به گزارش اگزیم نیوز، پیشینه ایده حذف صفر از پول ملی به اواسط دهه 70 برمی گردد زمانی که طهماسب مظاهری به عنوان دبیرکل بانک مرکزی بود برای اولین بار این پیشنهاد را مطرح کرد که از سوی حسین عادلی رییس کل بانک مرکزی پذیرفته نشد. اما 10 سال بعد از آن غلامرضا مصباحی مقدم در مقام عضو ناظر شورای پول و اعتبار دوباره این پیشنهاد را به جریان انداخت و در حاشیه مجمع عمومی بانک مرکزی حذف صفر را به رییس جمهور وقت محموداحمدی نژاد عنوان کرد. ریس دولت نهم دستور بررسی این طرح را صادر کرد اما اقدام عملی در این زمینه تا زمان جابه جایی مظاهری به جای شیبانی در ریاست بانک مرکزی انجام نشد.

با ورود طهماسب مظاهری به کرسی بانک مرکزی بحث اصلاح پولی به جریان افتاد که بر4 روش تمرکز داشت. از جمله این روش ها توسعه بانکداری الکترونیک به عنوان طرح پایه و اساسی بانکداری در ایران بود اما در کنار آن روش اصلاح پولی نیز در دیگر شاخه ها دنبال می شد در این میان بانک مرکزی 2 گزینه پیش رو داشت ابتدا تداوم شرایط انتشار اسکناس درشت تر و در رقم بالاتر و گزینه دوم عمل به قانون پولی و بانکی بود .

ورود مظاهری به بانک مرکزی این بحث را روز به ر‎وز جدی‌تر کرد. بحث صورت‌گرفته که حول محور اصلاح پولی بود، بر چهار روش تمرکز داشت. بانک مرکزی در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده بود که بانکداری الکترونیک را به عنوان طرح پایه و اساسی با فرض به اجرا گذاشتن هر روش توسعه دهد. اما در کنار بانکداری الکترونیک، چه روشی باید برای اصلاح پولی ملی در دستور کار قرار می‌گرفت. گزینه اول تداوم وضع موجود و انتشار اسکناس درشت‌تر بود. روش دومی که بانک مرکزی پیش روی خود داشت، عمل به قانون پولی و بانکی بود. در آن زمان طرح حذف مضربی از سه و در برخی موارد حذف مضربی از چهار از سوی کارشناسان مطرح شده بود که طهماست مظاهری به عنوان رییس کل وقت بانک مرکزی مدافع حذف 3 صفر بود زیرا معتقد بود که حذف سه صفر از واحد پولی کشور نسبت به سایر گزینه ها برای مردم قابل پذیرش تر است و محاسبات را روان تر می کند. اما این طرح در نهایت به نتیجه ای نرسید تا اینکه در روزهای گذشته باردیگر مسئله حذف ۴ صفر از پول ملی توسط عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی مطرح شد.

البته پیامد آن در صفحه اینستاگرام خود این موارد را نیز مطرح کرد که « حذف صفر‌ها از پول ملی یک فرایند زمان بر به لحاظ حقوقی و فنی دارد و برمبنای برآورد کارشناسان ما اجرای آن نزدیک دو سالی طول می‌کشد.  در واقع لازمه اجرایی شدن تصویب  دولت و تأیید مجلس است که امیدوارم تحقق یابد. این امر یک فرایند زمان بر به لحاظ حقوقی و فنی دارد و بر مبنای برآورد کارشناسان ما اجرای آن نزدیک دو سالی طول می‌کشد. ضمن اینکه این اقدام در کنار سایر اقدامات اساسی بانک مرکزی برای اصلاح نظام بانکی و بکارگیری ابزارهای نوین سیاست‌های پولی و شیوه‌های جدید و کارآمد نظارت بر بانک‌ها خواهد بود و عملیاتی شدن آن عملا متأخر بر اصلاحات بانکی خواهد بود. بعد از قانونی شدن، پول‌های جدید به تدریج و با جایگزینی آنها با اسکنا‌س‌های فرسوده قبلی وارد چرخه می‌شوند و هزینه آن قابل مقایسه با هزینه چاپ حجم زیاد اسکناس‌های فعلی نخواهد بود. براین اصل اصلاح نرخ برابری پول ملی از طریق حذف صفرها وجهه پول ملی را درصحنه بین المللی ارتقا می‌بخشد و اقدامی است که در بسیاری از کشورها درکنار سایر اقدامات، سرآغازی برای اصلاحات جدی اقتصادی است».

از سوی دیگر وزیر اموراقتصادی و دارایی نیز در این زمینه با تاکید براینکه تجربیات موفق و ناموفق کشورهای مختلف در اجرای طرح حذف صفر از پول ملی، در حال بررسی است؛ اما باید در یک فضای آرام، در مورد این موضوع بحث شود، به نحوی که عوامل موفقیت و عدم موفقیت احصاء و با شرایط کشور، تطبیق داده شود؛ این اقدام منتهی به یک تحول اساسی در کشور می شود یا خیر و سپس در این باره تصمیم گیری شود.

درهمین زمینه احمد مجتهد رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی در گفتگو با اگزیم نیوز با تاکید براینکه این کار باید انجام شود زیرا به نفع اقتصاد است و هزینه ها را کاهش می دهد، اظهارداشت: این طرح سال ها قبل در دولت نهم مطرح شد و در مورد آن کارکارشناسی گسترده ای در بانک مرکزی انجام شد که به موجب آن از صندوق بین المللی پول و بانک مرکزی ترکیه نیز دعوت شد تا تجربیات کشورهای پیشرو در این زمینه را در اختیار ایران قرار دهند اما در مراحل نهایی اجرای آن متوقف شد.

وی با اشاره به اینکه برکل کار ایرادی وارد نیست و به نظر بنده حتی اجرای آن واجب نیز هست، یادآورشد: این کار قرار است در یک دوره دوساله انجام شود که برای شروع آن می بایست مشخص شود که وضعیت اقتصاد در چه شرایطی قرار دارد. در این مورد پیشنهادی که بنده در آن دوره هم دادم این بود که اجرای حذف چهارصفر از پول ملی باید زمانی که نرخ  تورم کشور در حال کاهش است رخ بدهد یعنی بهترین زمان براین اجرای این تغییر در حداقل تورم است مورد دیگر اینکه طبق قانون پولی و مالی کشور واحد پول ما ریال است و اجزای آن دینار، بنابراین باید دینار به عنوان سکه احیا شود تا ما بتوانیم از سکه هم در فعالیت های اقتصادی استفاده کنیم.

به گفته رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی حذف صفر از پول ملی تورم زا نخواهد بود زیرا  در این زمینه کار کارشناسی فراوانی انجام شده و درهمین مورد تجربه دولت ترکیه که 6 صفر را حذف کرد نشان داد که نه تنها اثر تورمی نداشت بلکه به گفته کارشناسان بانکی آن کشوربعد از اجرای آن در میزان تورم موجود در کشورشان اثر کاهشی نیز داشته است بنابراین تجربه کشورهای دیگر نیز چنین چیزی را اثبات نمی کند و در این زمینه جای نگرانی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه این سیاست های پولی می بایست در جهت جلوگیری از تورم باشد، عنوان کرد: برای اجرای این طرح باید اقتصاد در فضای تورم کاهشی باشد زیرا در صورتی که این سیاست اجرای شود ولی به شدتی که در چند ماه گذشته تورم جهش داشت، با رشد تورم روبرو باشیم، بعد از مدتی دوباره باید این کار را تکرار کنیم همانطور که در برخی از کشورها این تغییرات چندین بار تکرار شده است. اما در این زمینه 26 کشور حذف صفر یا رفرم پولی را انجام داده اند که در اکثر آنها نتایج موفقیت آمیز و پایدار بوده است.

مجتهد بحث تغییر ریال به تومان را غیر کارشناسی دانست و افزود: تمام سیستم های حسابداری و نرم افزارها براساس ریال در ایران برنامه ریزی شده اند و این تغییر می تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند براین اصل فکر مناسبی نیست همان ریالی که داریم کفایت می کند فقط باید اجزا ریال که دینار است را احیا کنیم. در ترکیه برای ایجاد این تغییرات لیر جدید یا نیولیر را چاپ و منتشر و یک بار این هزینه را تقبل کردند. در ایران نیز باید این تحولات را بپذیریم اما از آنجا که هر سال بخشی از اسکناس های قدیمی از دور خارج می شوند و اسکناس های جدید چاپ می شوند این کار فقط در یک دوره اتفاق می افتد.

 رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی باتصریح بر این نکته که حذف 4 صفر ارزش پول ملی را ارتقا می بخشد، ابراز داشت: با اعمال این تغییرات نیاز به اسکناس کمتر خواهد شد ضمن اینکه به دلیل تمایل مردم به استفاده از کارت های بانکی انتشار اسکناس با حساسیت زیادی روبرو نیست. فقط باید در مورد ضرب و انتشار سکه کار کارشناسی بیشتری انجام شود.

مجتهد دلیل استفاده از تومان درمحاورات را پایین آمدن ارزش پول کشور می داند و در این زمینه معتقد است: کشورهای توسعه یافته سالیان متمادی از واحد پول قدیمی خود استفاده می کنند و به همین دلیل هم از ثبات پولی مناسب برخورداند. اما مشکلاتی که دراین زمینه برای کشور ما وجود دارد این است که دفاتر حسابداری براساس ریال مشخص شده و تومان هیچ وقت واحد پول ایران نبوده اما درمحاورات از کلمه تومان استفاده می شود که برای تسهیل در کارها از زمان قاجار رواج پیدا کرد. در واقع این یک لغت مغولی است که به معنای هزار است و باید در فرهنگ پولی و بانکی ما تصحیح شود.

وی با بیان اینکه مخالفان اجرای این طرح زیاد نیستند و اکثر آنها به دلیل عدم آشنایی با مسایل کارشناسی در این مورد موافق اجرای این تغییرات نیستند، اذعان داشت: در دوره گذشته با حضور کارشناسان بین المللی تمامی تجارب بدست آمده در دنیا را مورد تحقیق و بررسی قرار دادیم که در نهایت این کارشناسان راه حل های لازم را در جهت تسهیل امور ارایه کردند که از جمله آن این است که در مرحله اول باید پول های با رقم های درشت تر چاپ شوند ضمن اینکه برای این کار مکانیزم کاملا مشخص و راه حل های شناخته شده وجود دارد که با اجرای آنها هزینه های این تغییرات در سطح وسیعی کاهش پیدا می کند. اما در نهایت آنچه که مهم است توجه به این نکته است که این تغییرات موجب تسهیل مبادلات و بهبود وضعیت اقتصادی می شود.