سید مسعود آریادوست: حدودا 200 سال خام‌فروشی داریم. این سخن را احسان سلطانی، اقتصاددان، در گفت‌وگو با "اگزیم نیوز" عنوان می کند.

وی در پاسخ به این سوال که برای حذف خام‌فروشی باید چه کرد می‌گوید: راهکار این است که یارانه های غیرمستقیم را در اقتصاد هدفمند کنیم. 

سلطانی گفت: تقریبا در حدود 200 سال است که ما مشغول خام‌فروشی هستیم. در زمان قاجار طلا و نقره از ایران خارج می‌شد و در مقابل کالاهای مصرفی وارد می‌کردند. بعدها که نفت کشف شد، نفت را جایگزین این روال کردند.

در 30 سال اخیر، در کنار نفت، چند مورد دیگر هم به خام‌فروشی اضافه شده است. از جمله خام‌فروشی در بخش معدن، گاز و ... که در این راستا گاز و نفت و سنگ آهن را فرآوری می‌کنیم و ضمن ایجاد آلودگی، مواد کم ارزشی مثل متانول و کنستانتره‌ سنگ آهن به دست می‌آوریم.

او ادامه داد: بیش از 90 درصد صادرات مواد خام یا مواد اولیه ما، با فرآوری پایین صادر می شوند. این بدان معناست که گاز را به متانول تبدیل کرده ایم و نه بیشتر.

به گفته وی در ادبیات اقتصاد امروز دنیا، مواد اولیه‌ای مثل آهن خام یا متانول، ارزش چندانی ندارند. ما نه تنها فروشنده مواد خام در این موارد هستیم، بلکه حتی در خصوص محصولات کشاورزی هم با اینکه آب نداریم، دست به خام فروشی می‌زنیم.

جالب است که بدانید ما اولین صادر کننده خرما در دنیا هستیم. اولین صادر کننده هندوانه در دنیا هستیم. تقریبا در رتبه سومین تا پنجمین صادرکننده خیار، خربزه، سیب، انار و .. در جهان قرار داریم. در مواد غذایی هم خام فروشی داریم. در حالیکه می توان از تمام این محصولات، مواد غذایی نهایی تولید و صادر کرد. 

او ابراز داشت: نزدیک به 10 درصد خیار دنیا را صادر می‌کنیم. یعنی همان محصولی که در مناطق کم آب کشت می‌شود. جالب این است که تنها نیم درصد صادرات خیارشور دنیا را در دست داریم. حتی حاضر نیستیم که مقداری به خودمان زحمت بدهیم و این خیار صادراتی را به خیار شور تبدیل نماییم. از قضا دانش فنی پیچیده‌ای هم نمی‌خواهد. 

او تصریح کرد: ما منابع اولیه را به قیمت‌های بسیار ناچیز به بالادستی‌ها می‌فروشیم. گاز ارزان، سنگ آهن ارزان، سنگ معدن ارزان، نفت ارزان و همچنین برق ارزان را در اختیار تولیدکننده‌ها قرار می‌دهیم. با این حال بخش پایین دستی کلا محروم است.

او ادامه داد: باید به بخش پایین دستی هم توجه شود. وقتی بخش پایین دستی رشد کرد، طبیعتا بعد از رفع نیاز داخلی، آنها سراغ صادرات هم می‌آیند. اما در حال حاضر سیاستگذاری اقتصادی صنعتی متمرکز به صادرات مواد خام اولیه است.