مریم خورشیدی- تنش ها میان ایران و امارات سه سال پیش به اوج خود رسید؛ این اختلافات، تعامل اقتصادی مطلوب و قابل توجه دو کشور را بی نصیب نگذاشت، سیاسی کاری و همراهی امارات متحده عربی در جنجالی که آمریکا آغازگر آن بود، باعث شد علاوه بر کاهش روابط تجاری دو کشور، مشکلات ارزی عمده ای نیز برای ایران به وجود بیاید. به تازگی سیگنالهای مثبتی از سوی امارات مبنی بر علاقه مندی به بازبینی در رابطه با ایران دریافت شد و رئیس بانک مرکزی به این اخبار مهر تایید زد. اگزیم نیوز در گفتگو با عرفان شاکری، نایب رئیس اتاق مشترک ایران و امارات به ابعاد مختلف این جریان از آغاز تا تغییر جهت این کشور در سیاست های اقتصادی و سیاسی خود در قبال ایران پرداخت. مشروح این گفتگو را در ادامه می خوانید.

روابط ایران و امارات قبل از تنش های سه سال گذشته به چه شکل بود؟

ایران و امارات از روابط دیرینه ای برخوردار بوده و این کشور کوچک اما مهم حاشیه خلیج فارس یکی از مهمترین شرکای تجاری ایران به حساب می آمد؛ در کمتر از هشت سال قبل، بین 15 تا 20 درصد جمعیت این کشور را ایرانیان تشکیل می دادند که عموما به فعالیت های تجاری و بازرگانی مختلف مشغول بودند؛ هرچند این اعداد کاهش پیدا کرده اما هنوز جمعیت ایرانی هایی که در امارات زندگی می کنند چشمگیر است؛ به واسطه تحریمها و اختلاف نظرهای سیاسی که در منطقه به وجود آمد و ازآنجاییکه تاثیر سیاست بر اقتصاد مستقیم است، حجم روابط فیمابین دو کشور افت شدیدی را تجربه کرد.

تاثیر تحریم ها بر حجم تجارت دو کشور چگونه بود؟

طی دو سال اخیر افت شدیدی را در مبادلات بین ایران و امارات را شاهد بودیم؛ این افت نه فقط ایران، بلکه امارات را نیز متضرر کرد.امارات دوره رکود اقتصادی را طی می کند و حذف ایران از لیست شرکای تجاری مهم و البته قدرتمند امارات به نفع این کشور نبود؛ آنچه مسلم است اینکه امارات به طور جدی روی این مساله فکر کرده، منافع خود را سنجیده و تصمیم به تغییر سیاستگذاریهای خود در قبال ایران گرفته است؛ البته نظر کارشناسان سیاسی را باید به صورت جداگانه دریافت کرد اما در حوزه اقتصادی مسلم است که امارات بازبینی جدی روی سیاستگذاریهای اقتصادی خود داشته است.

شرایط فعلی اقتصادی امارات را در شرایط فعلی چطور ارزیابی می کنید؟

همانطور که گفته شد امارات رکود اقتصادی شدیدی را پشت سر می گذارد؛ آمار و اطلاعات افت اقتصادی ناشی از این رکود در امارات در سایت های مختلف منعکس شده و قابل مشاهده است؛ دلیل این رکود هر چه باشد، نتیجه آن به نفع ایران تمام شده است؛ امارات روی اقتصاد و به ویژه توریسم سرمایه گذاری های کلانی کرده است و مساله امنیت برای این کشور از اهمیت حیاتی برخوردار است؛ امنیتی که با امنیت خلیج فارس گره خورده و عقل حکم می کند برای حفظ آن در سیاست های خود در قبال ایران منعطف تر عمل کند؛ با این شرایط تغییر موضع امارات نقطه روشنی در تعاملات تجاری آینده دو کشور است.

تا عملیاتی شدن وعده ها و پیشنهادات امارات برای بهبود مبادلات تجاری دو کشور چقدر فاصله داریم؟

تجربه ثابت کرده برای به سرانجام رسیدن این دست مناسبات، نیازمند دخالت هیات های بلند مرتبه در دو سوی میز مذاکره هستیم؛ در واقع این اولین و مهمترین زیرساخت لازم برای رسیدن به نتیجه مطلوب در تعاملات بین کشورهاست؛ در حال حاضر ما در امارات و ایران سفیر نداریم و لازم است   رفت و آمد هیأتهای تجاری از سر گرفته شده و مناسبات به روال گذشته خود برگردد و البته این شرایط زمانبر است و باید صبور باشیم؛ تجربه نشان داده هرگاه دو کشور در سطح کلان و دولتی وارد مذاکره می شوند سرعت فراهمآمدن زیرساختها بالاست؛ در واقع توان بخش دولتی در این بخش بر توانمندی بخش خصوصی می چربد و لازم است در شرایط فعلی برای بهبود مناسبات دو کشور، دولت پرقدرت و فعال ظاهر شود.

بنابراین اهمیت حضور وزارت امور خارجه را برای سرعت بخشی به بهبود روابط دو کشور از نظر شما حائز اهمیت است؟

بله در  همه جای دنیا روابط دیپلماتیک اساس تعاملات مثبت کشورهاست و دولتی که از قدرت دیپلماتیک بیشتری برخوردار است، در مسیر حل مسائل خود در حوزه های اقتصادی موفق تر خواهد بود؛ اما در کشورهای منطقه سیاست بر اقتصاد سایه انداخته و تعاملات تجاری و اقتصادی که بصورت منطقی باید از چالش های سیاسی مصون بمانند، تحت تاثیر اختلافات سیاسی به هم می خورد؛ امارات تلاش دارد این دور باطل را از بین ببرد و اقتصاد خود را از عوارض اختلافات سیاسی دور نگه دارد، هرچند این رویه امارات ممکن است خوشایند جریان های سیاسی موجود در منطقه و حتی جهان نباشد اما این تغییر نگرش، اهمیت تعامل اقتصادی با ایران برای امارات را روشن می کند.

بخش خصوصی تا چه اندازه در این جریان و کمک به تسریع روند بهبود روابط نقش ایفا می کند؟

مذاکرات مطرح شده در سطح دیپلماتیک انجام شده، اما بخش خصوصی، مخصوصا اتاق ایران و امارات به عنوان نماینده بخش خصوصی همه توان خود را برای توسعه مبادلات و رفع مسائل موجود به کار می بندد و از تغییر رویه امارات استقبال کرده و آن را فرصتی مغتنم برای استفاده از توانمندی های بخش خصوصی در گسترش تعاملات تجاری و بازرگانی می داند.

برخی از کارشناسان برگزاری جام جهانی 2020 در قطر و اهمیت موضوع امنیت منطقه را از دیگر دلایل تغییر موضع امارات می دانند؛ نظر شما در اینباره چیست؟ آیا می توان تصمیم امارات را هم راستا با تصمیم کشورهای حوزه خلیج فارس قلمداد کرد که پیش از این بر آتش اختلافات دامن می زدند؟

از جام جهانی مهمتر برگزاری نمایشگاه اکسپو2020 است که به مدت 6 ماه در امارات برگزار خواهد شد و حدود 25 میلیون نفر از آن بازدید خواهند کرد. جام جهانی 2020 یک اتفاق مهم است که منهای درآمدهای اقتصادی غیر مستقیم برای امارات، به لحاظ سیاسی برای این کشور  بالاخص قطر بعنوان کشور میزبان و سایر کشورهای همسایه ای که در برگزاری آن مشارکت غیر مستقیم دارند مهم است؛ این یک نگاه خوشبینانه و البته یک پیش بینی است که باعث می شود تصمیم برای بهبود تعامل ایران و امارات را در این راستا تفسیر کنیم؛ اما واقعیت این است که این جریان و همچنین نمایشگاه اکسپو و سایر اتفاقات نمایشگاهی مهم از این دست تاثیر مستقیمی بر مذاکرات ندارد.

تجربه قبلی ایران در تعیین دوبی به عنوان مرکز نقل و انتقالات مالی، تجربه خوبی نبود و نتیجه کارشکنی امارات در به هم زدن این مرکزیت، هزینه سنگینی در حوزه ارزی کشور به  بار آورد؛ آیا در رویه جدید باز هم قرار است در این بخش غالب تمرکز خود را روی دوبی بگذاریم؟

از نظر اقتصادی هیچ تاجر و هیچ اقتصاددانی  تمام تخم‌مرغ هایش را در درون یک سبد نمی گذارد؛ آقای همتی اعلام کردند که صرافی ها کار خود را آغاز کرده اند، به هرحال هر اقدامی که منجر به کاهش هزینه های نقل و انتقال شود برای کشور خوب است؛ به گفته  آقای خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران، کارمزد پرداختی به صرافیها  17 درصد است که هزینه سنگینی را بر دوش اقتصاد کشور تحمیل می کند به هر حال از هر اتفاقی که این هزینه سرسام آور را کاهش دهد استقبال می کنیم.