معاون اول رییس جمهور با اشاره به اینکه سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان و کل اتحادیه اروپا در خصوص برجام موضع گیری‌های دیپلماتیک و به موقعی انجام داده اند، اما از این کشور‌ها هنوز اقدام عملی دیده نشده است، گفت: اگر شاهد اقدام عملی از سوی اتحادیه اروپا باشیم، جمهوری اسلامی ایران نیز از برجام حفاظت خواهد کرد.

به گزارش اگزیم نیوز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، دكتر جهانگيري با طرح اين موضوع كه اتحادیه اروپا بعد از جنگ جهانی دوم در یک آزمون بسیار مهمی قرار گرفته است، پرسيد: آیا اتحاديه اروپا قادر است مستقل از دولت آمریکا خصوصاً دولتی مثل دولت ترامپ تصمیم گیری کند؟ آيا آنها مي توانند از منافع و تعهدات بین المللی خودشان دفاع کنند؟ واقعيت اين است كه تا اين لحظه عملکرد موثری از اتحادیه اروپا مشاهده نكرده ايم.

دكتر جهانگيري اظهار داشت: ما در ارتباط با هر تصمیم بین المللی هزینه ها و منافع ملي كشورمان را در نظر می گیریم، آنجایی که منافع کشورمان نسبت به هزینه هایی که پرداخت کرده ایم بیشتر باشد، تحمل می کنیم. اگرچه از کارآمدی اتحادیه اروپا براي انجام یک اقدام عملی تاحدود زيادي ناامید شده ایم، ولی هنوز جاي اميدواري وجود دارد که اتحادیه اروپا بتواند اقدامی انجام دهد تا ما نيز بتوانيم از منافع برجام برخوردار شويم.

متن كامل مصاحبه معاون اول رييس جمهور با شبكه «يورو نيوز» به شرح ذيل است:

آقای دکتر جهانگیری به برنامه «گفتگوی جهانی» از یورونیوز خوش آمدید. از این که دعوت ما را برای انجام این گفتگو پذیرفتید تشکر می کنم. می خواستم از محضرتان سوال کنم برجام امروز به چه مرحله اي رسیده است؛ به نظر می رسد که مردم ایران از بحث های تکراری در خصوص برجام خسته شده اند، پاسخ شما به منتقدان برجام چیست؟ و این که چگونه از آن دفاع می کنید؟

دکتر جهانگیری:
يكي از اقدامات مهم جمهوری اسلامی ايران توافق برجام بود، توافقي برای رفع یک اتهام كه بر مبناي آن فشارهایی بر نظام جمهوری اسلامی و مردم ايران وارد شده بود. جمهوري اسلامي ايران متهم شده بود که فعاليت ها و حركتش از مسير استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي به سمت سلاح های هسته ای منحرف شده، اين در حالي بود که ما عضو فعال آژانس بين الملي انرژي اتمي هستیم و « NPT » را هم پذيرفته ايم و تقریباً همه فعالیت هایمان تحت کنترل و نظارت آژنس بين المللي انرژي اتمي قرار داشته و دارد. 

گفتگوهاي فشرده و سنگیني با شش کشور انجام شد. نتیجه اين گفتگوها به توافق برجام ختم شد. 

جمهوری اسلامی ايران پس از اين توافق به تمامي تعهدات خود عمل كرد و به آن پايبند است و در همه گزارشهای رسمی هم اين موضوع اعلام شده است. اما با روي كار آمدن دولت جديد آمريكا، آقای ترامپ رييس جمهور اين كشور یکجانبه این توافق را کنار گذاشت.

ما چه در طول مذاكرات و چه در حال حاضر سعی کرده ايم همه مسایل را صادقانه با مردم در میان بگذاریم. متاسفانه با تصميم يكجانبه واشنگتن، تحریم های آمریکا به صورت جدي تر برگشت. آمریکایی ها در این دور از تحریم ها با روش های مختلف اعم از تهدید و تطمیع کشورها و شرکت های دیگر دنبال این هستند که مانع روابط كشورها و شرکت هاي خارجي با جمهوری اسلامی ايران شوند.

ما متقابلا در چند زمینه اقداماتی انجام داده ايم. یکی از اين اقدامات اين بوده؛ تا زمانی که دیگر امضاکنندگان برجام به تعهداتشان پایبند باشند، خصوصاً در اين زمينه ما شاهد اقدام عملي از سوي اتحادیه اروپا باشيم، علاقمند هستيم که برجام پابرجا بماند و همچنان از آن حفاظت خواهيم كرد. در عين حال در داخل نيز به دنبال این هستیم که با روش های مدیریتی، فشارهايي كه بر اثر تحریم به اقتصاد كشور وارد شده است را کاهش دهیم و زندگی مردم را به نقطه ای برسانیم که آسیب پذیری کمتری داشته باشد.

به کشورهایی اشاره کردید که طرف دیگر برجام بودند، منهای آمریکا، به اتحادیه اروپا اشاره کردید؛ من می خواهم به صورت مشخص در رأس اتحادیه اروپا کشورهایی مثل آلمان، فرانسه و یا حتی بریتانیا را نام ببرم، این کشورها از نظر شما برای حفظ برجام چه کرده اند؟

این سه کشوری که از آنها نام برده شد، جزء کشورهایی هستند که متعهدند در صورتی که ایران طبق توافق برجام به تعهداتش عمل کرد آنها نيز به تعهداتی که در برجام پذیرفتند، عمل كنند. از آنها و روسیه و چین يعني از پنج عضو باقي مانده در برجام،‌ انتظار مي رود که به همه تعهداتشان پايبند باشند. تا اين زمان، سه کشور انگليس، فرانسه و آلمان و کل اتحادیه اروپا در حد سیاسی و موضع گیری های ديپلماتيك و اعلام نظر، به موقع و خوب عمل کرده اند و ما راضی هستیم. ولی از نظر عملی و اقدامات اجرایی هنوز اقدام عملي از اين سه كشور ديده نشده است تا ما بتوانیم در جهت منافع مردم و اقتصاد کشورمان از اين توافق استفاده کنیم . من فکر می کنم که الان اتحادیه اروپا بعد از جنگ جهانی دوم در یک آزمون بسیار مهمی قرار گرفته است. آیا اتحاديه اروپا قادر است مستقل از دولت آمریکا خصوصاً دولتی مثل دولت ترامپ تصمیم گیری کند؟ آيا آنها مي توانند از منافع و تعهدات بین المللی خودشان دفاع کند؟ واقعيت اين است كه تا اين لحظه عملکرد موثری از اتحادیه اروپا مشاهده نكرده ايم.

آیا فکر می کنید اتحادیه اروپا اراده لازم یا بهتر است بگویم توانایی لازم برای ایستادن در مقابل ترامپ را دارد؟

تصور ما این بود که اتحادیه اروپا چنین توانی را دارد. از نظر رویکرد و مسایل نظری هم تا الان خوب عمل کرده، ولی از نظر عملی ساختارهای مالی اتحادیه اروپا مخصوصا نظام بانکی آن نشان داد که اين اتحاديه قادر نیست بعنوان یک تصمیم گیر مستقل و يك مجموعه قدرتمند برای حفظ دستاوردهای اتحادیه اروپا و تعهدات اين اتحادیه در فضای جهانی ظاهر شود. در عين حال ما همچنان امیدوار هستیم که آنها به تعهداتشان در برجام عمل كنند. 

خط قرمز شما کجاست؟

ما در ارتباط با هر تصمیم بین المللی هزینه ها و منافع ملي كشورمان را در نظر می گیریم، آنجایی که منافع کشورمان نسبت به هزینه هایی که پرداخت کرده ایم بیشتر باشد، تحمل می کنیم. اگرچه از کارآمدی اتحادیه اروپا براي انجام یک اقدام عملی تاحدود زيادي ناامید شده ایم، ولی هنوز جاي اميدواري وجود دارد که اتحادیه اروپا بتواند اقدامی انجام دهد تا ما نيز بتوانيم از منافع برجام برخوردار شويم. در داخل كشور فشارهای سیاسی زيادي بر دولت از سوي گروهی كه از ابتدا معتقد بودند اروپايي ها به تعهداتشان عمل نمي كنند و نبايد به آنها اعتماد كرد، وارد مي شود. در واقع بعد از این که اتحادیه اروپا به تعهداتش عمل نکرد، اين فشارها بر دولت بيشتر نيز شده است، ولی ما فكر مي كنيم تا آنجایی که منافع مردم ايران ایجاب كند بايد برجام پابرجا بماند. 

به صورت مشخص آیا دولت ایران این اختیار را دارد که در مقابل وعده هایی که اروپایی ها دادند از خودش گام داوطلبانه دیگری را بردارد یا فکر می کنید که هزینه هایی که داده شده تا همینجا هم زیاد است؟

برجام توافقی است که همه چیز در درونش تعریف شده است يعني اينكه ایران چه گام هایی باید برمی داشته و چه اقداماتي بايد انجام مي داده، همه در قالب برجام مشخص شده است. ما هیچ تعهدي را فراتر از برجام قبول نمی کنیم، آنچه مهم است فعلا موضوع برجام است. طبق برجام باید همه طرفینی که به این توافق متعهدند و آن را امضا و در خصوص آن مذاکره کردند بايد به تعهداتشان عمل کنند.

انتخابات اروپایی در ماه «مي» است و این احتمال وجود دارد که خانم موگرینی و تیمش بروند، با رفتن آنها احتمال دارد چپ ها در پارلمان اروپا بر سر کار بیایند، با رفتن خانم موگرینی چشم انداز روابط تهران – بروکسل را چطور ارزیابی می کنید؟

ما در مسایل داخلی اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی و اینکه افراد چقدر قدرت دارند و يا تأثیرپذیرند ورود نمی کنیم، ما به تعهداتی که به همدیگر داده می شود، توجه داريم. 

دولت ها می آیند و می روند، حتی شخصیت هایی مثل خانم موگرینی که منتسب به کل اتحادیه اروپا هستند تعهداتی که می دهند، تعهد شخص نیست، تعهد مجموعه ای به نام اتحادیه اروپا و کشورهاي فرانسه، بریتانیا، آلمان و كل اتحاديه اروپاست. چه کسی در آنجا سر کار است و قدرت را در دست دارد، تعیین کننده نیست،‌ انتظار ما اين است که هر تغییری به وجود می آید به تعهداتی که در برجام دادند، بتوانند عمل کنند.

بحث گشایش دفتر اتحادیه اروپا در ایران همچنان مطرح است، این موضوع به کجا رسیده است؟

وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران پیگیر اين موضوع است و گفتگوهایی نيز انجام شده است. من امیدوارم که وزارت خارجه ما بتواند هر چه سريعتر با اتحادیه اروپا به نتیجه برسند.

اخیراً یک جنبشی به نام جلیقه زردها در فرانسه راه افتاد، حتماً در موردش شنیده و اخبارش را پیگیری کرده اید؛ به نظرتان آیا نقطه اشتراک و قرابتي بین مطالبات جلیقه زردها و اتفاقاتی که اخیراً در تهران بین جامعه کارگری ایران پیش آمده می بینید؟

هیچ نسبتی بین این دو نیست. در ایران در ۴۰ سال قبل انقلاب اسلامي به پيروزي رسيد که در اين روزها در آستانه پيروزي آن انقلاب هستیم. مهمترین جهت گیری انقلاب اسلامي این بود که به طبقات ضعیف جامعه توجه شود، از مناطق محروم کشور صیانت و به عمران و آبادانی آن کمک کند و عدالت و آزادي را به عنوان خواسته هاي عمومی مردم در جامعه محقق کند. انقلاب در ۴۰ سال گذشته شاهد تجمعات مسالمت آميز در شهرهای بزرگي مثل تهران بوده است. شعارهايي هم كه در اين تجمعات بيان مي شد در مسیر همان شعارهاي انقلاب و خواسته هاي اوليه مردم بوده و كاملا با این اتفاقاتی كه امروز در فرانسه و برخي كشورهاي اروپايي رخ مي دهد، متفاوت است.

من زماني كه در دولت آقای خاتمی وزیر صنعت و معدن بودم، خاطرات وزرای صنایع و معادن قبل از انقلاب اسلامي را هم مطالعه كردم. کشوری که چندین هزار واحد صنعتی دارد، طبيعي است كه برخي واحدهاي صنعتي آن دچار مشكل شوند؛ حقوق ها دیر پرداخت شود، یا حتی ممکن است کارخانه اي با تعطیلی روبرو شود. در اتحادیه اروپا و آمریکا هم ده ها و صدها و گاهی چند هزار واحد صنعتي سالانه تعطیل می شود. ممكن است یک کارخانه به دلیل عدم برخورداري از ساختار مناسب و عدم استفاده از فناوري هاي نوين با مشکل روبرو شود و تلاش دولت اين بوده كه حتی کارخانه هایی که مالکیت خصوصی دارند و دولت به جهت مالکیت در آنها دخالتی ندارد، مشكلاتشان را حل و مطالبات كارگريشان را مرتفع كند. البته تلاش دولت اين است که هیچ وقت جای مالک خصوصی کارخانه قرار نگيرد؛ ولی همواره کمک كرده كه مشكلات اين دست كارخانه ها برطرف شود. 

اینها یک سری مطالبات صنفی است، تلاش برخی از مخالفین جمهوری اسلامی ايران و مخالفین دولت در اين مسير بوده است که این مطالبات صنفی را به مطالبات سیاسی تبدیل كنند. البته بعضاً ممکن است در بین یک مجموعه کارگری یک سری مطالبات سیاسی هم وجود داشته باشد ، ولی به هیچ وجه این مطالبات، یک اعتراض عمومی که به دنبال یک اقدام انقلابی نظير اعتراضات جلیقه زردهای فرانسه باشند، نبوده و نیست. 

روز یکشنبه هیأتی از طالبان در وزارت خارجه ایران حاضر بوده و مذاکراتی داشته است، این سفر و مذاكرات به چه معناست؟ آیا ایران قصد دارد که میان طالبان و کابل، نقش میانجی گری را داشته باشد؟ یا به نوعی چرخش استراتژیک مواضع ایران در مقابل افغانستان است؟

وضعیت کشورهای منطقه و خصوصاً کشورهای همسایه براي ما بسیار مهم است، ثبات و امنیت در این کشورها به ثبات و امنیت جمهوری اسلامی ايران مربوط مي شود. ممکن است با گروه هایی مثل طالبان كه در این کشورها حضور دارند اختلاف نظرهای بسیار جدی داشته باشیم، اما تلاش ما اين است كه در جهت منافع دولت افغانستان تلاش كنيم. دولت افغانستان، دولت دوست ماست. ما با دولت افغانستان ارتباط بسیار خوبی داریم، همواره در همه زمینه ها از دولت افغانستان حمایت کرده ايم. هر گفتگویی كه انجام مي گیرد حتماً با اطلاع دولت افغانستان و در راستای منافع آنها خواهد بود.

در مورد تحولات اخیر سوریه و خروج نیروهای آمریکایی از سوریه چه ارزيابي داريد؟ به نظر مي رسد در آینده سوریه قرار است نقش ایران کمرنگ تر باشد . آيا فكر نمي كنيد كه به نوعی روسیه و ترکیه تلاش می کنند که ایران در سوریه نقش کمرنگ تری داشته باشد؟ 

تنها دولتی که از ابتدا در مسایل سوریه همواره موضع ثابت و پایداری داشته، دولت جمهوری اسلامی ایران است. برخی از کشورها و حتی كشورهاي دوست ما که الان راجع به مسایل سوریه با آنها گفتگو می کنیم در مواقعی مصر بودند و پافشاري مي كردند که باید دولت كنوني سوريه ساقط و اسد برکنار شود. به نظر می آید که دولت اسد، مردم و ارتش سوریه با حمایت هایی که از آنها صورت گرفت، موفق شدند در مقابل گروه ها و افراطی هايي که می خواستند این دولت را به سقوط بکشانند و در آنجا دولت تشکیل دهند، ایستادگی کرده و به پیروزی رسیده است. حضور آمریکایی ها در سوریه یک حضور غیرقانونی بود، دولت سوریه هیچ گاه از آمریکا برای مبارزه حتی با داعش، دعوت نکرد. همه می دانند که داعش و گروه های تروریستی که در عراق و سوریه شکل گرفتند با حمایت آمریکایی ها، غربی ها و برخی از کشورهای منطقه از جمله دولت سعودی و رژيم صهيونيستي به وجود آمدند.

آنها بعد از این که ديدند دولت سوریه و حامیان سوریه با موفقیت توانستند بحران را پشت سر بگذرانند متوجه شدند كه ماندنشان در آنجا بي فايده است و باید بیرون می رفتند. من فکر می کنم معناي بیرون رفتن آمریکا از سوریه این است که در نهايت آمریکایی ها پذیرفتند که ماندنشان در سوریه پرهزینه بوده و هیچ منفعتی برایشان نداشت. البته به هیچ وجه حضور ایران در آنجا منتفی نخواهد بود، این طور نیست که دیگران قادر باشند ایران را در آنجا محدود کنند. تا زمانی که دولت سوریه نیاز داشته باشد، ایران به سوریه کمک می کند. 

خودتان اشاره کردید که در آستانه ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی قرار دارید. پاسخ شما امروز به نسل جوان داخل ایران چیست؟ فکر می کنید که اصولا شعارهایی که در انقلاب داده شد هنوز کارکرد خودش را دارد؟ 
 

به هر حال هر حرکتی که منجر به یک سری تغییر و تحولات جدی می شود به این معنا نیست که در مسیرش نیاز به مراقبت و اصلاحات ندارد. جمهوری اسلامی در یک منطقه ای تشكيل شد که مردم برخی از کشورهای منطقه هنوز صندوق رأی ندیده اند و کمترین دخالتی در سرنوشت خودشان ندارند. یک طایفه یا یک قبیله قرن ها و سال هاست در آنجا حکومت می کند. در چنین منطقه ای ما به دنبال دموکراسی، آزادی و استقلال بودیم، به دنبال این بودیم که منافع مردم را به بهترین وجه ممکن تأمین کنیم.

بدون ترديد با آن آرمانهایی که برای جمهوری اسلامی در ابتدا ترسیم کرده بودیم، فاصله داریم ولی فکر می کنیم که نسل جوان تحصیلکرده ای که در ایران هستند با توجه به شرایطی که در منطقه وجود دارد روش دیگری جز اينكه باید با اصلاحات، اشکالات را برطرف کرد و به نقطه آرمانی نزدیک شد، روش دیگری را انتخاب نمی کند.

امروز جمهوري اسلامي ايران علیرغم همه مخالفت ها و دشمنی ها در ۴۰ سال گذشته بزرگترین، قدرتمندترین و با ثبات ترین کشور منطقه است. مردم ايران در سرنوشت کشور و در روي كار آوردن و بركنار كردن مسئولین کشور نقش دارند. 

شما خودتان گویا در چند شبکه اجتماعی دارای صفحه مجازی هستید، در مورد این شبکه ها بالاخره تکلیف چیست و موضع دولت در این مورد چیست؟ در عمل چه کاری انجام داده؟

فضاي مجازي و شبکه های اجتماعی تهدیدات و فرصت هاي بسیار بزرگی ایجاد کرده اند. مهمترین مزيتش این است که همه چیز در منظر عموم مردم است و با شفافيتي كه ايجاد مي كند هر مسئولی و هر فردی در همه جا احساس می کند که باید دقیقترین مواضع را اتخاذ كند و دقیقترین صبحت ها را به زبان بياورد و نباید عملکردي خارج از حدود داشته باشد. این موضوع شفافيت خیلی به ما کمک کرده است. شبکه های اجتماعی خصوصاً در زمینه مقابله با برخی از مفاسد تاثير بسزايي داشته اند.

همچنين در زمینه اطلاع رسانی به مردم و شفافیت کار دولت، از شبكه هاي اجتماعي استفاده زيادي شده است. ولی حتماً شبکه های اجتماعی عملکردهای منفی هم دارند، نه تنها كشور ما بلکه همه کشورهای دنیا یکی از گرفتاری های امروزشان این است که در مقابل بخش منفی شبکه های اجتماعی چگونه باید عمل کنند؟ ما به دنبال راهکارهای منطقی هستيم؛ حتما محدود کردن و بستن شبکه های اجتماعی راهکار نیست؛ باید راهکارهای مناسبی پیدا کرد و راهكارها هم عمدتاً این است که بايد به فرهنگ عمومی مردم کمک کرد تا از این شبکه ها و فرصت هاي آن به بهترین نحو برای بالا بردن آگاهي ها و آزادی های مردم استفاده کنیم. 

در خصوص انتصاب آیت الله آملی لاریجانی به عنوان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و احتمالاً گزینه آتی قوه قضاییه، فکر می کنید که انتخاب شخص بعدی برای ریاست قوه قضاییه در واقع تعامل قوا در ایران را به چه صورتي جلو خواهد برد؟

به هر حال مسیر انتخاب مسئولین در نظام جمهوري اسلامي ايران مشخص است و مسیر قانونی خود را دارد. در خصوص مجمع تشخیص مصلحت نظام هم مشخص است که رئيس آن توسط رهبر معظم انقلاب انتخاب می شود. قوه قضاییه هم همین مسیر را خواهد داشت. تعامل هم به معنای این نیست که ما انتظار داشته باشیم در صدر دستگاه هایي که ما در انتخابشان قانوناً نقشی نداریم، كساني قرار بگيرند كه مانند ما فكر كنند و يا ما در انتخاب آنها دخالت داشته باشيم. مهم این است که همه ما باید به یک موضوع مشترک يعني منافع مردم و پیشرفت جمهوری اسلامی ایران و سربلندی ملت ایران فكر كنيم و در عين اختلاف نظرها با يكديگر همکاری داشته باشيم. در داخل دولت و حتي در بین اعضای دولت هم اختلاف نظر هایی وجود دارد. اما اين به اين معنا نیست که ما نمی توانیم برای پیشرفت کارهایمان یک دولت واحد باشیم. من فکر می کنم در دولت یازدهم و دوازدهم نشان دادیم هر کسی برای قوه قضاییه انتخاب شود در همکاری و هماهنگی بین قوای سه گانه می توانیم مسیر تعامل را به خوبی انتخاب کنیم و پیش برویم. 

تعامل شما با آقای رئیس جمهور به چه صورت است؟

خیلی خوب است، من فکر می کنم که بعد از پیروزی انقلاب اسلامي تا به امروز رابطه بین معاون اول و رئیس جمهور در هیچ دوره ای به این خوبی نبوده باشد. من و آقای روحانی از مجلس شورای اسلامی با هم همکاری داشتیم و آشنا بوديم و اخلاق و روحيات همدیگر را می دانستيم. آقای رئیس جمهور تصمیم گیر اصلی و مسئول دولت هستند و مردم به ایشان رأی دادند. ایشان مورد اعتماد مردم هستند، هر کس که با ایشان کار كند به صورت طبیعی پذیرفته که تحت ریاست رئیس جمهور کار كند. من شخصاً هیچ مشکلی در ارتباط با کار با آقای دکتر روحانی ندارم.