مریم خورشیدی – افزایش نرخ سود بانکی به بالای 20 درصد از سوی بانکها در ماه های اخیر در حالی اعمال می شود که رئیس بانک مرکزی صراحتا اعلام کرده دستوری مبنی بر افزایش نرخ سود بانکی صادر نکرده است. بسیاری از کارشناسان اقتصادی افزایش نرخ سود بانکی را در شرایط فعلی دور از انتظار ندانسته اند. اگزیم نیوز در گفتگو با  غلامرضا سلامی، استاد دانشگاه و مشاور وزیر راه و شهرسازی به ابعاد مختلف این موضوع پرداخته است.

سلامی ضمن اذعان به اینکه بالا بردن سود سپرده بانکها در شرایط فعلی برای حفظ قدرت ریال، سیاستی لازم اما ناکافی است گفت: قبل از هر چیز باید دید که سود بانکی در چه شرایطی باید افزایش پیدا کند؛ در حالیکه احتمال می رود  نرخ تورم در سال جاری امسال به بالای  20 درصد برسد، نرخ سود بانکی نمی تواند پایین تر از این رقم باشد چرا که مردم ناچار می شوند برای حفظ قدرت خرید پول خود به بازار های دیگر مراجعه می کنند و این چیزی نیست که  مطلوب اقتصاد کشور باشد؛ کما اینکه این اتفاق در اقتصاد ما رخ داد و سرمایه های زیادی به سمت بخش هایی چون طلا، مسکن و ارز حرکت کرد  و موجب ایجاد مشکلات عدیده برای اقتصاد کشور شد.

  غلامرضا سلامی در ادامه افزود: طبیعی است که متناسب با بالا رفتن نرخ تورم، نرخ سود بانکی نیز بالا برود؛ این سیاست در همه جای دنیا معمول است؛ همانطور که اخیرا در ترکیه با کاهش ارزش لیر در برابر دلار و افزایش نرخ تورم، نرخ سود بانکی این کشور از 12 درصد به 24 درصد افزایش داشت.

وی خاطر نشان کرد: هرچند در جریان افزایش نرخ سود بانکی برای مقابله با تورم و حفظ قدرت خرید مردم،  رقم های پایین، کارایی نخواهند داشت، ولی به هرحال ناچارا برای کاهش تقاضای سوداگرانه برای دلار و حفظ ارزش ریال، نرخ سود بانکی را بالا ببرد تا عطش سفته بازی تا حدی کاهش پیدا کند؛ رقمی که برای نرخ سود بانکی تعیین می شود بستگی به محاسبات بانک مرکزی و سیاستگذار های پولی این نهاد دارد که تعیین می کند نرخ سود بانکی تا چه میزانی می تواند افزایش پیدا کند.

مشاور وزیر راه و شهرسازی بیان داشت: به نظر می رسد با توجه به بالا بودن نرخ سود بانکی نسبت به تورم در سال گذشته، رقم 24 درصد برای بتواند در جذب سپرده ها تا حدی موفق عمل کند؛ به خصوص اگر  بانک ها قراردادهای یکساله با مشتریان امضا کنند تا به حفظ پول در بانک ها کمک شود.

سلامی گفت: به طور کلی اگر یک بسته سیاستی برای مقابله با کاهش ارزش پول خود نداشته باشیم ، صرفا با افزایش و کاهش نرخ سود بانکی نمی توانیم کاری در این زمینه حفظ ارزش پول ملی از پیش ببریم؛ واقعیت این است که در اینباره ضروری است که سیاستهای مختلفی همزمان و هماهنگ به کار گرفته شود تا بتوان ارزش ریال را حفظ کرد.

وی از تضمین سپرده های ارزی از سوی بانک مرکزی را از سیاست های خوب این نهاد یاد کرد و اذعان داشت: این سیاست منجر به جذب 10 میلیارد دلار سپرده ارزی شد که نتیجه اعتماد مردم به بانک مرکزی بود؛ می توان با در پیش گرفتن سیاست افزایش نرخ سود سپرده ریالی و اتخاذ سیاستهای دیگر بصورت همزمان می توان امیدوار بود که سپرده های ریالی نیز جذب سیستم بانکی شود.

سلامی در ادامه افزود: از سوی دیگر دولت باید تلاش کند تا عرضه ارز را در بازار افزایش دهد؛ در حالیکه گفته می شود طی ماههای گذشته 18 میلیارد صادرات غیر نفتی داشته ایم در عمل 2 تا 3 میلیارد آن به  اقتصاد کشور برگشته است ، دولت باید بررسی کند که چه عاملی باعث شده صادرکننده رغبتی برای برگرداندن ارز خود به داخل کشور ندارد.

وی به تفاوت  نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد اشاره کرد و گفت: این تفاوت قیمت که تا 50 درصد هم می رسد، انگیزه برگرداندن ارز به چرخه اقتصاد را از صادرکنندگان سلب می کند و باید حتمن راهکارهایی علمی  برای تشویق صادرکنندگان به برگرداندن ارز به داخل کشور طراحی کنند؛ در واقع هرچه عرضه ارز در بازار بیشتر شود، نرخ ارز کاهش پیدا می کند و اگر همه این 18 میلیارد دلار به بازار عرضه شده بود نرخ  دلار در بازارسوم به 19 هزار تومان نمی رسید.

به گفته این کارشناس اقتصادی می توان با فراهم کردن امکان عرضه خیلی از تقاضا های واقعی از جمله مسافرتی و دانشجویی و در بازار نیما می تواند به مهار جهش نرخ دلار کمک کند؛ در حال حاضر بسیاری از متقاضیان نرخ ارز به دلیل عدم امکان تامین ارز خود از سامانه نیما، به بازار سوم مراجعه می کنند که نتیجه آن افزایش نرخ دلار است و باید برای تصحیح این سیاست اشتباه چاره اندیشی کرد.

غلامرضا سلامی در مورد تاثیر افزایش نرخ سود بانکی بر عملکرد بازار سرمایه گفت: وقتی دلار جهش پیدا می کند ارزش جایگزینی دارایی شرکت ها، از جمله تجهیزات، ماشین آلات و مواد اولیه آنها که با دلار سنجیده می شود،  بالا می رود و این افزایش ارزش دارایی، ارزش هر سهم را به دنبال دارد؛ این اتفاق چند بار در اقتصاد ما رخ داده و با افزایش یک شاخص در بازار سرمایه ، شاهد افزایش سودآوری آتی در این بازار بوده ایم؛ این تاثیر به اندازه ای زیاد است که بازار سرمایه  با افزایش 5 درصد نرخ سود بانکی تحت تاثیر قرار نمی گیرد مگر اینکه تحرک در بازار سرمایه حباب باشد که با هر گزینه دیگری نیز می تواند بترکد. ولی اگر ارزش سهم شرکت ها بالا رفته باشد، با افزایش نرخ سود بانکی خطری متوجه فعالین عرصه بازار سرمایه نخواهد بود.

 به گفته مشاور وزیر راه وشهرسازی از آنجاییکه  بازدهی بازار سرمایه خود به خود نرخ بهره را بالا می برد و شرکت های تامین سرمایه که به بازار سرمایه متصل هستند، نرخ سود بانکی را افزایش می دهند، اگر به صورت تصنعی نرخ سود را پایین نگه داریم مردم ناچارا سرمایه های خود را به سمت بازارهای موازی می برند.