حمزه بهادیوند چگینی - کارشناسان اقتصادی در چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی با اشاره به رشد شاخص های اقتصادی در کشور قوت و ضعف های اقتصادی ایران را ارزیابی کرده و به بررسی چهل ساله دوم انقلاب پرداختند.

به گزارش اگزیم نیوز، با آغاز چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بررسی شاخص های اقتصادی نشان می دهد در اکثر متغیرهای اقتصادی کشور با رشد قابل توجهی روبرو شده هرچند در برخی شاخص ها نیز مشکلاتی وجود دارد.

به عقیده کارشناسان اقتصادی به رغم همه مشکلاتی که در چهار دهه گذشته بر سر راه پیشرفت کشور قرار گرفته اما شاخص های اقتصادی نشان می دهند موفقیت های قابل توجهی کسب شده است.

اقتصاد ایران اکنون هجدهمین اقتصاد دنیا و دومین اقتصاد خاورمیانه است. ایران در چهل سال گذشته توانسته در حوزه های مختلف اقتصادی پیشرفت های قابل توجهی را کسب کرده است. به عنوان مثال در حوزه کشاورزی اکنون ایران از یک واردکننده محصولات کشاورزی به صادرکننده تبدیل شده و 90 درصد محصولات مورد نیاز را در داخل تولید می کند.

ایران اکنون در تولید بسیاری از محصولات مثل گندم خودکفا شده و آنطور که فائو اشاره می کند ایران در 30 درصد محصولات کشاورزی خود جزو ده کشور برتر دنیا است.

ایران اکنون در حوزه مطابق آمارهای نهادها و سازمان‌های بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران دومین تولید کننده خرما، دومین تولید کننده پسته، سومین تولید کننده زردآلو، سومین تولید کننده گیلاس، سومین تولید کننده بادام زمینی، سومین تولید کننده گردو، سومین تولید کننده هندوانه، چهارمین تولید کننده انجیر، کیوی، خیار سبز، پنجمین تولید کننده مرکبات و سبزی و هفتمین تولید کننده گوجه فرنگی در جهان است. ایران در حوزه انرژی نیز امروزه رشد قابل توجهی را در حوزه صنایع وابسته به انرژی و در حوزه نفت و گاز تجربه کرده است.

بهره برداری از منابع عظیم گازی تاجاییکه امروزه بخشی از گاز تولیدی نیز صادر می شود یکی از این دستاوردها است که در سایه توسعه میادین گازی و افزایش استخراج و اکتشاف این منابع صورت گرفته است.

تامین خوراک مورد نیاز مجتمع های تولیدی، ارتقای گازرسانی شهری و روستایی و دسترسی اسان به این نعمت خدادادی در کنار رشد میادین نفتی، خودکفایی در حوزه تولید بنزین، ارتقای تولید گازوئیل و سایر محصولات وابسته و ... همگی از موفقیت هایی است که در این حوزه به دست امده است. این در حالی است که دستاوردهای کشور در حوزه برق نیز در این چهل سال مثال زدنی است و ایران اکنون یکی از تامین کنندگان برق کشورهای منطقه نیز هست.

تولید محصولات پتروشیمی نیز 30 برابر شده و یکی از صادرکنندگان اصلی این محصولات هستیم. ایران اکنون سیزدهمین کشور تولیدکننده فولاد دنیا است و به اروپا صادرات قابل توجهی داریم و پیش بینی می شود تا افق 1404 بتوانیم سالانه 55 میلیون تن فولاد تولید کنیم. این در حالی است که در حوزه زنجیره فولاد نیز از سنگ معدن تا محصولات نهایی موفقیت های بسیار بزرگی به دست آورده ایم.

در حوزه فلزات غیراهنی مانند مس، الومینیوم، محصولات معدنی و ... نیز همین موفقیت ها کشب شده است و ایران توانسته موفقیت های بزرگی را کسب کند. رتبه 20 تولید آلومینیوم، رتبه اول 11 تولید سیمان و رتبه اول صادرات این محصول و ... از این دست موفقیت ها است.

در این بین میزان صادرات غیرنفتی از نیم میلیارد دلار به نزدیک 45 میلیارد دلار رسیده است که نشان می دهد سطح تولید در کشور به شدت رشد یافته است. در حوزه شاخص های انسانی نیز موفقیت های قابل توجهی کسب شده و توسعه علمی و فناوری نیز حرف های زیادی برای گفتن داریم.

توسعه استارت آپ ها، پارک های فناوری، توسعه نانوتکنولوژی، توسعه شرکت های دانش بنیان، توسعه سلول های بنیادی، رشد حوزه علمی و پزشکی، مهندسی، حوزه ارتباطات و .... همگی از موضوعاتی است که شاخص های جهش یافته ای را نشان می دهد.

البته از منظر رشد اقتصادی در چهار دهه گذشته دوران پرنوسانی پشت سر گذاشته شده اما در مجموع اقتصاد ایران در مقایسه با سال 57 از رشد قابل توجهی برخوردار شده است (رشد حدودا هزار درصدی). از منظر تورم نیز در چهار دهه گذشته این نرخ با تغییرات گسترده ای روبرو شده و در دوره های مختلف افزایش های قابل توجهی را تجربه کرده است.

نرخ بیکاری نیز افزایش یافته و در عین حال ارزش پول ملی نیز دستخوش روند نزولی گسترده ای شده است.

کارشناسان در این رابطه به 8 سال جنگ تحمیلی، تحریم های گسترده یک جانبه و چند جانبه اشاره کرده و می گیوند محدودیت های مختلف در چهل سال گذشته باعث شده تا مشکلات اقتصادی به وجود اید با این حال برخی سیاست های اقتصادی که در دوره های مختلف نادرست بوده و یا درست اجرا نشده نیز این وضعیت را تشدید کرده است.

 وابستگی به اقتصاد نفتی در دوره های مختلف و تزریق منابع ریالی ناشی از فروش نفت به اقتصاد، بالا بودن سطح واردات در دوره های مختلف به خصوص واردات کالاهای نهایی که به تولید داخلی صدمه زد، سیاست های مختلف حوزه های پولی و مالی و ارزی، عدم انضباط مالی در برخی دولت ها، خام فروشی در برخی حوزه ها و نبود یک برنامه منسجم برای توسعه اقتصاد مقاومتی، نبود برنامه های صرفه جویی در کشور، سیاست های محدود کننده به خصوص در حوزه های پولی و صنعتی و مواردی از این دست از جمله موضوعاتی هستند که در چهل سال گذشته باعث بروز برخی مشکلات شده اند.

از طرفی نبود برنامه های توسعه متوازن در کشور، کاهش سهم برخی بخش ها مثل بخش کشاورزی که باعث مهاجرت از روستاها به شهرها و افزایش مشکلاتی مانند بیکاری شهری و تراکم جمعیت در این مناطق شده در کنار مشکلاتی مانند بی توجهی به صنایع کوچک، دولتی بودن بسیاری از شرکت ها و خصوصی سازی نسبتا ناموفق در دوره های گذشته، قیمت پایین منابع و اصراف توسط مردم، قاچاق گسترده کالا، اخلال در بازارهای مختلف در برهه های گوناگون، نقدینگی بالا و مشکلاتی که در حوزه های بانکی مشاهده می شود همگی از جمله موضوعاتی است که در چهار دهه گذشته در اقتصاد ایجاد شده است.

کارشناسان معتقدند این موضوعات همگی نیازمند یک انقلاب اقتصادی در کشور دارد تا بتواند در پنجاهمین سال پیروزی انقلاب به توسعه یکدست و موفق اقتصادی ایران منجر گردد.

در این بین انتشار بیانات مقام معظم رهبری در استانه ورود به دهه پنجم انقلاب و رهنمودهای معظم له برای چهل ساله دوم نشان می دهد ایشان نیز به موضوع اقتصاد به شدت تاکید دارند. در خلال سال های گذشته ایشان هر ساله با نامگذاری سال های مختلف بر مبانی اقتصادی تاکیدات خود را به مسئولان نظام و مردم منتقل کرده اند و اکنون در برنامه چهل ساله دوم بر مبانی زیر تاکید کرده اند که باید نصب العین همه کارگزاران نظام و ملت ایران قرار گیرد.

ایشان در بخشی از بیانیه راهبردی که هفته گذشته منتشر شد فرمودند: نکته‌ی مهمّی که باید آینده‌سازان در نظر داشته باشند، این است که در کشوری زندگی میکنند که از نظر ظرفیّتهای طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است و بسیاری از این ظرفیّتها با غفلت دست‌اندرکاران تاکنون بی‌استفاده یا کم‌استفاده مانده است.

همّتهای بلند و انگیزه‌های جوان و انقلابی، خواهند توانست آنها را فعّال و در پیشرفت مادّی و معنوی کشور به معنی واقعی جهش ایجاد کنند. مهم‌ترین ظرفیّت امیدبخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی است. جمعیّت جوان زیر ۴۰ ‌سال که بخش مهمّی از آن نتیجه‌ی موج جمعیّتی ایجاد شده در دهه‌ی ۶۰ است، فرصت ارزشمندی برای کشور است.

۳۶ میلیون نفر در سنین میانه‌ی ۱۵ و ۴۰ سالگی، نزدیک به ۱۴ میلیون نفر دارای تحصیلات عالی، رتبه‌ی دوّم جهان در دانش‌آموختگان علوم و مهندسی، انبوه جوانانی که با روحیه‌ی انقلابی رشد کرده و آماده‌ی تلاش جهادی برای کشورند، و جمع چشمگیر جوانان محقّق و اندیشمندی که به آفرینشهای علمی و فرهنگی و صنعتی و غیره اشتغال دارند؛ اینها ثروت عظیمی برای کشور است که هیچ اندوخته‌ی مادّی با آن مقایسه نمیتواند شد.

به‌جز اینها، فرصتهای مادّی کشور نیز فهرستی طولانی را تشکیل میدهد که مدیران کارآمد و پُرانگیزه و خردمند میتوانند با فعّال کردن و بهره‌گیری از آن، درآمدهای ملّی را با جهشی نمایان افزایش داده و کشور را ثروتمند و بی‌نیاز و به معنی واقعی دارای اعتماد به نفس کنند و مشکلات کنونی را برطرف نمایند.

ایران با دارا بودن یک درصد جمعیّت جهان، دارای ۷ درصد ذخایر معدنی جهان است: منابع عظیم زیرزمینی، موقعیت استثنائی جغرافیایی میان شرق و غرب و شمال و جنوب، بازار بزرگ ملّی، بازار بزرگ منطقه‌ای با داشتن ۱۵ همسایه با ۶۰۰ میلیون جمعیّت، سواحل دریایی طولانی، حاصلخیزی زمین با محصولات متنوّع کشاورزی و باغی، اقتصاد بزرگ و متنوع، بخشهایی از ظرفیّتهای کشور است؛ بسیاری از ظرفیّتها دست‌نخورده مانده است. گفته شده‌ است که ایران از نظر ظرفیّتهای استفاده نشده‌ی طبیعی و انسانی در رتبه‌ی اوّل جهان است. بی‌شک شما جوانان مؤمن و پُرتلاش خواهید توانست این عیب بزرگ را برطرف کنید. دهه‌ی دوّم چشم‌انداز، باید زمان تمرکز بر بهره‌برداری از دستاوردهای گذشته و نیز ظرفیّتهای استفاده نشده باشد و پیشرفت کشور از جمله در بخش تولید و اقتصاد ملّی ارتقاء یابد.

معظم له در بخش توصیه ها نیز هفت محور را مورد اشاره قرار داده اند که این بخش ها عبارتند از : علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و ازادی، عزت ملی روابط خارجی و مرزبندی با دشمن و در نهایت سبک زندگی. مقام معظم رهبری در بخش اقتصاد وابستگی به نفت را مورد انتقاد قرار داده و دلیل آن را اقتصاد دولتی دانسته اند که این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است.

بنا به گفته ایشان: اقتصاد یک نقطه‌ی کلیدیِ تعیین‌کننده است. اقتصاد قوی، نقطه‌ی قوّت و عامل مهمّ سلطه‌ناپذیری و نفوذناپذیری کشور است و اقتصاد ضعیف، نقطه‌ی ضعف و زمینه‌‌ساز نفوذ و سلطه و دخالت دشمنان است. فقر و غنا در مادّیات و معنویّات بشر، اثر میگذارد.

اقتصاد البتّه هدف جامعه‌ی اسلامی نیست، امّا وسیله‌ای است که بدون آن نمیتوان به هدفها رسید. تأکید بر تقویت اقتصاد مستقلّ کشور که مبتنی‌ بر تولید انبوه و با کیفیّت، و توزیع عدالت‌محور، و مصرف به اندازه و بی‌ اسراف، و مناسبات مدیریّتی خردمندانه است و در سالهای اخیر از سوی این‌جانب بارها تکرار  و بر آن تأکید شده، به خاطر همین تأثیر شگرفی است که اقتصاد میتواند بر زندگی امروز و فردای جامعه بگذارد.

انقلاب اسلامی راه نجات از اقتصاد ضعیف و وابسته و فاسد دوران طاغوت را به ما نشان داد، ولی عملکردهای ضعیف، اقتصاد کشور را از بیرون و درون دچار چالش ساخته است. چالش بیرونی° تحریم و وسوسه‌ها‌ی دشمن است که در صورت اصلاح مشکل درونی، کم‌اثر و حتّی بی اثر خواهد شد. چالش درونی عبارت از عیوب ساختاری و ضعفهای مدیریّتی است.

مهم‌ترین عیوب، وابستگی اقتصاد به نفت، دولتی بودن بخشهایی از اقتصاد که در حیطه‌ی وظایف دولت نیست، نگاه به خارج و نه به توان و ظرفیّت داخلی، استفاده‌ی اندک از ظرفیّت نیروی انسانی کشور، بودجه‌بندی معیوب و نامتوازن، و سرانجام عدم ثبات سیاستهای اجرائی اقتصاد و عدم رعایت اولویّتها و وجود هزینه‌های زائد و حتّی مسرفانه در بخشهایی از دستگاه‌های حکومتی است. نتیجه‌ی اینها مشکلات زندگی مردم از قبیل بی‌کاری جوانها، فقر درآمدی در طبقه‌ی ضعیف و امثال آن است.

راه‌حلّ این مشکلات، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که باید برنامه‌های اجرائی برای همه‌ی بخشهای آن تهیّه و با قدرت و نشاط کاری و احساس مسئولیّت، در دولتها پیگیری و اقدام شود. درون‌زایی اقتصاد کشور، مولّد شدن و دانش‌بنیان شدن آن، مردمی کردن اقتصاد و تصدّیگری نکردن دولت، برون‌گرایی با استفاده از ظرفیّتهایی که قبلاً به آن اشاره شد، بخشهای مهمّ این راه‌حل‌ها است. بی‌گمان یک مجموعه‌ی جوان و دانا و مؤمن و مسلّط بر دانسته‌های اقتصادی در درون دولت خواهند توانست به این مقاصد برسند. دوران پیشِ‌ رو باید میدان فعّالیّت چنین مجموعه‌ای باشد.

جوانان عزیز در  سراسر کشور بدانند که همه‌ی راه‌حل‌ها در داخل کشور است. اینکه کسی گمان کند که «مشکلات اقتصادی صرفاً ناشی از تحریم است و علّت تحریم هم مقاومت ضدّ استکباری و تسلیم نشدن در برابر دشمن است؛ پس راه‌حل، زانو زدن در برابر دشمن و بوسه‌زدن بر پنجه‌ی گرگ است» خطایی نابخشودنی است. این تحلیل سراپا غلط، هرچند گاه از زبان و قلم برخی غفلت‌زدگان داخلی صادر میشود، امّا منشأ آن، کانونهای فکر و توطئه‌ی خارجی است که با صد زبان به تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و افکار عمومی داخلی القاء میشود.