیرانه تر عمل می­کند و استاندارد اروپا نیز ۱۵ ppm است. تکلیف قانون با سازمان استاندارد بود به همین جهت اجازه ورود داده نشد. در عین حال، گمرک حتما جمع سه مرجع را مدنظر قرار می دهد. اخیرا ۲۰ هزارتن به یکی از کشورهای آفریقایی بارگیری و مرجوع شد.

پیشنهاد گمرك براي تغيير ارز کالاهای وارداتی

ر حال حاضر نرخ پایه محاسبات گمرکی بر اساس دلار با نرخ  4200 تومانی صورت می‌گیرد. در صورت افزایش این نرخ به قیمت نیمایی قیمت تمام شده کالاهای وارداتی نیز افزایش خواهد یافت. در همين راستا، میراشرفی در پاسخ به اين پرسش كه آیا گمرک موافق یا مخالف تغییر ارز مبنای محاسباتی حقوق ورودی کالاهای وارداتی است يا خير، عنوان كرد: نظر دولت در مورد مبنای ارزش کالاهای وارداتی در مورد کالاهای اساسی برای آن که با تورم بیش از این افزایش نیابد ارز ۴۲۰۰ تومانی است و برای سایر کالاها مبانی محاسباتی با ارز نیمایی باشد، اما دولت برای اینکه آثار تورم افزایش نرخ ارز دولتی به نیمایی کاهش یابد معتقد است سود بازرگانی به نحوی تنظیم شود که آثار تورمی به حداقل برسد.  رئيس گمرك در همين حال، اين پيشنهاد را مطرح كرد که ارز مبنای کالاهای وارداتی به غیر از کالاهای اساسی واقعی شود و سود بازرگانی کاهش پیدا کند که این موضوع منجر به افزایش درآمدهای گمرکی و شفافیت نیز می‌شود.

البته براساس گزارش مركز پژوهش­هاي مجلس، افزایش قیمت کالاهای وارداتی ناشی از افزایش نرخ تسعیر حقوق ورودی (از ارز 4200 تومانی به ارز نیمایی)، نخست به دلیل سهم ناچیز نرخ حقوق ورودی در قیمت تمام شده کالاها و دوم حاشیه سود بالا، با احتمال زیادی کمتر از مقادیر پیش‌بینی شده یعنی 6 تا 11.4 درصد خواهد بود.

رد ادعاي قاچاق سازمان یافته در گمرک

مير اشرفي در بخش بعدي صحبت هاي خود ميزان كشفيات قاچاق را نيز مورد اشاره قرار داد. براساس آمار اعلامي از سوي او، میزان کشفیات در سال جاري، برابر با ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان است که این میزان در سال گذشته ۸۰۰ میلیارد دلار بود‌ه است. همچنين در ۱۰ ماهه اخیر ۵۱۹ تن کشفیات موادمخدر انجام شده است، كه به طور نمونه، در یک رقم هزار و ۲۹ کیلو هرویین بوده است. در ۹ ماهه در کشور نیز کل کشفیات کشور ۷۲۲ تن بود و این غیر از کشفیات گمرک است.

رئیس کل گمرک در اينجا و در پاسخ به پرسشي مبني بر اينكه فرمانده نیروی انتظامی هفته گذشته در همایشی عنوان کرد که قاچاق سازمان یافته وارتباط آن با یقه سفیدها داریم آیا در گمرک قاچاق سازمان یافته وجود دارد، تصریح کرد: همکاری خوبی با پلیس امنیت داریم و اکنون در ۱۱ مبادی ورودی دریایی زمینی و هوایی در کنار ما مستقر هستند اگر قاچاق سازمان یافته وجود داشته باشد آنها همکار ما هستند به ضرس قاطع قاچاق سازمان یافته در گمرک را رد می‌کنیم کالاهایی که اکنون در بازار به عنوان قاچاق است در حال حاضر ورود آنها از گمرک ممنوع است. به گفته ميراشرفي، اگر تا قبل از ممنوعیت گمرک خود را می‌خواست از این موضوع بری کند خیلی موفق نبود. اما در حال حاضر قسمت اعظمی از کالاهای ممنوعه داخل کشور امکان ورود آنها از گمرک وجود ندارد؛ چطور می توان از موادی اصلی این کار را کرد مثلا ورود لوازم خانگی ممنوع است مگر کسی می‌تواند آن را از گمرک وارد کند. او افزود: در حال حاضر مرجع تحویل گیرنده کالاهای قاچاق در مبادی دریایی، سازمان بنادر، مناطق آزاد و پایانه‌ها هستند آمار این موضوع را از آقایان بخواهید که اصلاً این کالاها را تحویل می‌گیرند یا خير.

رئيس كل گمرك همچنين در ادامه سخنان خود، عنوان كرد: ۱۴ دستگاه ایکس ری کامیونی در گمرکات را نوسازی کردیم و قرارداد پنج دستگاه ایکس ری داخلی را بستیم که 3 دستگاه به بهره برداری رسید. با توجه به مضیقه مالی با بخش خصوصی صحبت کردیم و اولین کامیون پرسرعت ساخت بخش خصوصی، در گمرک شهید رجایی مستقر خواهد شد. همچنين براساس اعلام ميراشرفي، در سال گذشته ۴۷ دستگاه ایکس ری چمدانی و ۳۰ دستگاه ایکس ری مسافری ایجاد شده و میزان تخلفات زوار در کالاهای ممنوعه از این طریق کاهش یافته است.

معاون وزير اقتصاد در ادامه کل سال درآمد گمرکی را  ۱۶ هزار میلیارد تومان عنوان و ابراز اميدواري كرد كه در کل سال وصول شود و در ۱۰ ماهه نیز ۱۰ هزار میلیارد بوده و ۳ هزار میلیارد نیز ضمانت نامه داشته و نهایتا نیز هزار میلیارد تومان در سالجاری محقق خواهد شد. او اين را هم گفت كه برای سال آینده نیز درآمد گمرک افزایش خواهد داشت و باید منتظر نرخ نهایی مبنای ارز از سوی مجلس بمانیم.  ميراشرفي همچنين اظهار كرد كه تاکنون ۲۱۳ شرکت تولیدی و دانش‌بنیان به عنوان فعال اقتصادی مجاز شناخته شده اند که تسهیلات بسیار ویژه‌ای می‌گیرند؛ از جمله اینکه در مسیر سبز گمرک قرار دارند.

میراشرفی در بخش ديگري از اظهارات خود، «بحث مجازی کردن خدمات»  را كه در دستور كار گمرك قرار گرفته مورد اشاره قرار داد وگفت: در سالجاری بخشی از خدمات در قالب گمرک موبایلی ارایه شد. «بحث هوشمندسازی فعالیت­ها»،  نيز از ديگر اقداماتي بود كه به گفته او، در ادامه فعالیت­های مجازی گمرک، پیگیری شد. ميراشرفي، افزود: در سالجاری در تولید «پلمب هوشمند» عمل کردیم ودر حال حاضر اماکن گمرکی به پلمب های هوشمند مجهز شد. همچنین گمرکات مبدا ومقصد مجهز به تراشه هایی شده که بتوان اطلاعات کالا را در اختیار داشت.

او ادامه داد: تا قبل از پایان سال نیز امید داریم که خرید آنتن های «آراف آی دی» در جاده ها عمل کنیم و بتوانیم رصد محموله های گمرکی را داشته باشیم و ترانزیت هوشمند را داشته باشیم. در بعد بین المللی نیز با ترکیه و آذربایجان تجربه ای تیر الکترونیکی را پیش بردیم که مورد تقدیر جهانی قرار گرفت. همچنین کنوانسیون تیر در مسیر شرق نیز در حال توسعه است و مسیر ۴۵ روزه حمل کانتینر به ۱۰ روز تا یک هفته کاهش خواهد یافت. به گفته معاون وزیر اقتصاد، اولین محموله کنوانسیون تیر هم از افغانستان به چابهار منتقل شد. در قالب رایزنی با گمرک هند، گرجستان و آذربایجان به دنبال ایجاد کریدور الکترونیک شمال - جنوب هستیم و در فاز بعدی روسیه و هند به این کریدور خواهد پیوست. او همچنين افزود: بحث مدیریت یکپارچه مرزی نیز با هماهنگی ۲۵ سازمان به دنبال اعمال مدیریت هماهنگ هستیم که مدت زمان ترخیص و تسهیل تجارت را خواهیم داشت.

 فرشته فریادرس